Phihlelo

Go Ikemišetša go Tšwela Pele ke Hlankela Mmopi Wa-ka

KA GE GO ANEGA CONSTANCE BENANTI

Tšohle di diregile ka bjako! Ka matšatši a tshela feela, morwedi wa rena wa dikgwedi tše 22, e lego Camille, o ile a swarwa ke letadi gomme a hwa. Ke ile ka kwa bohloko o šoro. Le nna ke ile ka duma go hwa. Ke ka baka la’ng Modimo a ile a dumelela selo se bjalo? Ke be ke gakanegile.

BATSWADI ba-ka e be e le bafaladi ba tšwago Castellammare del Golfo, yeo e lego toropo ya kua Sicily, Italy. Ba ile ba tla New York City, e lego mo ke belegetšwego gona ka December 8, 1908. Ditho tša lapa lešo e be e le mma le tate gotee le bana bešo ba seswai, bašemane ba bahlano le banenyana ba bararo. *

Ka 1927, tate e lego Santo Catanzaro, o ile a thoma go ya dibokeng tša sehlotswana se senyenyane sa Barutwana ba Beibele, go etša ge Dihlatse tša Jehofa di be di bitšwa bjalo ka nako yeo. Giovanni De Cecca, ngwanabo rena wa Motaliana yo a hlankelago ntlong-kgolo (yeo e bitšwago Bethele) kua Brooklyn, New York, o be a swarela diboka moo re bego re dula gona, e lego New Jersey yeo e lego kgaufsi. Ge nako e dutše e e-ya, tate o ile a thoma go dira boboledi gomme a tsenela bodiredi bja nako e tletšego, a tšwela pele ka modiro woo go ba go fihla lehung la gagwe ka 1953.

Ge mma e be e sa le yo monyenyane, o be a nyaka go ba moitlami, eupša batswadi ba gagwe ga se ba dumelela seo. Mathomong mma o ile a ntutueletša gore ke se ithute Beibele le tate. Lega go le bjalo, kapejana  ke ile ka lemoga diphetogo go tate. O ile a thoma go se sa galefa le go ba yo bonolo kutšwanyana gomme gwa ba le khutšo e oketšegilego ka gae. Ke ile ka rata seo.

Ka nako yeo, ke ile ka kopana le Charles, monna yo e lego thaka ya-ka yo a belegetšwego Brooklyn. Lapa labo, ka go swana le lapa lešo, le be le e-tšwa Sicily. Go se go ye kae re ile ra beeletšana gomme ra nyalana ka morago ga ge tate a boile kopanong ya Dihlatse tša Jehofa yeo e bego e swaretšwe Columbus, Ohio, ka 1931. Ka ngwaga feela, morwedi wa rena Camille o ile a belegwa. Ge a e-hwa ke ile ka nyama wa go se homotšege. Ka letšatši le lengwe, Charles, yo a bego a lla, o ile a re go nna: “Le nna Camille e be e le morwedi wa-ka go swana le ge e be e le morwedi wa gago. Ke ka baka la’ng re sa fo tšwela pele ka bophelo re homotšana?”

Re Amogela Therešo ya Beibele

Charles o ile a nkgopotša gore tate o ile a bolela ka kholofelo ya tsogo ge a be a nea polelo polokong ya Camille. Ke ile ka botšiša gore: “Na ruri o dumela tsogong?”

O ile a fetola ka gore: “Go bjalo. Ke ka baka la’ng re sa nyakišiše ka mo go oketšegilego mabapi le seo Beibele e se bolelago?”

Bošegong bjoo ga se ka kgona go robala. Ke ile go tate ka iri ya botshelela mesong pele a e-ya mošomong gomme ka mmotša gore nna le Charles re nyaka go ithuta Beibele. O ile a thabišwa ke seo gomme a nkgokarela. Mma, yo a bego a sa le malaong, o ile a re kwa ge re bolela. O ile a mpotšiša gore go be go diregile eng. Ke ile ka re: “Ga gwa direga selo. Nna le Charles re fo ba re dirile phetho ya go ithuta Beibele.”

O ile a araba ka gore: “Ka moka re swanetše go ithuta Beibele.” Ka gona ka moka ga rena, go akaretša dikgaetšedi tša-ka gotee le baratho ba-ka—re le ba 11 ka moka ga rena—re ile ra thoma go ithuta gotee re le lapa.

Thuto ya Beibele e ile ya nkhomotša, gomme ganyenyane-ganyenyane go gakanega ga-ka gotee le go nyama ga-ka go ile gwa tšeelwa legato ke kholofelo. Ngwaga ka morago, ka 1935, nna le Charles re ile ra thoma go boledišana le ba bangwe ka ditherešo tša Beibele. Ka February 1937, ka morago ga go kwa polelo kua ntlong-kgolo ya Brooklyn, yeo e bego e nea tlhaloso ya Mangwalo ka seo se bolelwago ke go kolobetšwa meetseng, re ile ra kolobeletšwa hoteleng ya kgaufsi gotee le ba bangwe ba bantši. Ga se ka gata mogato wo feela ka gobane ke holofela go bona morwedi wa-ka gape ka letšatši le lengwe, eupša gape ke o gatile ka gobane ke be ke kganyoga go hlankela Mmopi wa rena, yo ke bego ke thomile go mo tseba le go mo rata.

Go Tsenela Bodiredi bja Nako e Tletšego

Go bolela le ba bangwe ka seo ke bego ke ithutile sona e be e le mo go thabišago le mo go putsago, kudu-kudu ka ge ba bantši ka nako yeo ba be ba  arabela molaetšeng wa Mmušo gotee le go kopanela go o boleleng. (Mateo 9:37) Ka 1941, nna le Charles re ile ra ba babulamadibogo, bjalo ka ge Dihlatse tša Jehofa di bitša badiredi ba tšona ba nako e tletšego ka tsela yeo. Go se go ye kae ka morago ga moo, re ile ra reka kharabane gomme Charles a tlogelela kgaetšedi’a-ka Frank kgwebo ya lapa ya go roka marokgo. Ge nako e dutše e e-ya, re ile ra thabela go amogela lengwalo leo le re tsebišago gore re be re kgethilwe bjalo ka babulamadibogo ba kgethegilego. Mathomong re ile ra hlankela New Jersey, gomme ka morago ra romelwa New York State.

Ka 1946, ge re be re le kopanong kua Baltimore, Maryland, re ile ra kgopelwa gore re be gona sebokeng seo go sona re tlago go kopana le baemedi ba kgethegilego ba Dihlatse tša Jehofa. Moo re ile ra kopana le Nathan H. Knorr gotee le Milton G. Henschel. Ba ile ba bolela le rena ka modiro wa boromiwa, gomme ka mo go kgethegilego, ba bolela le ka modiro wa boboledi kua Italy. Ba ile ba re kgopela gore re naganišiše ka kgonagalo ya go ya Sekolong sa Beibele sa Watchtower sa Gilead.

Re ile ra botšwa gore: “Naganang ka taba ye gomme le re fe karabo ya lena.” Ka morago ga ge re tšwile ka ofising, nna le Charles re ile ra lebelelana, ra retologa gomme ra boela ka gare gape. Re ile ra bolela gore: “Re šetše re naganne. Re loketše go ya Gilead.” Matšatši a lesome ka morago, re be re le klaseng ya bošupa ya Gilead.

Dikgwedi tša rena tša tlwaetšo e bile tše sa lebalegego. Seo se ilego sa re kgahla ka mo go kgethegilego e bile go se fele pelo gotee le lerato tša barutiši ba rena, ge ba re lokišeletša go lebeletšana le mathata a dinageng dišele. Ka morago ga go aloga ka July 1946, re ile ra abelwa go dira boboledi ka lebakanyana kua New York City, moo go bego go na le Mataliana a mantši. Ke moka, letšatši le legolo la fihla! Ka June 25, 1947, re ile ra tloga ra ya Italy, e lego kabelo ya rena ya boromiwa.

Go Tlwaelana le Kabelo ya Rena

Re ile ra sesa ka sekepe seo pele e bego e le sa tša bohlabani. Ka morago ga matšatši a 14 re le lewatleng, re ile ra goroga boemakepeng bja Italy bja Genoa. Motse o be o na le ditšhupo tša tshenyo yeo e bakilwego ke Ntwa ya II ya Lefase, yeo e bego e sa tšwa go fela nywaga e mebedi pele ga moo. Ka mohlala, seteišene sa setimela se be se se na digalase tša mafasetere ka baka la methuthupo ya dipomo. Go tloga Genoa re ile ra ya Milan ka setimela sa dithoto, e lego moo ofisi ya lekala le legae la baromiwa di bego di le gona.

Maemo a bophelo kua Italy ka morago ga ntwa a be a tloga a sa kgahliše. Maiteko a go aga lefsa a be a tšwela pele, eupša bodiidi bo be bo apareditše. Go se go ye kae, ke ile ka ba le bothata bjo šoro bja tša maphelo. Go ya ka ngaka e itšego, pelo ya-ka e be e le boemong bjo bobe kudu mo e lego gore e ile ya nagana gore go be go tla ba kaone kudu ge nka boela United States. Ke thabile kudu ka gobane e be e tloga e fošitše. Go fetile nywaga e 58 gomme ke sa le kabelong ya-ka Italy.

Re be re bile kabelong ya rena ka nywaga e sego kae feela ge dikgaetšedi tša-ka kua United States di be di nyaka go re fa koloi. Eupša Charles o ile a se e amogele, e lego phetho yeo ke ilego ka e rata. Go ya kamoo re bego re tseba ka gona, go be go se Hlatse yeo e bego e e-na le koloi ka nako yeo kua Italy, gomme Charles o ile a bona go le kaone kudu ge re ka boloka maemo a rena a bophelo a lekana le a bana babo rena ba Bakriste. Ga se ra ba le koloi go ba go fihla ge re hwetša koloi e nyenyane ka 1961.

Holo ya rena ya pele ya Mmušo ya kua Milan e be e le phapoši ya ka tlase ga moago ya lebato leo le sego la ritelwa. Go be go se na ntlwana ya boithomelo gomme meetse feela ao a bego a e-ba gona e be e le ao a tsenago ka bontši ge pula e ena.  Gape go be go na le magotlo ao a bego fela a kitima-kitima mo gohle. Ditleloupu tše pedi e be e le tšona di re bonegelago nakong ya diboka. Go sa šetšwe mathata a bjalo, e be e le mo go kgothatšago go bona batho bao ba botegago ba e-tla dibokeng tša rena gomme mafelelong ba kopanela le rena bodireding.

Diphihlelo tša Boromiwa

Ka nako e nngwe re ile ra tlogelela monna-tsoko pukwana ya Peace—Can It Last? Ge re be re le kgaufsi le go sepela, mosadi wa gagwe, Santina, o ile a goroga a imelwa ke mekotla ya korosari. O be a tenegile go se nene, a bolela gore o na le barwedi ba seswai bao a swanetšego go ba hlokomela gomme o be a se na nako. Ge ke boela go Santina gape, monna wa gagwe o be a se gona gae gomme yena o be a loga. O ile a re: “Ga ke na nako ya go theetša. Le gona ga ke kgone go bala.”

Ke ile ka rapela Jehofa ka setu gomme ka botšiša ge e ba nka mo lefela gore a logele monna wa-ka jesi. Dibeke tše pedi ka morago, ke ile ka hwetša jesi yeo gomme nna le Santina ra thoma go ithuta Beibele ka mehla ka thušo ya puku ya “The Truth Shall Make You Free.” Santina o ile a ithuta go bala gomme a tšwela pele a ba a kolobetšwa, go sa šetšwe kganetšo ya monna wa gagwe. Barwedi ba gagwe ba bahlano ba ile ba ba Dihlatse, gomme Santina gape o thušitše ba bangwe ba bantši go amogela therešo ya Beibele.

Ka March 1951, re ile ra romelwa Brescia, moo go bego go se na Dihlatse, re na le baromiwa ba bangwe gape ba babedi—e lego Ruth Cannon * le Loyce Callahan, yoo ka morago a ilego a nyalana le Bill Wengert. Re ile ra hwetša ntlo e nago le diphahlo, eupša ka morago ga dikgwedi tše pedi, mong wa yona o ile a re fa diiri tše 24 feela gore re tšwe kamoo ntlong yeo. Ka ge go be go se na Dihlatse tše dingwe lefelong leo, re ile ra gapeletšega gore re ye hoteleng, moo re ilego ra dula lebaka la mo e nyakilego go ba dikgwedi tše pedi.

Dijo tša rena di be di lekanyeditšwe: tša go fihlola e be e le kofi ya cappuccino le dikuku tša di-croissant, tša matena e le dienywa le dikoromola tše di nago le tšhese gomme tša go lalela le tšona e le dienywa le dikoromola tše di nago le tšhese. Go sa šetšwe mathata a, re be re tloga re šegofaditšwe. Ge nako e dutše e e-ya, re ile ra hwetša ntlo e nyenyane gomme ka 1952, go ile gwa ba le batho ba 35 Segopotšong sa lehu la Kriste, ka phapošing e nyenyane yeo re bego re e diriša bjalo ka Holo ya Mmušo.

Go Lebeletšana le Ditlhohlo

Ka nako yeo, baruti ba be ba sa na le tlhohleletšo e matla kudu bathong. Ka mohlala, ge re be re dira boboledi kua Brescia, bašemanyana ba bangwe ba ile ba hlohleletšwa ke moruti gore ba re foše ka mafsika. Lega go le bjalo, ge nako e dutše e e-ya, batho ba 16 ba ile ba thoma go ithuta Beibele le rena gomme ka nako e kopana ba ile ba ba Dihlatse. Na o tseba gore ke mang yo a bego a le gare ga bona? Ke yo mongwe wa bašemanyana bale ba ilego ba tšhošetša ka gore ba tla re foša ka mafsika! Gona bjale o hlankela bjalo ka mogolo go e nngwe ya diphuthego tša kua Brescia. Ge re be re tloga Brescia ka 1955, go be go e-na le bagoeledi ba Mmušo ba 40 bao ba bego ba tšea karolo modirong wa boboledi.

Ka morago ga moo, re ile ra hlankela nywaga e meraro kua Leghorn (Livorno), moo bontši bja Dihlatse e bego e le basadi. Se se ile sa bolela gore rena dikgaetšedi re be re swanelwa ke go dira mediro ya phuthego yeo ka tlwaelo e abelwago bana babo rena. Ka morago re ile ra ya Genoa, moo re thomilego gona nywageng e 11 e fetilego. Ga bjale go be go na le phuthego. Holo ya Mmušo e be e le lebatong la pele moagong wo phapoši ya rena e bego e le go wona.

Ka morago ga ge re fihlile Genoa, ke ile ka thoma thuto le mosadi yoo monna wa gagwe pele e bego e le ramatswele e bile e le molaodi wa lefelo la boithobollelo la bo-ramatswele. Mosadi o ile a dira tšwelopele ya moya gomme kapejana a ba kgaetšedi ya rena ya Mokriste. Lega go le bjalo, monna wa gagwe o be a mo ganetša gomme o ile a tšwela pele a mo ganetša ka nako e telele. Ke moka o ile a thoma go felegetša mosadi wa gagwe dibokeng. Go e na le gore a tsene ka holong, o be a dula ka ntle gomme a theetša. Ka morago, ge re šetše re tlogile Genoa, re ile ra kwa gore o ile a kgopela go swarelwa thuto ya Beibele. Ge nako e dutše e e-ya, o ile a kolobetšwa gomme a ba molebeledi yo lerato wa Mokriste. O ile a dula a botega go fihla lehung la gagwe.

Gape ke ile ka ithuta Beibele le mosadi yo a bego a beeletšane le lephodisa. Mathomong, monna yo  o ile a bontšha kgahlego, eupša ka morago ga lenyalo la bona, boemo bja gagwe bja kgopolo bo ile bja fetoga. O ile a ganetša mosadi gomme mosadi a tlogela go ithuta. Ge ka morago a thoma go ithuta Beibele gape, monna wa gagwe o ile a mo tšhošetša ka gore o be a tla re thunya ge a ka ba a re hwetša re ithuta. Lega go le bjalo, mosadi o ile a dira tšwelopele ya moya gomme a ba Hlatse e kolobeditšwego. Go molaleng gore ga se a ka a re thunya. Ge e le gabotse, nywaga ka morago, ge ke be ke le kopanong kua Genoa, motho-tsoko o ile a ntla ka sa ka nthago, a mpipa mahlo ka diatla tša gagwe gomme a mpotšiša ge e ba nka tseba gore ke yena mang. Ke ile ka rothiša megokgo ge ke bona monna wa mosadi yola. Ka morago ga go nkgokarela, o ile a mpotša gore o bontšhitše boineelo bja gagwe go Jehofa ka go kolobetšwa lona letšatšing leo!

Go tloga ka 1964 go fihla ka 1972, ke ile ka ba le tokelo ya go felegetša Charles ge a be a etela diphuthego go di matlafatša moyeng. Re ile ra hlankela mo e nyakilego go ba karolo ka moka ya ka leboa la Italy—kua Piedmont, Lombardy le Liguria. Ke moka re ile ra tsenela tirelo ya bobulamadibogo gape kgaufsi le Florence gomme ka morago ra bula madibogo kua Vercelli. Ka 1977, go be go e-na le phuthego e tee feela kua Vercelli, eupša ge re be re tloga ka 1999 go be go na le tše tharo. Ngwageng woo ke ile ka ba le nywaga e 91, gomme re ile ra kgothaletšwa gore re hudugele legaeng la baromiwa la kua Roma, e lego moago o monyenyane o mobotse tikologong e nago le khutšo ka tekanyo e itšego.

Tiragalo e Nngwe Gape e Nyamišago

Ka March 2002, Charles, yoo a bego a dutše a thabela boemo bjo bobotse bja tša maphelo, o ile a hlaselwa ke bolwetši gatee-tee. Boemo bja gagwe bja tša maphelo bo ile bja mpefala go ba go fihlela a e-hwa ka May 11, 2002. Re feditše nywaga e 71 re llišana dinakong tše nyamišago gotee le go thaba re le gotee dinakong tša ge re hwetša ditšhegofatšo. Lehu la gagwe e bile tahlegelo e kgolo kudu gotee le e nyamišago kudu go nna.

Ke fela ke bona Charles ka leihlo la kgopolo a apere sutu ya gagwe gotee le kefa ya gagwe ya nywageng ya bo-1930. Ke akanya ka yena a myemyela goba e ba bjalo ka ge eka ke kwa lesego la gagwe le ke le tlwaetšego. Ka thušo ya Jehofa le ka baka la lerato la bana bešo ba bantši ba ba rategago ba Bakriste le dikgaetšedi, ke kgonne go kgotlelela nakong ye ya manyami. Ke letetše ka phagahlo nako yeo ka yona ke tlago go bona Charles gape.

Go Tšwetša Pele Tirelo Ya-ka

Go hlankela Mmopi wa-ka e bile selo seo se kgahlišago kudu bophelong bja-ka. Go theoša le nywaga, ‘ke ile ka leka gomme ka bona gore Jehofa o lokile.’ (Psalme 34:8, bapiša le NW.) Ke kwele lerato la gagwe le go thabela tlhokomelo ya gagwe. Gaešita le ge ke lahlegetšwe ke ngwan’a-ka, Jehofa o mphile barwa le barwedi ba bantši ba moya—bao ba phatlaletšego le Italy ka moka—bao ba nthabišitšego pelo le go thabiša pelo ya gagwe.

Seo ke bego ke dutše ke rata go se dira go feta selo le ge e le sefe ke go bolela le ba bangwe ka Mmopi wa-ka. Ke ka baka leo ke tšwelago pele ke dira boboledi gotee le go swara dithuto tša Beibele. Ka dinako tše dingwe ke nyamišwa ke go se kgone go dira ka mo go oketšegilego ka baka la boemo bja-ka bja tša maphelo. Eupša ke lemoga gore Jehofa o tseba magomo a-ka le gore o a nthata le go lebelela seo ke kgonago go se dira e le sa bohlokwa. (Mareka 12:42) Ke katanela go phelela mantšu a Psalme 146:2 (PK) a rego: “Ke tlo reta Jehofa ge ke sa fela ke phela; ke tlo opelela Modimo wa-ka, ge ke sa fela ke le gona.” *

[Mengwalo ya ka tlase]

[Seswantšho go letlakala 13]

Camille

[Seswantšho go letlakala 14]

Letšatšing la lenyalo la rena, 1931

[Seswantšho go letlakala 14]

Le ge a be a se na kgahlego mathomong, mma o ile a dumela gore ka moka re swanetše go ithuta Beibele

[Seswantšho go letlakala 15]

Re e-na le Ngwanabo rena Knorr letšatšing la go aloga kua Gilead, 1946

[Seswantšho go letlakala 17]

Ke e-na le Charles pejana ga lehu la gagwe