Phihlelo

Tšea Ga-ka Karolo Tšwelopeleng ya Thuto ya Modimo ya Lefaseng ka Bophara

KA GE GO ANEGA ROBERT NISBET

Kgoši Sobhuza II wa kua Swaziland o ile a nkamogela le ngwanešo George ka mošate wa gagwe. E be e le ka ngwaga wa 1936, eupša ke sa dutše ke gopola poledišano ya rena gabotse. Gore go tlile bjang gore ke tle ke sware poledišano ye e telele le kgoši, tše ka moka e be e le karolo ya go dirišana ga-ka ka nako e telele le modiro o mogolo wa thuto ya Beibele. Ga bjale ke e-⁠na le nywaga e 95, ke lebelela morago ka lethabo ka ge ke ile ka tšea karolo modirong woo, wo o ilego wa nkiša dikontinenteng tše hlano tše di fapa-fapanego.

TŠE ka moka di thomile ka 1925 ge morekiši wa teye yo a bitšwago Dobson a be a thoma go etela lapa la gešo kua Edinburgh, Scotland. Ke be ke le nywageng ya-ka ya go obelela e masome-pedi, gomme ke be ke šoma ke le moithuti wa modiro wa bo-rakhemisi. Gaešita le ge ke be ke le yo monyenyane kudu, ke be ke tshwenyegile ka diphetogo tše kgolo kudu tšeo ntwa ya lefase ya 1914-18 e di tlišitšego malapeng le medirong ya bodumedi. Nakong e nngwe ge Mna. Dobson a be a re etetše, o ile a re tlogelela puku e rego The Divine Plan of the Ages. Go hlalosa ga yona ka Mmopi yo bohlale yo a nago le seo se bonalago e le leano leo le kgonthišeditšwego go ile gwa bonagala go kwagala kudu e bile e le moo go dumelelanago le Modimo yo ke bego ke nyaka go mo rapela.

Go se go ye kae nna le mma re ile ra thoma go ba gona dibokeng tša Barutwana ba Beibele, ka ge Dihlatse tša Jehofa di be di tsebja bjalo ka nako yeo. Bobedi bja rena re ile ra bontšha boineelo bja rena go Jehofa ka go inwa meetseng kopanong ya kua Glasgow ka September 1926. Yo mongwe le yo mongwe wa bao ba bego ba tlo kolobetšwa o ile a hwetša seaparo seo se bego se fihla dikokoilaneng sa go ba le matšhakgana seo re bego re swanetše go se apara ka godimo ga diaparo tša rena  tše di tlwaelegilego tša go rutha. Ka nako yeo se se be se lebelelwa e le seaparo seo se swanelago bakeng sa tiragalo e bjalo ya bohlokwa.

Mehleng yeo ya pele, kwešišo ya rena ka ditaba tše dintši e be e swanetše go lokišwa. Bontši bja ditho tša phuthego, ge e ba e se ka moka, bo be bo bina Keresemose. Ke ba sego kae bao ba bego ba e-⁠ba le karolo bodireding bja tšhemo. Gaešita le bagolo ba bangwe ba ile ba ganetšana le go abja ga dipuku ka Sontaga, ka ge ba be ba nagana gore ke go tshela molao wa Sabatha. Lega go le bjalo, dihlogo tša Morokami wa Seisemane tša 1925, di ile tša thoma go etiša pele kudu mangwalo a bjalo ka Mareka 13:​10: “Xomme Ebangedi e swanetše xo kwatšwa pele dithšabeng ka moka.”

Modiro woo wa lefase ka bophara o be o tla phethagatšwa bjang? Maitekong a-⁠ka a pele a sa rego selo a go tšea karolo boboleding bja ntlo le ntlo, ke ile ka fo botša mong wa ntlo gore ke rekiša dipuku tša bodumedi tše di kgahlišago gomme ka mo tlogelela puku ya The Harp of God, e lego yeo e bego e hlalosa dithuto tše lesome tša bohlokwa tša Beibele, e di swantšha le manti a lesome a harepa. Ka morago re ile ra newa karata ya bohlatse, yeo e bego e na le molaetša o mokopana woo mong wa ntlo a ka o balago. Le gona re be re diriša dipolelo tše di gatišitšwego tša metsotso e mene le seripa tšeo di bego di ka letšwa keramafomong yeo e swaregago gabonolo. Mehuta ya pele ya motšhene wo e be e le boima kudu, eupša mehuta ya ka morago e be e le bohwefo kudu, gomme tše dingwe di be di letšwa le ge di be di emišitšwe thwii.

Go tloga ka 1925 go ya go bo-1930, re ile ra dira modiro wa rena wa go nea bohlatse ka tsela e kaone kudu kamoo re ka kgonago ka gona. Ke moka, mathomong a bo-1940 go ile gwa hlongwa Sekolo sa Bodiredi sa Pušo ya Modimo diphuthegong ka moka. Re ile ra rutwa go nea molaetša wa Mmušo ka borena ka go bolela ka go lebanya le beng ba dintlo bao ba theetšago. Le gona re ile ra ithuta bohlokwa bja go swara dithuto tša magae tša Beibele le batho bao ba thabelago. Ka pono e nngwe, re ka re a e be e le mathomo a modiro wa lefaseng ka bophara wa thuto ya Beibele.

Kgothatšo go tšwa go Ngwanabo Rena Rutherford

Kganyogo ya-ka ya go tšea karolo ka mo go oketšegilego modirong wa go ruta e ile ya dira gore ke ingwadišetše bodiredi bja bobulamadibogo bja nako e tletšego ka 1931. Ke be ke swanetše go thoma kapejana ka morago ga kopano ya kua London. Lega go le bjalo mateneng a mangwe, Ngwanešo Joseph Rutherford yoo a bego a okametše modiro ka nako yeo o ile a kgopela go bolela le nna. O be a rulagantše gore go be le mmulamadibogo yo a tlago go ya Afrika. O ile a botšiša gore: “Na o tla rata go ya?” Gaešita le ge ke be ke hweditšwe ke sa itebetše, ke ile ka kgona go araba ka sebete ka gore: “Ee, ke tla ya.”

Mehleng yeo pakane ya rena e kgolo e be e le go aba dipuku tša Beibele ka bontši kamoo go ka kgonegago gomme seo se be se bolela gore re dule re le tseleng. Ke ile ka kgothaletšwa gore ke dule ke sa nyala, ka ge bontši bja bana babo rena bao ka nako yeo ba bego ba le maemong a bookamedi ba be ba sa nyala. Tšhemo ya-ka e thomile kua Cape Town, ntlheng ya ka borwa ya Afrika, gomme ya tšwela pele ka lehlakoreng la ka bohlabela la kontinente, go akaretša le dihlakahlakeng tša lebopong la Lewatle la India. Gore ke fihle mollwaneng wa ka bodikela ke ile ka swanela ke go selaganya lešabašaba leo le fišago la Leganateng la Kalahari go ba go fihla mothopong wa Noka ya Nile kua Letsheng la Victoria. Nna le modirišani wa-ka re ile ra swanela ke go fetša dikgwedi tše tshelelago ngwaga o mongwe le o mongwe nageng e tee goba go feta fao ya Afrika yeo e lego tikologong e kgolo.

Mapokisi a Makgolo a Mabedi a Mahumo a Moya

Ge ke fihla Cape Town ke ile ka laetšwa mapokisi a 200 a dipuku ao a bego a e-⁠ya Afrika Bohlabela. Dipuku di be di gatišitšwe ka maleme a mane a Yuropa le a mane a Asia, eupša go be go se na tša maleme a se-Afrika. Ge ke be ke botšiša gore ke ka baka la’ng dipuku tše ka moka di be di le fao gaešita le pele nka fihla, ke ile ka botšwa gore di be di reretšwe go ba tša Frank le Gray Smith, babulamadibogo ba babedi bao ba bego ba sa tšwa go ya Kenya go ya go dira modiro wa boboledi. Mo e ka bago kapejana ka morago ga gore ba fihle Kenya, bobedi bja bona ba ile ba swarwa ke bolwetši bja malaria, gomme ka manyami Frank o ile a hwa.

Gaešita le ge ditaba tše di ile tša dira gore ke naganišiše, ga se tša ka tša ntšhoša. Nna le modirišani wa-ka e lego David Norman, re ile ra tloga Cape  Town ka sekepe go ya kabelong ya rena ya mathomo kua Tanzania, mo e ka bago bokgole bja dikhilomithara tše 5 000. Mohlankedi wa tša maeto kua Mombasa, Kenya, o ile a hlokomela dipuku tša rena gomme a romela mapokisi lefelong le ge e le lefe leo re mo kgopetšego gore a a romele go lona. Mathomong, re ile ra nea bohlatse mafelong a kgwebo​—mabenkeleng le diofising​—toropong e nngwe le e nngwe. Karolo ya kabo ya rena ya dipuku e be e na le dihlopha tša dipuku tše 9 le dipukwana tše 11, tšeo ka baka la go fapa-fapana ga tšona ka mmala di ilego tša tsebja e le dihlopha tša molalatladi.

Se se latelago re ile ra phetha ka go etela sehlakahlaka sa Zanzibar, mo e ka bago dikhilomithara tše 30 go tloga ka lebopong la ka bohlabela. Zanzibar e be e le lefelo la go rekišwa ga makgoba ka nywaga-kgolo, eupša gape e tsebja le ka sehlare sa cloves (nalekisi) seo re bego re se kwa se nkga gohle ka toropong. Go ikhweletša ditsela e be e le mo go boifišago, ka gobane toropo e be e agilwe ka ntle le polane le ge e le efe. Ditarata di be di rarela le go kgopama ka tsela ye e gakantšhago gomme go be go le bonolo gore re timele. Hotele ya rena e be e kgotsofatša, eupša e be e na le mejako ya dipikiri tše kgolo le maboto a makoto gomme e swana kudu le kgolego go e na le hotele. Lega go le bjalo, re bile le mafelelo a mabotse fao gomme re ile ra thabela go hwetša ma-Araba, ma-India le ba bangwe bao ba ilego ba amogela dipuku tša rena ka go rata.

Ditimela, Dikepe le Dikoloi

Mehleng yeo go be go se bonolo go tšea maeto ka Bohlabela bja Afrika. Ka mohlala, ge re be re tloga Mombasa re e-⁠ya naga-thoteng ya kua Kenya, setimela sa rena se ile sa emišwa ke bojane bja ditšie bjo bo senyago. Ditšie tše dimilione di ile tša apeša naga ka moka le seporo sa setimela, tša dira gore maotwana a setimela a thelele kudu gore se ka kgona go sepela. Tharollo e nnoši e be e le go hlatswa seporo ka pele ga setimela, go dirišwa meetse a fišago go tšwa ka setimeleng. Ka tsela ye, go ile gwa dirwa tšwelopele ka go nanya go fihlela re feta bojane bja ditšie. Le gona e bile kimologo e kgolo gakaakang ge setimela se be se thoma go namelela morotoga o phagamego gomme re kgona go thabela moya o fodilego wa naga-thoteng!

Gaešita le ge re be re kgona go fihla gabonolo ditoropong tša lebopong ka setimela le sekepe, dinaga-magae di be di ka fihlelelwa gabonolo ka koloi. Ke be ke thabile ge ngwanešo George a be a ntlatša, ka gobane ka nako yeo re ile ra kgona go reka bene e kgolo yeo e nago le tente, e kgolo ka mo go lekanego go ka tsenywa malao, khitšhi, lefelo la bobolokelo le mafasetere ao a sa tsenego menang. Le gona re ile ra tsenya digodiša-modumo ka godimo. Re itlhamile, re ile ra kgona go dira modiro wa go nea bohlatse ka ntlo le ntlo mosegare gomme re laletša batho go tla go theeletša dipolelo tša mantšiboa tšeo di bego di swarelwa mebarakeng. Rekhoto e ratwago kudu yeo re bego re e letša e be e e-⁠na le sehlogo se se rego “Na Hele e a Fiša?” Re ile ra tšea leeto la go tloga Afrika Borwa go ya Kenya, e lego leeto la dikhilomithara tše 3 000 ka legae la rena leo le sepelago, gomme mo nakong ye re ile ra thabela go ba le dipukwana tše di fapa-fapanego ka maleme a mmalwa a se-Afrika, tšeo batho ba lefelong leo ba ilego ba di amogela ka lethabo.

Phihlelo ya rena e thabišago e be e le ya ge maetong  a swanago le a re be re kgona go bona bontši bja diphoofolo tša lešokeng tša Afrika. Go ba gona, e le gore re lotege re ile ra dula ka beneng ge go fsifetše, eupša e be e le mo go matlafatšago tumelo kudu go bona diphoofolo tše di fapa-fapanego tše di hlodilwego ke Jehofa di le ka mokgwa wa tšona wa tlhago.

Kganetšo e a Thoma

Gaešita le ge re be re le šedi diphoofolong tša lešoka, se e be e se selo ge se bapetšwa le seo re bego re swanetše go se dira ge re be re lebeletšane le bahlankedi ba mmušo ba fapa-fapanego le baetapele ba bangwe ba bodumedi bao ba bego ba befetšwe kudu bao ba ilego ba thoma go ganetša phatlalatša modiro wa rena wa go bolela ka Mmušo. Bothata bjo bongwe bjo bogolo bjoo re ilego ra swanelwa ke go lebeletšana le bjona ke bja mofišegela-thoko yo a bego a ipitša Mwana Lesa, e lego leina leo le bolelago gore “Morwa wa Modimo,” le sehlopha sa gagwe seo se tsebjago ka Kitawala, e lego leina leo ka bomadimabe le bolelago gore “Morokami.” Nakwana pele ga ge re ka fihla, motho yo o ile a nweletša ma-Afrika a mmalwa ka meetseng, a bolela gore o a ba kolobetša. Mafelelong o ile a golegwa gomme a išwa thapong. Ka morago, ke bile le sebaka sa go boledišana le monna yo a ilego a mo iša thapong gomme ka mo hlalosetša gore mmona yo o be a sa tswalane felo le Mokgatlo wa rena wa Watch Tower.

Le gona re bile le mathata le bontši bja ma-Yuropa ao kudu-kudu ka baka la mabaka a tša ditšhelete a bego a sa thaba ka baka la modiro wa rena wa go ruta. Molaodi wa lefelo la bobolokelo o ile a belaela ka gore: “Ge e ba batho ba bašweu ba tla dula ba le mo nageng ye, ma-Afrika ga se a swanela go lemoga gore a dirišwa gampe.” Ka lona lebaka leo, moetapele wa khamphani ya moepo wa gauta o ile a nkgapeletša go tšwa ka ofising ya gagwe. Ke moka o ile a mphelegetša a befetšwe go ba go fihla setarateng.

Ka ntle le pelaelo o tutueditšwe kudu ke baganetši ba bjalo ba bodumedi goba ba tša kgwebo, mmušo wa Rhodesia (yeo ga bjale e lego Zimbabwe) mafelelong o ile wa re laela gore re tloge nageng. Re ile ra dira boipelaetšo ka phetho ye gomme re ile ra atlega ka go dumelelwa gore re dule ge feela re ka se bolele le ma-Afrika. Lebaka leo le neilwego ke molaodi yo mongwe e bile la gore dipuku tša rena di be di sa “swanele monagano wa mo-Afrika.” Lega go le bjalo, dinageng tše dingwe modiro wa rena wa thuto gare ga ma-Afrika o ile wa sepela gabotse gaešita le go amogelwa. E nngwe ya dinaga tše e be e le Swaziland.

Go Amogelwa ka Tsela ya Bogoši Kua Swaziland

Swaziland ke naga e nyenyane yeo e ipušago ya sekwere khilomithara tše 17 364 yeo e lego ka gare ga naga ya Afrika Borwa. E bile fa moo re ilego ra tsebana le Kgoši Sobhuza II yoo e lego sekgwari sa polelo, yoo go boletšwego ka yena mathomong a phihlelo ye. O be a tseba leleme la Seisemane gabotse, leo a ithutilego lona ge a be a le yunibesithing ya Brithania. A ikaparetše feela, o ile a dira gore re ikwe re amogelegile kudu.

Poledišano ya rena le yena e be e theilwe go lefase la Paradeise leo Modimo a le reretšego batho bao ba sekametšego go lokeng. Gaešita le ge a be a se na kgahlego e kgolo ka taba ye, o ile a bolela ka mo go kwagalago gore o be a tshwenyegile kudu ka taba ye e lego mabapi le yona. Kgoši e be e ineetše go kaonefatšeng boemo bja maphelo bja badiidi le batho bao ba sa rutegago. O be a sa rate mediro ya baromiwa ba bantši ba Bojakane, bao ba bego ba bonagala ba na le kgahlego e kgolo kudu ka go oketša ditho tša kereke go feta go ruta  batho. Lega go le bjalo, kgoši e be e tlwaelane le modiro wa babulamadibogo ba rena ba mmalwa, gomme o ile a re reta bakeng sa modiro wa rena wa thuto ya Beibele, kudu-kudu ka ge re be re ikemišeditše go dira se ka ntle le go nyaka go lefša goba ditshwanelo tše dingwe.

Thuto ya Beibele e Tšwela Pele ka Lebelo

Ka 1943 go ile gwa hlongwa Sekolo sa Beibele sa Watchtower sa Gilead bakeng sa go tlwaetša baromiwa. Go ile gwa gatelelwa kudu gore go latelelwe bohle bao ba bontšhitšego kgahlego go e na le go lebiša tlhokomelo e kgolo go sepedišeng dipuku tša Beibele. Ka 1950 nna le George re ile ra laletšwa go ba gona sehlopheng sa bo-16 sa Gilead. E bile fa moo ke ilego ka gahlana la mathomo le Jean Hyde, kgaetšedi yo a ineetšego wa mo-Australia yo a ilego a abelwa modirong wa boromiwa kua Japane ka morago ga ge bobedi bja rena re alogile. Ka nako yeo go se nyale go be go sa dutše go tumile, ka gona bogwera bja rena ka nako yeo ga se bja ka bja tšwela pele.

Ka morago ga tlwaetšo ya rena ya Gilead, nna le George re ile ra amogela kabelo ya boromiwa kua Mauritius, sehlakahlaka seo se lego Lewatleng la India. Re ile ra gwerana le batho, ra ithuta leleme la bona gomme ra swara dithuto tša magae tša Beibele le bona. Ka morago, moratho wa-ka e lego William le mosadi wa gagwe Muriel, le bona ba ile ba aloga Gilead. Ba ile ba romelwa tšhemong ya-ka ya kgale​—Kenya.

Nywaga e seswai e ile ya feta kapejana, gomme kopanong ya ditšhaba-tšhaba kua New York ka 1958, ke ile ka gahlana le Jean Hyde gape. Re ile ra tšwetša pele bogwera bja rena gomme ra beeletšana. Kabelo ya-ka ya boromiwa e ile ya fetošwa go tloga Mauritius go ya Japane, gomme ke gona fao moo nna le Jean re ilego ra nyalana ka 1959. Ke moka re ile ra thoma nako e thabišago kudu ya modiro wa boromiwa kua Hiroshima, moo ka nako yeo go bego go na le phuthego e tee feela e nyenyane. Lehono go na le diphuthego tše 36 motseng woo.

Go Šadiša Japane Gabotse

Ge nywaga e dutše e e-⁠ya, maemo a rena a maphelo a ile a thoma go dira gore tirelo ya rena ya boromiwa e be e thata kudu, gomme mafelelong go ile gwa nyakega gore re tloge Japane gomme re hudugele nageng ya gabo Jean ya Australia. Letšatši leo re tlogilego ka lona Hiroshima e be e le leo le nyamišago kudu. Seteišeneng sa setimela re ile ra re sayonara goba šalang gabotse go bagwera ba rena ka moka bao ba rategago.

Ga bjale re dula Australia, gomme re tšwela pele re hlankela Jehofa kamoo re ka kgonago ka gona le Phuthego ya Armidale mmušong wa New South Wales. E bile lethabo gakaakang go abelana lehumo la therešo ya Bokriste le batho ba bantši gakaakaa ka nywaga-some e ka bago e seswai! Ke bone kgolo e makatšago ya lenaneo la thuto la Beibele gomme ke bone ka noši ditiragalo tše dikgolo tša moya. Ga go na motho goba sehlopha sa batho seo se ka tumišwago bakeng sa se. Ka kgonthe, ka go ekiša mantšu a mopsalme, “tše byalo xe di dirêxa, di tšwa xo Morêna; re bôna è le matete.”​—Psalme 118:⁠23.

[Caption on page 28]

Ngwanešo George le ntlo ya rena ya koloi

[Caption on page 28]

Ke le kua Letsheng la Victoria

[Caption on page 29]

Barutwana ba sekolo se se phagamego bao ba bilego gona polelong ya phatlalatša kua Swaziland ka 1938

[Caption on page 30]

Ke e na le Jean ka letšatši la rena la lenyalo ka 1959 le lehono