MATHATA AO A RE WELAGO

Dilo Tšeo di Dirago Gore re se Šireletšege e Bile re se Phele ka Khutšo

BAPALA

Nyakišišo ya 2018 ya The Global Risks Report, yeo e dirilwego ke Lekgotla la Lefase la tša Boiphedišo (World Economic Forum) e bontšhitše gore le ge go ka bonagala eka re na le dilo ka moka tše di nyakegago gore re phele bophelo bjo bokaone, re kgauswi le go senya lefase la rena.

KE KA BAKA LA ENG BATHO BA BANTŠI BAO BA RUTEGILEGO BA TSHWENYEGILE KA BOKAMOSO BJA RENA LE KA SEO SE TLAGO GO DIRAGALELA LEFASE? EKWA KA TŠE DINGWE TŠA DILO TŠEO DI RE BAKELAGO MATHATA.

GO SE ŠIRELETŠEGE INTHANETENG: Kuranta ya The Australian e re: “Go tsena inthaneteng go ba kotsi le go feta. Inthaneteng go tsena le batho ba bagolo bao ba nyakago go ba le thobalano le bana le batho bao ba tlaišago bao ba se nago matla a go itwela. Le gona go tsena le batho ba go baka mathata, ba go swana le bao ba ngwalago melaetša yeo e dirago gore batho ba ngangišane goba ba galefe, gotee le batho bao ba utswago boitsebišo dikhomphutheng tša batho. Bosenyi bjo bongwe bjo bo golelago pele ke bja go utswa boitsebišo bja batho ka morero wa go bo diriša gampe. . . . Batho ba bantši ba diriša inthanete go bontšha mekgwa ya bona e mebe, e lego go ba šoro le go se be le kwelobohloko.”
GO SE LEKALEKANE KA TŠA DITŠHELETE: Go ya ka pego ya morago bjale ya Ditšhabatšhaba ya Oxfam, batho ba seswai bao ba humilego kudu ba na le tšhelete yeo e ka hlokomelago seripagare sa badiidi bao ba lego mo lefaseng. Pego yeo gape e re: “Ekonomi ya rena yeo e sa lekalekanego e dira gore batho ba sego kae bao ba humilego, ba hume ba eya pele mola badiidi le bona ba tšwela pele ba diila le go feta. Bontši bja badiidi bao ke basadi.” Batho ba bangwe ba boifa gore go se lekalekane ka tša ditšhelete go ka dira gore batho ba bangwe ba lwantšhe mmušo.
DINTWA LE GO TLAIŠWA: Pego ya 2018 ya Mokgatlo wa Ditšhaba tše Kopanego wa go Thuša Bafaladi, e itše: “Ga bjale batho ba bantši go feta peleng ba hudušwa ka kgang mo ba dulago.” Batho ba ba fetago 68 milione ba ile ba swanelwa ke go tšhaba magaeng a bona, gantši ka baka la dintwa goba ka baka la ge ba tlaišwa. Pego yeo e tšwetše pele ka gore: “Metsotswaneng e mengwe le e mengwe e mebedi, motho o tee o gapeletšwa go huduga.”
DILO TŠEO DI SENYAGO LEFASE: Nyakišišo ya 2018 ya The Global Risks Report, e re: “Dimela tše dintši le diphoofolo di fela ka lebelo. Le gona tšhilafalo ya moya le ya lewatle di ba kotsi le go feta maphelong a batho.” Go oketša moo, dinageng tše dingwe, dikhunkhwane di fokotšegile le go feta. Borasaense ba lemoša batho gore lefase la rena le ka senyega ka mo go feletšego ka ge dikhunkhwane di thuša dibjalo gore di gole. Dimela tša ka lewatleng tšeo di bitšwago di-coral reef le tšona di kotsing. Borasaense ba re mengwageng e 30 e fetilego, mo e ka bago seripagare sa dimela tše tša ka lewatleng di hwile.

Na re ka kgona go lokiša maemo a lefase gomme ra dira gore batho ba phele ba šireletšegile? Batho ba bangwe ba nagana gore ge batho ba ka rutwa gabotse ba ka kgona go lokiša maemo a lefase. Ge e ba go le bjalo, ke eng seo ba swanetšego go se rutwa? Dihlogo tše di latelago di tlo re arabela dipotšišo tše.

PHAFOGA!