TŠHOŠETŠO: Baetapele ba bantši ba tša dipolotiki le ba bodumedi ba be ba na le merero e thulanago le molaetša wa Beibele. Gantši, ba be ba diriša matla a bona a taolo go thibela batho go ba le Beibele, go e tšweletša goba go e fetolela. Ela hloko mehlala ye e mebedi:

• Mo e ka bago ka 167 B.C.E.. Kgoši ya lešika la bo-Seleucus e lego Antiochus Epiphanes, yo a bego a nyaka go gapeletša Bajuda bodumedi bja Bagerika, o ile a laela gore go senywe dikopi ka moka tša Mangwalo a Seheberu. Radihistori Heinrich Graetz o ngwadile gore bahlankedi ba gagwe ba ile ba “kgeila le go fiša mangwalo a go phuthwa a Molao nako le nako ge ba a hwetša, gomme ba bolaya bao ba bego ba hwetšwa ba imatlafatša le go ikhomotša ka go a bala.”

• Mehleng ya Magareng: Ka ge baetapele ba bangwe ba Katholika ba be ba galefišitšwe ke gore batho ba be ba ruta seo se tšwago ka Beibeleng go e na le go ruta thuto ya Katholika, ba ile ba bitša motho yo mongwe le yo mongwe yo a bego a na le dipuku tša Beibele ntle le Dipsalme tšeo di ngwadilwego ka Selatine gore ke mohlanogi. Lekgotla le lengwe la kereke le ile la gapeletša taelo yeo ka go laela gore banna ba bona “ba tsome bahlanogi ka mafolofolo, ka go botega le ka mehla . . . ka go phuruphutša dintlo ka moka le diphapoši tša ka tlase ga mobu tšeo di bego di belaelwa.Ntlo yeo go bego go hwetšwa mohlanogi go yona e be e senywa.”

Ge nkabe manaba a Beibele a ile a atlega go e fediša, molaetša wa yona nkabe o hweletše.

KAMOO BEIBELE E PHOLOGILEGO: Kgoši Antiochus o ile a ntšha lesolo nageng ya Isiraele, eupša Bajuda ba be ba dula dinageng tše dingwe tše dintši. Ge e le gabotse, diithuti di akanyetša gore lekgolong la pele la mengwaga C.E., diperesente tša ka godimo ga tše 60 tša Bajuda di be di dula ka ntle ga naga ya Isiraele. Bajuda ba be ba boloka dikopi tša Mangwalo ka disinagogeng tša bona—ona Mangwalo ao a ilego a dirišwa ke meloko e latelago, go akaretša le Bakriste.—Ditiro 15:21.

Mehleng ya Magareng, barati ba Beibele ba ile ba lebeletšana le tlaišo ka sebete gomme ba tšwela pele ba fetolela le go ngwalolla Mangwalo. Dikarolo tša Beibele di ka no ba di be di le gona ka maleme ao e ka bago a 33 bogareng bja lekgolo la bo-15 la mengwaga, le pele ga ge motšhene wa go phrintha o ka hlangwa! Ka morago ga moo, Beibele e ile ya fetolelwa le go tšweletšwa ka lebelo leo le sa lekanywego.

MAFELELO: Go sa šetšwe ditšhošetšo tša dikgoši tše matla le baruti bao ba timetšego, Beibele ke puku yeo e abjago kudu lefaseng ka bophara le yeo e fetolelwago ka bontši kudu historing. E tutueditše melao le maleme a dinaga tše dingwe, le go fetoša maphelo a batho ba dimilione.