Batho ba bantši ba nagana gore ge motho a rutegile ebile a na le tšhelete e ntši, o tla ba le bokamoso bjo bobotse. Ba dumela gore ge motho a etšwa yunibesithi o tlo ba mošomi yo mo kaone, a ba setho sa lapa se se kaone, ebile a hola batho ba moo a dulago gona. Le gona, ba dumela gore ge motho a rutegile kudu o tla hwetša mošomo wo o patelago tšhelete e ntši, gomme seo se tla dira gore a thabe.

Ekwa seo Zhang Chen wa go tšwa China a se boletšego. O re, “Ke be ke dumela gore ke swanetše go ya yunibesithi gore ke se sa diila, ke hwetše mošomo wo o patelago tšhelete e ntši e le gore ke tle ke thabe le go kgotsofala mo bophelong.”

Batho ba bantši ba nyaka go ya diyunibesithing tša go tuma, mohlomongwe dinageng tše dingwe gore ba tle ba be le bokamoso bjo bobotse. Seo se be se tlwaelegile kudu go fihla ge COVID-19 e dira gore go be thata gore batho ba ye dinageng tše dingwe. Mo e ka bago mengwaga e lesome e fetilego, mokgatlo wa Economic Co-operation and Development o ile wa dira nyakišišo gomme wa hwetša gore ka godimo ga seripa sa batho bao ba ithutago dinageng tše dingwe ba be ba etšwa Asia.

Gantši batswadi ba šoma ka thata gore ba iše bana ba bona diyunibesithing tšeo di lego dinageng tše dingwe. Monna yo mongwe wa go tšwa Taiwan, o re: “Le ge batswadi ba ka ba be ba sa huma, ba ile ba romela nna le bana bešo kholetšheng kua United States.” Go swana le malapa a mangwe, lapa la gabo le lona le ile la swanelwa ke go tsena ka gare ga dikoloto.

Go rutega go ka kaonefatša bophelo bja motho ka ditsela tše itšego, eupša ga se ka mehla go bago le mafelelo ao barutwana ba a letetšego. Ka mohlala, batho ba bantši ga ba kgone go hwetša mešomo yeo ba bego ba e nyaka, le ge ba feditše mengwaga e mentši ba šoma ka thata le go kgopela ditšhelete tša gore ba ye sekolong. Rachel Mui wa Business Times ya Singapore o re: “Batho ba bantši bao ba tšwago yunibesithi ga ba kgone go hwetša mešomo.” Monna yo a dulago Taiwan, yoo a rutegilego kudukudu o re, “Ba bantši ba ikhwetša ba šoma mešomo yeo ba sa ithutelago yona sekolong.”

Batho bao ba hwetšago mešomo yeo ba ithutetšego yona sekolong, le bona ba ka ikwa eka dilo ga di direge ka tsela yeo ba bego ba nagana ka yona. Niran yo a tšwago Thailand, ka morago ga go boya yunibesithi kua United Kingdom, o ile a hwetša mošomo wo a ithutetšego wona. O rile, “Ke be ke tseba gore degree ye e tlo nthuša gore ke hwetše mošomo wo o patelago tšhelete e ntši. Lega go le bjalo ke be swanetše go šoma ka thata le go šoma diiri tše dintši, gore ke kgone go hwetša tšhelete yeo e ntši-ntši. Khamphani yeo ke bego ke šomela e ile ya raka bašomi ba yona ba bangwe, go akaretša le nna. Ke ile ka lemoga gore ga go na mošomo wo o ka go kgonthišetšago gore o tla ba le bokamoso bjo bobotse.”

Batho bao ba nago le tšhelete e ntši le bona ba na le mathata a malapa, ba a lwala ebile ba tshwenyega ka mathata a tša ikonomi. Katsutoshi, yo a tšwago Japane, o boletše gore, “Ke be ke ena le tšhelete e ntši, eupša ke sa thaba, ka gore batho ba bangwe ba be ba njela mona ebile ba ntshwara gampe.” Lam yo a dulago Vietnam, o re, “Ke bone batho ba bantši ba lwela go hwetša mešomo yeo e patelago tšhelete e ntši, ka gore ba nagana gore mešomo yeo e tla ba thuša gore ba be le bophelo bjo bobotse, eupša ba dula ba ena le dipelaelo, ba a lwala ebile ba ba le kgateletšego ya monagano.”

Go no swana le Franklin, batho ba bantši ba lemogile gore go na le dilo tše bohlokwa mo bophelong go feta go phegelela thuto e phagamego le go ba le tšhelete e ntši. Ba bangwe ba nagana gore ba ka ba le bokamoso bjo bobotse, ge e ba ba swara batho ba bangwe gabotse le go ba botho, go ena le gore ba nyake dilo tša manobonobo mo bophelong. Na kgopolo ye e ka thuša motho gore a be le bokamoso bjo bobotse? Re tla kwa karabo ya potšišo ye sehlogong se se latelago.