KA February 1987, mokgalabje wa nywaga e 85 o ile a kgetha go se sa tšwetša pele kalafo ya gagwe ya ka mehla ya go hlwekiša madi yeo e bego e dutše e mo phediša. O ile a hwa ka khutšo a le ka gae dibeke tše pedi ka morago, a e-na le morwa a nnoši wa gagwe.

Nako ya mafelelo yeo ba e feditšego ba le gotee e ile ya ba nea sebaka sa go naganišiša ka taba yeo ba ilego ba boledišana ka yona pejana, e rego: Na go a kgonega gore motho a phele gape ka morago ga lehu? Tate yo yoo a bego a rutegile kudu, o be a e-na le dipelaelo. O be a hueditšwe ke thuto ya tlhagelelo gomme a kgopišitšwe ke boikaketši bja bodumedi. O be a dumela gore ga go kgonege go tseba ge e ba Modimo a le gona.

Morwa, yo a bego a nyaka go nea tatagwe khomotšo le kholofelo, o ile a mmontšha lebaka leo ka lona tsogo ya bahu e lego selo sa kgonthe. Ge a le kgaufsi le go hwa, tate yo o ile a dumela gore a ka rata go phela gape a e-na le matla a mafsa gomme a phetše gabotse mmeleng.

Batho ba bantši, ge e ba e se ka moka, ba ka rata go phela gape ba e-na le bophelo bjo bobotse bja mmele le matla a mafsa lefaseng leo le nago le khutšo. Batho ga ba swane le diphoofolo tšeo di hlaloswago ka Beibeleng e le “tše hlokago tlhaologanyo” goba e le “diphoofolo tšeo di laolwago ke bohlale bja tlhago.” (2 Petro 2:12; New International Version) Re boloka bahu ba rena. Re nagana ka bokamoso. Ga re nyake go tšofala, go babja le go hwa. Eupša tše ke tšona dilo tšeo di re diragalelago.

Re nagana ka go batamela ga lehu, e ka ba e le la rena goba la moratiwa wa rena. Lega go le bjalo, Beibele e re kgothaletša go lebeletšana le lehu ka sebete ge e re: “Xo ya lapeng la monyanya, xo phalwa ke xo ya lapeng la dillô.” E oketša ka gore: “E a phelaxo ó a eleletša.” (Mmoledi 7:2) Ke ka baka la’ng re swanetše go eleletša goba go naganišiša ka lehu?

Lebaka le lengwe ke gore re na le kganyogo ya leabela ya go nyaka go phela le go thabela bophelo ka khutšo le tšhireletšego. Ga go yo a nyakago go hwa goba go kgaotša go ba gona. Go thata kudu go amogela gore re tlo kgaotša go ba gona. Beibele e hlalosa lebaka ka gore: “[Modimo] o tsentše bosafelego ka menaganong ya batho” goba “[ka] dipelong tša bôná.” (Mmoledi 3:11; Revised Standard Version) Re nyaka go phela—e sego go hwa. Nagana ka se: Na kganyogo yeo e be e tla ba e matla gakaalo ge nkabe e be e se morero wa Mmopi wa rena gore re phele ka mo go sa felego? Na go a kgonega gore re phele gape re e-na le bophelo bjo bobotse bja mmele le lethabo ka mo go sa felego?

Ngwageng o fetilego, AARP The Magazine, wo o gatišitšwego ke American Association of Retired Persons, o be o e-na le sehlogo seo se rego “Bophelo ka Morago ga Lehu.” Go ile gwa boledišanwa le batho bao ba nago le nywaga e fetago 50 gomme dipoledišano tšeo di utollotše gore “mo e ka bago ba 73 lekgolong ba dumelelana le taba e rego ‘Ke dumela gore go na le bophelo ka morago ga lehu.’” Ka lehlakoreng le lengwe, makasine wo o bega gore mo e ka bago 25 lekgolong ya bona e dumelelana le taba e rego, “Ke dumela gore ge ke hwile ke  phetho.” Eupša na se ke sona seo ge e le gabotse batho ba nyakago go se dumela?

Ka sehlogong sona seo, go begilwe gore Tom yo e lego Mokhatolika yo a tšwago New York o re: “Ba ruta ka bophelo ka morago ga lehu. Batho ba ruta dikgopolo tše dintši tše fapa-fapanego. O swanetše go itirela phetho ya gore ke efe yeo o tlago go e dumela. Ke ba gona Mmiseng. Ke phela bjalo ka ge eka go na le bophelo ka morago ga lehu, eupša ga ke dumele gore bo gona. Ge e ba go le bjalo, gona ke bethile dinonyana tše pedi ka lefsika le tee.”

Go swana le Tom, batho ba bantši ba belaela ge e ba go kgonega gore motho a phele gape—go etša ge go bile bjalo ka tate yo go boletšwego ka yena mathomong a sehlogo se, yoo gantši a bego a botša morwa wa gagwe gore, “Go dumela bodumeding go loketše bao ba sa kgonego go lebeletšana le therešo ya mabapi le lehu.” Lega go le bjalo, go etša ge yena gotee le ba bangwe bao ba belaelago gore go a kgonega gore motho a phele gape ba swanetše dumela, go ba le tumelo go Mmopi yo matla-ohle go hlalosa kamoo mehlolo e makatšago e kgonegago ka gona.

Ka mohlala, dibeke tše tharo feela ka morago ga gore mma a ime, lesea leo le bopegago le thoma go ba le disele tša bjoko. Disele tše di oketšega ka lebelo, ka dinako tše dingwe go oketšega tše ka bago kotara ya milione ka motsotso o tee! Dikgwedi tše senyane ka morago, ngwana o belegwa a e-na le bjoko bjo bo nago le bokgoni bjo makatšago bja go ithuta. Rathutaphedi wa dimolekule e lego James Watson o re bjoko ke “selo se se raraganego kudu seo go fihla ga bjale re se utolotšego legohleng la rena.”

Na le wena o a makala ge o naganišiša ka mehlolo e swanago le wo, go etša batho ba bangwe? Na go naganišiša ka tsela e bjalo go go thušitše go hwetša karabo ya potšišo yeo e ilego ya botšišwa kgale ke monna yo mongwe, e rego: “Ge monna-tia a e-hwa, na a ka buša a phela?” Monna yoo o arabile Modimo ka kgodišego ka gore: “O tla bitša, gomme nna ke tla go araba. O tla hlologela modiro wa diatla tša gago.”—Jobo 14:14, 15, NW.

Ruri re tla dira gabotse ge e ba re naganišiša ka bohlatse bjo bo re neago mabaka a go dumela gore tsogo ya bahu e a kgonega.