Wat maakt het leven de moeite waard?

„Vrees de ware God en onderhoud zijn geboden.” — PREDIKER 12:13.

1, 2. Wat hebben we aan een bespreking van het boek Prediker?

STEL je eens een man voor die alles lijkt te hebben. Hij is een beroemd staatsman, een van de rijkste mensen op aarde en de grootste intellectueel van zijn generatie. Maar ondanks alles wat hij bereikt heeft, vraagt hij zich eigenlijk nog steeds af wat het leven de moeite waard maakt.

² Zo’n man heeft echt bestaan — ongeveer drieduizend jaar geleden. Zijn naam was Salomo, en in het boek Prediker vinden we zijn beschrijving van zijn zoeken naar voldoening in het leven (Pred. 1:13). We kunnen veel van Salomo’s ervaring leren. De wijsheid die we in het boek Prediker aantreffen, kan ons zelfs helpen ons doelen te stellen die ons leven echt zinvol zullen maken.

„Een najagen van wind”

3. Met welk ernstig stemmende feit over het menselijk leven worden we allemaal geconfronteerd?

³ Salomo zet uiteen dat God een overvloed aan prachtige dingen op aarde heeft geschapen: een onuitputtelijke en verbazingwekkende bron van fascinatie en verwondering waarvan we altijd weer genieten. Maar we kunnen Gods schepping in de verste verte niet doorgronden omdat ons leven te kort is (Pred. 3:11; 8:17). Zoals de Bijbel zegt, zijn onze dagen weinig en gaan ze snel voorbij (Job 14:1, 2; Pred. 6:12). Dat ernstig stemmende feit moet ons ertoe bewegen ons leven verstandig te gebruiken. Dat is geen eenvoudige opgave, want Satans wereld kan ons gemakkelijk op het verkeerde spoor zetten.

4. (a) Wat ligt in het woord „ijdelheid” opgesloten? (b) Welke dingen die mensen najagen gaan we bespreken?

⁴ Om te beklemtonen dat het gevaar bestaat dat we ons leven verkwisten, gebruikt Salomo in Prediker wel dertig keer het woord „ijdelheid”. Het Hebreeuwse woord dat met „ijdelheid” is vertaald, duidt op iets leegs of zinloos, iets wat niet van wezenlijk belang of blijvende waarde is (Pred. 1:2, 3). Soms gebruikt Salomo het woord „ijdelheid” als equivalent van het „najagen van wind” (Pred. 1:14; 2:11). Elke poging om de wind te vangen is natuurlijk zinloos. Iedereen die dat probeert, grijpt uiteindelijk naar niets. Het najagen van onverstandige doelen zal net zo frustrerend blijken. Het leven in het huidige samenstel is te kort om het te verspillen aan inspanningen die ons met lege handen achterlaten. Laten we om die fout te vermijden naar een paar voorbeelden kijken die Salomo geeft van dingen die vaak worden nagestreefd in het leven. Eerst gaan we aandacht besteden aan het najagen van genoegens en bezittingen en daarna bespreken we hoe waardevol werken is.

Maakt het najagen van genoegens ons gelukkig?

5. Waaruit probeerde Salomo voldoening te putten?

⁵ Zoals veel mensen tegenwoordig probeerde Salomo voldoening te putten uit het najagen  van een leven vol genoegens. Hij schrijft: „Elke vreugde die mijn hart verlangde heb ik het gegeven” (Pred. 2:10, De Nieuwe Bijbelvertaling). Waar zocht hij die genoegens? Volgens hoofdstuk 2 van Prediker ’vrolijkte hij zijn vlees op met wijn’ — waarbij hij wel van zelfbeheersing blijk gaf — en hield hij zich bezig met activiteiten als de aanleg van tuinen en parken, het ontwerpen van paleizen, het luisteren naar muziek en het genieten van heerlijk voedsel.

6. (a) Waarom is het niet verkeerd van enkele van de goede dingen in het leven te genieten? (b) Welk evenwicht is er nodig op het gebied van ontspanning?

⁶ Keurt de Bijbel gezellige omgang met vrienden af? Beslist niet. Salomo merkt bijvoorbeeld op dat het genieten van een maaltijd in een ontspannen sfeer na een dag hard werken een gave van God is. (Lees Prediker 2:24; 3:12, 13.) Bovendien nodigt Jehovah zelf jongeren uit op een verantwoorde manier ’van hun jeugd te genieten en het ervan te nemen’ (Pred. 11:9, Groot Nieuws Bijbel). We hebben rust en gezonde ontspanning nodig. (Vergelijk Markus 6:31.) Maar ontspanning mag niet het voornaamste doel van ons leven worden. Ontspanning moet juist als het dessert aan het eind van een maaltijd zijn, niet het hoofdgerecht. Je zult het ermee eens zijn dat hoeveel je ook van zoete toetjes houdt, ze je al gauw zouden tegenstaan als je niets anders zou eten, en qua voedingswaarde zou je tekortkomen. In dezelfde zin ontdekte Salomo dat een leven dat om genoegens draait „een najagen van wind” is. — Pred. 2:10, 11.

7. Waarom moeten we voorzichtig zijn in onze keuze van ontspanning?

⁷ Bovendien zijn niet alle soorten ontspanning heilzaam. Veel ervan zijn uitgesproken schadelijk, zowel geestelijk als moreel. Hoeveel miljoenen mensen hebben zich niet, alleen omdat ze ’plezier wilden hebben’, in diepe narigheid gestort door drugs te gebruiken, zich te buiten te gaan aan alcohol of te gokken? Jehovah waarschuwt ons vriendelijk dat als we ons door ons hart of onze ogen tot schadelijke dingen laten verleiden, we moeten verwachten de wrange vruchten ervan te plukken. — Gal. 6:7.

8. Waarom is het verstandig om over onze levenswandel na te denken?

⁸ Daar komt nog bij dat een onevenwichtig najagen van genoegens ons zal beletten de juiste aandacht aan belangrijker zaken te besteden. Bedenk dat het leven snel voorbijgaat, en we hebben geen garantie dat ons korte leven altijd probleemloos zal zijn en we gezond zullen blijven. Daarom kunnen we, zoals Salomo verder opmerkte, meer gebaat zijn bij het bijwonen van een begrafenis — vooral die van een loyale broeder of zuster — dan bij het gaan naar een „huis van verheuging”. (Lees Prediker 7:2, 4.) Waarom is dat zo? Als we naar de begrafenislezing luisteren en stilstaan bij de levenswandel van de getrouwe aanbidder van Jehovah die overleden is, zouden we ertoe bewogen kunnen worden onze eigen levenswandel onder de loep te nemen. Als gevolg daarvan zouden we tot de conclusie kunnen komen dat we onze doelen moeten aanpassen om de rest van ons leven verstandig te gebruiken. — Pred. 12:1.

Zullen materiële bezittingen ons voldoening schenken?

9. Wat ontdekte Salomo in verband met het bezitten van rijkdom?

⁹ Toen Salomo Prediker schreef, was hij een van de rijkste mensen op aarde (2 Kron. 9:22). Hij had de middelen om alles wat hij wilde te kopen. „Alles waar mijn ogen om vroegen, onthield ik ze niet”, schreef hij (Pred. 2:10). Toch ontdekte hij dat bezittingen op zich geen voldoening schenken. „Iemand die enkel het zilver liefheeft, zal van zilver niet verzadigd worden, noch wie maar ook die rijkdom liefheeft, van inkomsten”, was zijn conclusie. — Pred. 5:10.

10. Wat leidt tot ware voldoening en echte rijkdom?

¹⁰ Ondanks de vluchtige waarde van bezittingen kan rijkdom een krachtige aantrekkingskracht uitoefenen. Bij een recente enquête in de Verenigde Staten beschreef 75 procent van alle eerstejaarsstudenten hun voornaamste doel in het leven als „het financieel heel goed hebben”. Zouden ze zelfs als ze hun doel bereikten echt gelukkig zijn? Niet per se. Onderzoekers  hebben geconstateerd dat de nadruk op materialisme in feite een belemmering voor geluk en voldoening is. Lang geleden al was Salomo tot dezelfde conclusie gekomen. Hij schreef: „Ik stapelde ook zilver en goud voor mij op, en het bezit dat eigen is aan koningen . . . En zie! alles was ijdelheid en een najagen van wind” (Pred. 2:8, 11). * Gebruiken we ons leven daarentegen om Jehovah van ganser harte te dienen en ontvangen we daarom zijn zegen, dan zullen we echt rijk zijn. — Lees Spreuken 10:22.

Wat voor werk schenkt ware voldoening?

11. Wat geeft de Bijbel te kennen over de waarde van werk?

¹¹ Jezus zei: „Mijn Vader is tot nu toe blijven werken, en ik blijf werken” (Joh. 5:17). Het lijdt geen twijfel dat Jehovah en Jezus voldoening putten uit hun werk. De Bijbel beschrijft Jehovah’s voldoening over zijn scheppingswerk met de woorden: „God [zag] alles wat hij gemaakt had en zie! het was zeer goed” (Gen. 1:31). De engelen ’betuigden juichend hun instemming’ toen ze zagen wat God allemaal gedaan had (Job 38:4-7). Ook Salomo was zich bewust van de waarde van zinvol werk. — Pred. 3:13.

12, 13. (a) Hoe verwoorden twee personen de voldoening die ze uit eerlijk werk putten? (b) Waarom kan werelds werk soms frustrerend zijn?

¹² Veel mensen zien de waarde van eerlijk werk in. José bijvoorbeeld, een succesvol kunstenaar, zegt: „Als het je lukt om op het doek de afbeelding te schilderen die je in gedachten hebt, voel je je alsof je een hoge berg hebt overwonnen.” Miguel *, een zakenman, merkt op: „Werk geeft voldoening omdat het je in staat stelt voor je gezin te zorgen. Het kan je ook het gevoel geven iets bereikt te hebben.”

¹³ Daar staat tegenover dat veel banen saai zijn en weinig mogelijkheden tot creativiteit bieden. Soms is de werkplek zelf een bron van frustratie en zelfs het toneel van onrecht. Zoals Salomo te kennen geeft, zal de beloning van de harde werker soms naar de luiaard gaan, misschien doordat hij gebruikmaakt van zijn connecties met invloedrijke mensen (Pred. 2:21). Andere factoren kunnen ook tot teleurstelling leiden. Wat begint als een zogenaamde gouden zakelijke kans kan door een conjunctuurdaling of onvoorziene gebeurtenissen op een mislukking uitlopen. (Lees Prediker 9:11.) Vaak raakt de persoon die zich inspant om te slagen verbitterd en gefrustreerd, omdat hij beseft dat hij ’hard is blijven werken voor de wind’. — Pred. 5:16.

14. Welk werk schenkt altijd ware voldoening?

¹⁴ Bestaat er wel werk dat nooit teleurstelt? José, de eerder genoemde kunstenaar, merkt op: „In de loop van de jaren kunnen schilderijen verloren gaan of vernield worden. Dat is niet het geval met de geestelijke dingen die we tot stand brengen. Door in gehoorzaamheid aan Jehovah het goede nieuws te prediken, heb ik  bijgedragen aan de bouw van iets blijvends: fijne godvrezende christenen. Dat is van onschatbare waarde” (1 Kor. 3:9-11). Ook Miguel zegt dat de prediking van de Koninkrijksboodschap hem veel meer voldoening schenkt dan zijn andere werk. „Niets kan de vreugde evenaren die je voelt als je een Bijbelse waarheid met iemand deelt en je merkt dat die het hart van de persoon in kwestie geraakt heeft”, zegt hij.

„Zend uw brood uit”

15. Wat maakt het leven echt de moeite waard?

¹⁵ Wat maakt het leven dus echt de moeite waard? We voelen ware voldoening als we onze korte tijd in dit samenstel van dingen gebruiken om goed te doen en Jehovah te behagen. We kunnen een nauwe band met God opbouwen, we kunnen geestelijke waarden aan onze kinderen doorgeven, we kunnen anderen helpen Jehovah te leren kennen, en we kunnen blijvende vriendschappen met onze broeders en zusters smeden (Gal. 6:10). Dat zijn allemaal dingen van blijvende waarde die zegeningen afwerpen. Salomo gebruikte een heel interessante vergelijking om de waarde van goeddoen te beschrijven. Hij zei: „Zend uw brood uit op de oppervlakte van de wateren, want na verloop van vele dagen zult gij het terugvinden” (Pred. 11:1). Jezus gaf zijn discipelen de dringende raad: „Beoefent het geven, en u zal gegeven worden” (Luk. 6:38). Bovendien belooft Jehovah zelf dat hij degenen die anderen goeddoen, zal belonen. — Spr. 19:17; lees Hebreeën 6:10.

16. Wanneer is het de ideale tijd om plannen te maken voor onze levensweg?

¹⁶ De Bijbel spoort ons aan om op jonge leeftijd verstandige beslissingen te nemen over de manier waarop we ons leven gaan gebruiken. Daardoor zullen we frustraties op latere leeftijd kunnen vermijden (Pred. 12:1). Wat zou het triest zijn als we de beste jaren van ons leven zouden verspillen met het najagen van de attracties van de wereld, om slechts tot de ontdekking te komen dat ze net zo vluchtig zijn als de wind!

17. Wat zal je helpen de beste levensweg te kiezen?

¹⁷ Zoals elke liefdevolle vader wil Jehovah dat je van het leven geniet, het goede doet en onnodig verdriet vermijdt (Pred. 11:9, 10). Wat zal je daarbij helpen? Stel jezelf geestelijke doelen en werk vervolgens hard om die te bereiken. Bijna twintig jaar geleden moest Javier kiezen tussen een veelbelovende medische carrière en de volletijddienst. „Hoewel het werk van een arts voldoening schenkend kan zijn, was niets te vergelijken met de vreugde die ik voelde toen ik een aantal mensen mocht helpen de waarheid te leren kennen”, zegt hij. „Door de volletijddienst kan ik volop van het leven genieten. Het spijt me alleen dat ik er niet vroeger mee begonnen ben.”

18. Waarom is Jezus’ leven op aarde alleszins de moeite waard gebleken?

 ¹⁸ Wat is dan het waardevolste om naar te streven? Het boek Prediker zegt: „Een naam is beter dan goede olie, en de dag des doods dan de dag dat iemand geboren wordt” (Pred. 7:1). Niets illustreert dat beter dan het leven van Jezus. Hij heeft beslist een uitstekende naam bij Jehovah opgebouwd. Toen Jezus in getrouwheid stierf, rechtvaardigde hij de soevereiniteit van zijn Vader en verschafte hij het loskoopoffer, dat de weg heeft gebaand voor onze redding (Matth. 20:28). In de korte tijd dat Jezus op aarde was, heeft hij het volmaakte voorbeeld gegeven van een leven dat echt de moeite waard was, en dat voorbeeld willen we navolgen. — 1 Kor. 11:1; 1 Petr. 2:21.

19. Welke wijze raad heeft Salomo gegeven?

¹⁹ Ook wij kunnen een goede naam bij God opbouwen. Een goede reputatie bij Jehovah hebben, is voor ons veel waardevoller dan het bezitten van rijkdom. (Lees Mattheüs 6:19-21.) Elke dag kunnen we manieren vinden om dingen te doen die goed zijn in Jehovah’s ogen en die ons leven zullen verrijken. We kunnen bijvoorbeeld het goede nieuws met anderen delen, ons huwelijk en ons gezin sterker maken, en onze geestelijke instelling verdiepen door persoonlijke studie en vergaderingsbezoek (Pred. 11:6; Hebr. 13:16). Wil je dus een leven hebben dat echt de moeite waard is? Blijf dan Salomo’s raad opvolgen: „Vrees de ware God en onderhoud zijn geboden. Want dit is de gehele verplichting van de mens.” — Pred. 12:13.

[Voetnoten]

Wat zou je antwoorden?

• Wat moet ons ertoe bewegen ernstig over onze doelen in het leven na te denken?

• Hoe moeten we het najagen van genoegens en bezittingen bezien?

• Wat voor werk zal blijvende voldoening schenken?

• Naar welk waardevolle bezit moeten we streven?

[Studievragen]

[Illustratie op blz. 23]

Welke plaats mag ontspanning in ons leven innemen?

[Illustratie op blz. 24]

Wat maakt de prediking zo voldoening schenkend?