Toeval of ontwerp?
De halters van de vlieg
Hoe kan de vlieg zulke ingewikkelde en precieze acrobatische manoeuvres uitvoeren? En hoe komt het dat de vlieg snel kan bijsturen en op koers kan blijven als hij door een windvlaag getroffen wordt? Het heeft gedeeltelijk te maken met twee kleine aanhangsels die halters * genoemd worden, waarvan er één achter elke vleugel zit.
Wetenswaardigheid: Een halter is een soort staafje met aan het eind een knopje. Tijdens de vlucht gaan de halters met dezelfde frequentie op en neer als de vleugels, maar in tegengestelde richting. Wetenschappers hebben ontdekt dat de halters fungeren als een ingenieus soort gyroscoop * en dat ze bijdragen tot stabiliteit tijdens het vliegen.
Met hun knopvormige uiteinde „bewegen halters zich in dezelfde richting heen en weer, als de slinger van een klok”, aldus de Encyclopedia of Adaptations in the Natural World. Als een vlieg abrupt een andere kant opgaat — expres of vanwege een plotselinge windvlaag — „wordt de staaf van de halter verdraaid”, zegt de encyclopedie. „Die beweging wordt waargenomen door een dicht netwerk van zenuwuiteinden dat aan de halter vastzit. Vervolgens wordt die informatie doorgegeven aan de hersenen zodat de vlieg de nodige actie kan ondernemen om (...) op koers te blijven.” Hierdoor zijn vliegen heel vlug en wendbaar, en moeilijk te vangen.
Ingenieurs verwachten dat op de halter gebaseerde technologie onder andere toegepast kan worden in robots, micromechanische vliegende insecten, en ruimtevaartuigen. Luchtvaartonderzoeker Rafal Zbikowski schreef: „Wie had gedacht dat we zo veel konden leren van een onaantrekkelijk beestje als de vlieg?”
Wat denkt u? Zijn de gyroscopische halters van de vlieg ontstaan door evolutie of zijn ze ontworpen?
^ par. 3 Halters worden aangetroffen bij tweevleugelige insecten, zoals vliegen, muskieten en muggen.
^ par. 4 Gyroscopen bestaan meestal uit een vliegwiel dat in een ringvormige constructie is opgehangen en snel om zijn as draait. Het vliegwiel heeft de neiging de as waar hij om draait in dezelfde stand te houden ondanks beweging van buitenaf, magnetische velden of zwaartekracht. Daarom worden gyroscopen vaak gebruikt in heel nauwkeurige kompassen.