Bedreigde soorten: Zijn ze nog te redden?

AFSPELEN

Bedreigde soorten: Zijn ze nog te redden?

IN 2002 maakten de Verenigde Naties bekend dat ze het tempo waarin planten- en diersoorten uitsterven en ecosystemen worden aangetast, wilden laten dalen. Die doelstelling zou aan het eind van het decennium bereikt moeten zijn. In samenhang hiermee werd 2010 uitgeroepen tot het Internationale Jaar van de Biodiversiteit.

Maar toen dat jaar aanbrak, was die doelstelling helaas nog lang niet behaald. De BBC berichtte: „Als een rechtstreeks gevolg van menselijke activiteit verdwijnen soorten duizend keer sneller dan ’natuurlijk’ zou zijn.” De New Zealand Herald was zelfs nog specifieker: „Wereldwijd wordt nu een op de vijf planten, een op de vijf zoogdieren, een op de zeven vogels en een op de drie amfibieën met uitsterven bedreigd.” Eén aspect van dat probleem wordt duidelijk als we kijken naar wat er in de loop van de eeuwen in Nieuw-Zeeland gebeurd is.

Biodiversiteit in Nieuw-Zeeland

Voordat er mensen in Nieuw-Zeeland waren, was er een bloeiend ecosysteem. Maar met de komst van de eerste kolonisten werden er nieuwe soorten geïntroduceerd, wat verwoestende gevolgen had voor de inheemse planten en dieren. De Maori’s brachten bijvoorbeeld honden mee, en misschien ook de kiore (Polynesische rat), die ze als voedsel gebruikten.

Toen in de zeventiende en achttiende eeuw de Europeanen arriveerden, kwamen er scheepsratten en muizen mee, en katten, die verwilderden. De Europeanen lieten ook geiten, varkens en herten los, die als voedsel moesten dienen. In de negentiende eeuw werden het konijn en de gewone voskoesoe (een Australisch buideldier) uitgezet — voor het vlees en de vacht — zonder erbij stil te staan hoe deze dieren van invloed zouden zijn op de planten, bomen en vogels.

In de tweede helft van de negentiende eeuw waren de konijnen een plaag geworden, en dus werd de hermelijn geïntroduceerd. Maar de hermelijn deed zich liever te goed aan de veel tragere en kwetsbaardere inheemse vogels. Daardoor kon de konijnenpopulatie zich nog verder uitbreiden.

Het Nieuw-Zeelandse ministerie van Natuurbehoud zegt dat als gevolg van al die geïmporteerde dieren tegenwoordig negen van de tien bruine kiwikuikens die in het wild geboren worden, het eerste jaar niet overleven. Er zijn al heel wat diersoorten verloren gegaan: meer dan veertig vogelsoorten, drie kikkersoorten, een vleermuissoort, minstens drie hagedissensoorten en talloze insectensoorten. De Nieuw-Zeelandse flora en fauna behoren tot de meest bedreigde ter wereld: meer dan de helft van de 5819 inheemse planten- en diersoorten in het land loopt gevaar.

Positieve ontwikkelingen

Overheidsinstanties houden nu scherp in de gaten dat er geen schadelijke planten- en diersoorten Nieuw-Zeeland binnenkomen. Daarnaast heeft het ministerie van Natuurbehoud vooral op de kleine eilanden allerlei projecten op touw gezet ter bestrijding van dierenplagen. Ook zijn er beschermde natuurgebieden ingesteld.

Een van die eilanden is Tiritiri Matangi, voor de kust van het Whangaparaoaschiereiland bij Auckland. In 1993 werden alle ratten er uitgeroeid en werd het opnieuw beplant met zo’n 280.000 inheemse bomen. Het is nu een natuurreservaat waar bezoekers zeldzame inheemse vogels kunnen zien en horen die opnieuw uitgezet zijn, zoals zadelrugspreeuwen, takahes, kokako’s, geweervogels en geelbandhoningeters. De prachtige vogels voelen zich in de roofdiervrije omgeving op hun gemak, en bezoekers krijgen dan ook vaak de kans om ze van heel dichtbij te zien.

In 2003 werd het sub-Antarctische Campbell Island rattenvrij verklaard na een twee jaar durend uitroeiingsprogramma. Sinds die tijd heeft de inheemse flora zich hersteld en komen de zeevogels er terug. Er is ook moeite gedaan om de Campbelltaling, een zeldzame eendensoort, opnieuw uit te zetten.

Recenter is er een groot project tot herstel en behoud van de natuur begonnen op de eilanden Rangitoto en Motutapu, en ook in de Golf van Hauraki bij Auckland. De doelstelling van dit project is het behoud van het grootste pohutukawabos ter wereld en de bescherming van opnieuw uitgezette dieren. Nadat verschillende schadelijke dieren waren uitgeroeid — zoals konijnen, hermelijnen, egels, wilde katten, bruine ratten, scheepsratten en muizen — werden er op de eilanden roodvoorhoofdkarakiri’s en maoribelhoningvogels ontdekt. Deze vogels waren er al een eeuw niet meer gesignaleerd!

Uit deze voorbeelden blijkt wat er allemaal gedaan kan worden om bedreigde soorten te redden en ecologische blunders uit het verleden te herstellen. Natuurliefhebbers kunnen uitzien naar de vervulling van de Bijbelse belofte dat Jehovah God, „de Maker van hemel en aarde”, een eind zal maken aan schadelijke praktijken die de flora en fauna bedreigen (Psalm 115:15; Openbaring 21:5).

[Inzet op blz. 25]

Negen van de tien bruine kiwikuikens overleven het eerste jaar niet

[Kader op blz. 26]

EEN VERSTANDIG GEBRUIK VAN MIDDELEN

Een uitdaging waar natuurbeschermers wereldwijd mee te maken hebben, is dat de lijst van bedreigde soorten langer wordt, terwijl de middelen die beschikbaar zijn om het probleem aan te pakken beperkt zijn. Eén aanpak wordt wel ecologische triage genoemd, gebaseerd op het principe dat wereldwijd op afdelingen voor spoedeisende hulp in ziekenhuizen wordt gehanteerd. Bij deze benadering wordt ernaar gestreefd de middelen daar in te zetten waar ze het meest zullen opleveren. Er worden factoren in aanmerking genomen als (1) de als zodanig ervaren waarde van een soort of natuurgebied, (2) de kans van slagen en (3) de kosten. Hoewel niet iedereen achter deze aanpak staat, zeggen voorstanders dat de beperkte middelen hiermee optimaal worden benut omdat de aandacht gaat naar soorten en natuurgebieden die de beste resultaten zullen opleveren.

[Kaart op blz. 26]

(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)

NIEUW-ZEELAND

Golf van Hauraki

Tiritiri Matangi

Rangitoto en Motutapu

Campbell Island

[Illustratie op blz. 25]

Bruine kiwi

[Verantwoording]

[Illustratie op blz. 27]

Een volwassen takahe op Tiritiri Matangi

[Illustratie op blz. 27]

Campbell Island

[Illustratieverantwoording op blz. 27]

ONTWAAKT!