Toeval of ontwerp?

De legboor van de houtwesp

● Het vrouwtje van de Sirex noctilio, een houtwesp, legt haar eitjes in naaldbomen. De manier waarop ze dat doet, heeft wetenschappers geïnspireerd tot het ontwikkelen van efficiëntere chirurgische sondes.

Wetenswaardigheid: De houtwesp boort een gaatje in de naaldboom met een legboor. Dit is een buisvormig orgaan met twee ’zaagbladen’ of ’boorschachten’ die met elkaar verbonden zijn en naar achteren gerichte zaagtandjes hebben. De tandjes van de ene schacht zetten zich vast in het hout terwijl de andere schacht een stukje vooruitgaat. Vervolgens zetten de tandjes van die schacht zich vast in het hout terwijl de eerste schacht een stukje opschuift. De legboor maakt snelle zaagbewegingen, waarbij de schachten zich afwisselend vastzetten en vooruitgaan. Zo boort de wesp met minimale inspanning tot wel twintig millimeter in het spinthout. Daarbij trekt de boor niet krom en breekt hij niet af.

Geïnspireerd door de legboor van de vrouwtjeswesp hebben wetenschappers een prototype ontwikkeld van een neurochirurgische sonde die volgens hetzelfde principe werkt. De sonde heeft een siliciumnaald die uit twee op en neer bewegende schachten met minuscule tandjes bestaat. Daarmee is het mogelijk om met minimale schade tot gebieden diep in de hersenen door te dringen. Maar dit instrument zou nog een bijzonder kenmerk hebben. Het tijdschrift New Scientist legt uit: „In tegenstelling tot de onbuigzame chirurgische sondes die nu in gebruik zijn, zal het instrument flexibel genoeg zijn om de veiligste route te nemen, waardoor tijdens operaties bijvoorbeeld risicovolle gebieden in de hersenen gemeden kunnen worden.” Met zo’n sonde zouden er ook minder incisies nodig zijn om bij moeilijk te bereiken gebieden te komen.

Wat denkt u? Is de legboor van het vrouwtje van de houtwesp door toeval ontstaan of is hij ontworpen?

[Diagram op blz. 25]

(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)

Terwijl de ene boorschacht in het hout dringt, zet de andere zich met zijn tandjes vast

Hout

Wisselende krachten

[Illustratieverantwoording op blz. 25]

Wasp: David R. Lance, USDA APHIS PPQ, Bugwood.org; diagram: J. F. V. Vincent and M. J. King, (1996). The mechanism of drilling by wood wasp ovipositors. Biomimetics, 3: 187-201