Eenzaamheid — Wat zijn de oorzaken?

EENZAAMHEID is niet hetzelfde als alleen-zijn. Eenzaamheid wil zeggen dat iemand in een isolement verkeert en naar gezelschap verlangt. Alleen-zijn kan daarentegen een bewuste keus zijn van iemand die geen behoefte heeft aan gezelschap.

Onder bepaalde omstandigheden kan het wenselijk zijn om alleen te zijn. Velen willen graag net als Jezus Christus alleen zijn als ze bidden of mediteren (Mattheüs 14:13; Lukas 4:42; 5:16; 6:12). Maar eenzaamheid is een pijnlijk gevoel. Wat kunnen de oorzaken zijn?

● Isolement in drukke steden

In grote steden wonen duizenden en soms zelfs miljoenen mensen dicht op elkaar. Maar paradoxaal genoeg leidt dit vaak juist tot veel eenzaamheid. Omdat het leven in de stad zo hectisch is, leren veel mensen hun buren niet echt kennen. In de stad zijn buren dan ook vaak vreemden voor elkaar. Het algemeen voorkomende wantrouwen tegenover vreemden en het verlangen privacy af te schermen dragen waarschijnlijk in belangrijke mate bij tot de eenzaamheid die veel mensen in grote steden ervaren.

 ● Inhumane werkomstandigheden

De manier waarop veel grote concerns en fabrieken worden geleid, heeft ervoor gezorgd dat werknemers op alle niveaus zich eenzaam en incompetent voelen. Veel werknemers ervaren constante druk en stress.

Vaak leiden frequente reorganisaties in grote bedrijven bij werknemers tot gevoelens van onzekerheid, isolement en eenzaamheid. Naar aanleiding van de vele zelfmoorden onder het personeel van enkele bedrijven in Frankrijk zei de International Herald Tribune dat veel Franse werknemers het gevoel hebben dat „de snelheid van de economische veranderingen te veel van hen vergt”.

● Onpersoonlijke communicatie

De Japanse hoogleraar Tetsuro Saito zei: „Het vermogen om te communiceren zal afnemen naarmate er steeds meer mobiele telefoons en andere apparaten tussen mensen komen.” The Sunday Telegraph van Australië berichtte: „De techniek (...) zorgt ervoor dat mensen meer geïsoleerd raken. In plaats van met elkaar te praten (...) sturen ze elkaar e-mailtjes of sms’jes.”

Rachel (21) in Frankrijk vertelt waarom ze zich eenzaam voelt: „Ik merk dat mensen minder moeite doen om je op te zoeken omdat ze sms’en, e-mailen en chatten genoeg vinden. Maar daardoor voel ik me juist nog eenzamer.”

● Een nieuwe omgeving

Veel mensen zijn door de economische crisis gedwongen te verhuizen om hun baan te houden of werk te vinden. Daardoor moeten ze hun buren, vrienden, school en soms hun familie achterlaten. Ze voelen zich dan als een struik die verplant is maar zijn wortels achtergelaten heeft.

Francis kan zich de dag nog goed herinneren dat hij vanuit Ghana in Frankrijk aankwam. „De taalbarrière, het gemis aan vrienden en het koude klimaat zorgden ervoor dat ik me heel eenzaam voelde.”

Behjat vertelt over haar aankomst in Engeland als immigrant: „Ik had moeite me aan de plaatselijke cultuur aan te passen. Ik had wel kennissen, maar geen echte vrienden of familieleden met wie ik over dingen kon praten en bij wie ik mijn verhaal kwijt kon.”

● Het verlies van een partner

De dood van een huwelijkspartner kan een grote leegte in iemands leven achterlaten. Dat kan vooral zo zijn als iemand zijn of haar partner lang verzorgd heeft. Vaak voelt iemand zich dan helemaal leeg.

Fernande, een weduwe in Parijs, zegt: „Ik vind het vooral moeilijk dat ik mijn hart niet meer kan luchten bij mijn beste vriend — mijn man.” Anny zegt dat ze haar man het meest mist „bij het nemen van belangrijke beslissingen in verband met ziekte of andere zaken”.

 ● Echtscheiding of ongewenst alleen-zijn

Na een scheiding volgen vaak gevoelens van eenzaamheid en mislukking. Meestal hebben kinderen het meest te lijden, veel meer dan voorheen werd gedacht. Sommige deskundigen denken dat kinderen van gescheiden ouders een groter risico lopen om eenzame volwassenen te worden.

Alleenstaanden die niet getrouwd zijn omdat ze geen geschikte partner kunnen vinden, maken vaak periodes van eenzaamheid door. Zulke gevoelens kunnen verergerd worden wanneer anderen tactloze dingen zeggen als: ’Zou jij niet getrouwd willen zijn?’

Ook alleenstaande ouders voelen zich soms eenzaam. Als ouder ervaren ze niet alleen vreugde maar ook problemen, en die moeten ze zonder de hulp van een partner oplossen.

● Ouderdom en jeugdige onervarenheid

Ouderen zijn vaak eenzaam, zelfs als hun familie hen niet verwaarloost. Familieleden of vrienden kunnen waarschijnlijk af en toe op bezoek komen, maar er zijn misschien ook dagen of weken dat ze geen bezoek krijgen.

Aan de andere kant van het leeftijdsspectrum zijn veel jongeren die zich eenzaam voelen. Velen van hen raken verslaafd aan amusement waarbij ze alleen zijn: tv-kijken, gamen of urenlang achter de computer zitten.

Is er iets tegen deze groeiende tendens te doen? Welke oplossingen zijn er voor eenzaamheid?

[Inzet op blz. 5]

„De taalbarrière, het gemis aan vrienden en het koude klimaat zorgden ervoor dat ik me heel eenzaam voelde”