Hepatitis B — Een sluipmoordenaar

„Ik was 27 jaar en pasgetrouwd. Ik zag er gezond uit en zo voelde ik me ook. Mijn baan was veeleisend en ik had veel verantwoordelijkheden in de plaatselijke gemeente van Jehovah’s Getuigen. Wat ik niet wist, was dat hepatitis B mijn lever aan het verwoesten was.” — Dukk Yun.

DE LEVER filtert giftige stoffen uit het bloed en heeft nog minstens vijfhonderd andere belangrijke functies. Daarom kan hepatitis (ontsteking van de lever) iemands gezondheid ruïneren. Hepatitis kan het gevolg zijn van buitensporig alcoholgebruik of van blootstelling aan giftige stoffen. Maar in de meeste gevallen is een virus de boosdoener. Wetenschappers hebben vijf van die virussen geïdentificeerd en denken dat er minstens nog drie moeten bestaan. (Zie onderstaand kader.)

Eén van de vijf virussen — het hepatitis B-virus (HBV) — maakt ten minste 600.000 slachtoffers per jaar, vergelijkbaar met het aantal malariaslachtoffers.  Meer dan twee miljard mensen (bijna een derde van de wereldbevolking) zijn ooit met HBV besmet. De meesten van hen zijn daar binnen een paar maanden van hersteld, maar voor 350 miljoen mensen is de ziekte chronisch geworden. Zij blijven de rest van hun leven een besmettingsrisico voor anderen, of ze nu symptomen hebben of niet. *

Een juiste en tijdige medische behandeling kan soms voorkomen dat iemand met chronische hepatitis B een ernstige leverbeschadiging oploopt. Maar de meeste mensen merken niet eens dat ze zijn besmet. HBV kan alleen worden vastgesteld met een speciale bloedtest. Zelfs een normale leverfunctietest geeft niet altijd iets afwijkends te zien. HBV kan dus een sluipmoordenaar zijn die zonder waarschuwing toeslaat. Duidelijke symptomen doen zich soms pas tientallen jaren na de besmetting voor. Tegen die tijd kan er al leverkanker of -cirrose zijn ontstaan. Die ziekten kosten één op de vier HBV-dragers het leven.

„Waar heb ik HBV opgelopen?”

„De eerste symptomen kreeg ik op mijn dertigste”, zegt Dukk Yun. „Omdat ik diarree had, ging ik naar een arts die moderne westerse geneeskunde beoefende, maar hij behandelde alleen de symptomen. Toen ging ik naar een praktijk voor traditionele Aziatische geneeskunde. * Daar kreeg ik medicijnen voor mijn maag en darmen. Geen van de twee artsen onderzocht me op hepatitis. Omdat de diarree aanhield, ging ik terug naar de eerste arts. Hij tikte voorzichtig rechts op mijn buik en dat deed zeer. Een bloedtest bevestigde zijn vermoeden: ik was besmet met het hepatitis B-virus. Ik was geschokt! Ik had nog nooit een bloedtransfusie gehad en ik had ook geen immoreel leven geleid.”

Toen bij Dukk Yun de diagnose HBV was gesteld, lieten zijn vrouw, ouders, broer en zussen ook hun bloed testen, en allemaal hadden ze antistoffen in hun lichaam. Maar in hun geval had hun immuunsysteem het virus uit hun lichaam verwijderd. Was Dukk Yun door een van hen met HBV besmet? Waren ze allemaal door een en dezelfde bron geïnfecteerd? Niemand weet het. Het  is zelfs zo dat in zo’n 35 procent van de gevallen de oorzaak altijd een raadsel blijft. Van hepatitis B is wel bekend dat het niet erfelijk is en vrijwel nooit wordt overgebracht door vluchtig contact of door gezamenlijk gebruik van servies of bestek. HBV wordt verspreid wanneer bloed of andere lichaamsvloeistoffen — zoals speeksel, sperma of vaginaal vocht — van een geïnfecteerd persoon via slijmvliezen of beschadigde huid in de bloedbaan van een ander terechtkomen.

Het komt nog steeds veel voor dat mensen geïnfecteerd raken door transfusies met besmet bloed, vooral in landen waar niet of nauwelijks op HBV wordt gescreend. HBV is honderd keer besmettelijker dan hiv, het virus dat aids veroorzaakt. Zelfs een heel kleine hoeveelheid besmet bloed, zoals die bijvoorbeeld op een scheermes kan achterblijven, kan HBV overdragen, en een restje opgedroogd bloed kan een week of nog langer besmettelijk zijn. *

Er zijn nog veel misverstanden

„Toen ze op mijn werk hoorden dat ik hepatitis B had, stopten ze me in een klein kantoortje ver bij de meesten van mijn collega’s vandaan”, vertelt Dukk Yun. Zo’n behandeling is niet ongewoon en komt misschien doordat mensen niet weten hoe het virus wordt overgedragen. Zelfs mensen die verder goed geïnformeerd zijn, verwarren hepatitis B soms met hepatitis A, dat zeer besmettelijk is maar niet zo levensbedreigend. En omdat HBV door seksueel contact kan worden overgedragen, worden zelfs patiënten met een hoge moraal soms argwanend bekeken.

Onbegrip en argwaan kunnen ernstige problemen opleveren. Op veel plaatsen worden dragers van HBV, jong en oud, bijvoorbeeld onnodig gemeden. Buren willen niet dat hun kinderen met hen spelen, op scholen worden ze niet toegelaten en werkgevers nemen hen niet in dienst. De angst voor discriminatie leidt er weer toe dat mensen zich niet laten testen of verzwijgen dat ze de ziekte hebben. Sommigen zullen zelfs eerder hun toekomstige gezondheid en die van gezinsleden in gevaar brengen dan dat ze de waarheid onthullen. Zo wordt deze dodelijke vicieuze cirkel generaties lang in stand gehouden.

Het belang van rust

„Hoewel mijn arts complete rust voorschreef, ging ik na twee maanden weer aan het werk”, vertelt Dukk Yun. „Bloedtests en CT-scans wezen er niet op dat ik cirrose had, dus ik dacht dat het goed met me ging.” Drie jaar later werd hij door zijn werkgever overgeplaatst naar een grote stad, waardoor hij meer stress had. Omdat hij zijn rekeningen moest betalen en een gezin te onderhouden had, bleef hij werken.

Binnen een paar maanden schoot het virusgehalte in zijn bloed omhoog en begon hij zich uitgeput te voelen. „Ik moest mijn baan opgeven en  nu heb ik spijt dat ik zo hard heb gewerkt. Als ik het eerder wat kalmer aan had gedaan, was ik misschien niet zo ziek geworden en was mijn lever niet verder beschadigd.” Hij heeft er een belangrijke les uit geleerd. Vanaf dat moment is hij minder gaan werken en zuiniger gaan leven. Zijn hele gezin steunt hem daarbij en zijn vrouw heeft zelfs een baantje aangenomen zodat ze de eindjes aan elkaar kunnen knopen.

Leven met hepatitis B

De gezondheidstoestand van Dukk Yun stabiliseerde zich, maar de doorbloeding van zijn lever werd steeds meer bemoeilijkt en daardoor nam zijn bloeddruk toe. Na elf jaar scheurde er een ader in zijn slokdarm en spoot het bloed uit zijn keel, waarna hij een week in het ziekenhuis lag. Vier jaar later kreeg hij last van verwardheid. In zijn hersenen had zich ammoniak opgehoopt omdat zijn lever niet meer in staat was dat er allemaal uit te filteren. Maar met een medische behandeling was dit probleem binnen een paar dagen verholpen.

Dukk Yun is nu 54. Als zijn toestand achteruitgaat, zijn er niet veel opties meer. Antivirale behandelingen kunnen het virus niet volledig uitroeien en kunnen ernstige bijwerkingen hebben. De laatste optie is een levertransplantatie, maar de wachtlijst daarvoor is langer dan de donorlijst. „Ik ben een tikkende tijdbom”, zegt hij. „Maar je schiet er niks mee op als je gaat zitten piekeren. Ik leef nog, ik heb een fijn gezin en ik heb een dak boven mijn hoofd. In feite is mijn toestand in sommige opzichten goed uitgepakt. Ik kan meer tijd met mijn gezin doorbrengen en heb meer tijd om de Bijbel te bestuderen. Daardoor ben ik minder bang om vroegtijdig dood te gaan, en het helpt me om vooruit te kijken naar een leven zonder ziekte.” *

Mede dankzij de positieve instelling van Dukk Yun leidt zijn gezin een gelukkig leven en zijn hij, zijn vrouw en hun drie kinderen fulltimepredikers.

[Voetnoten]

[Inzet op blz. 13]

Tijdige medische zorg kan leverbeschadiging tegengaan

[Inzet op blz. 14]

Uit angst om gediscrimineerd te worden, laten velen zich niet testen of verzwijgen ze dat ze hepatitis B hebben

[Kader op blz. 12, 13]

WELK TYPE HEPATITIS IS HET?

Er zijn vijf virussen bekend die hepatitis veroorzaken. De meest voorkomende zijn A, B en C. Van andere virussen wordt het vermoed. De symptomen van alle vormen van hepatitis kunnen op die van griep lijken. Ook geelzucht kan een van de symptomen zijn. Veel mensen, vooral kinderen, hebben helemaal geen symptomen. Bij hepatitis B en C kan de lever al ernstig beschadigd zijn tegen de tijd dat er symptomen ontstaan.

HEPATITIS A-VIRUS (HAV)

HAV is aanwezig in de ontlasting van iemand die geïnfecteerd is. Het virus kan overleven in zout of zoet water en in ijsblokjes. Een persoon kan met HAV in contact komen

● door het eten van rauwe vis of schaal- of schelpdieren uit water dat besmet is door ontlasting, of door het binnenkrijgen van besmet water;

● door nauw lichamelijk contact met iemand die besmet is, of door het gezamenlijk gebruik van servies of bestek;

● door niet grondig de handen te wassen na toiletbezoek, na het verschonen van een besmette baby of vóór het bereiden van voedsel.

HAV veroorzaakt een acute maar meestal niet chronische ziekte. In bijna alle gevallen wordt het virus binnen een paar weken of maanden door het lichaam zelf opgeruimd. Behalve rust en goede voeding is er geen standaardbehandeling. Alcohol en ook medicijnen die de lever belasten (zoals paracetamol) moeten worden vermeden totdat een arts heeft vastgesteld dat de lever volledig is hersteld. Iemand die hepatitis A heeft gehad, zal het waarschijnlijk niet meer krijgen, maar kan wel andere types hepatitis oplopen. Met vaccinatie kan hepatitis A worden voorkomen.

HEPATITIS B-VIRUS (HBV)

HBV is aanwezig in bloed, sperma of vaginaal vocht van iemand die besmet is. Het virus verspreidt zich wanneer deze vloeistoffen terechtkomen in het lichaam van iemand die niet immuun is. Het kan worden overgedragen

● bij de bevalling (van een geïnfecteerde moeder op haar kind);

● door medische, tandheelkundige, tatoeage- of piercinginstrumenten die niet goed zijn gesteriliseerd;

● door gezamenlijk gebruik van injectienaalden, scheermesjes, nagelvijlen of -schaartjes, tandenborstels of andere voorwerpen die zelfs maar een minieme hoeveelheid bloed kunnen overbrengen via een beschadiging in de huid;

● door seksueel contact.

Gezondheidsdeskundigen zijn van mening dat HBV niet wordt overgedragen door insecten of door hoesten, handen geven, omhelzen, kussen op de wang, borstvoeding of gezamenlijk gebruik van servies of bestek. De meeste volwassenen herstellen van een acute HBV-infectie en zijn er daarna immuun voor. Kleine kinderen lopen een groot risico een chronische infectie te krijgen. Onbehandeld kan chronische hepatitis B leiden tot leverfalen en de dood. Vaccinatie kan hepatitis B voorkomen.

HEPATITIS C-VIRUS (HCV)

HCV wordt ongeveer op dezelfde manier overgedragen als HBV maar meestal gebeurt dat door besmette naalden bij drugsgebruik. Voor hepatitis C bestaat geen vaccin. *

[Voetnoot]

[Kader op blz. 14]

DE CIRKEL DOORBREKEN

Hoewel mensen over de hele wereld door HBV worden getroffen, leeft bijna 80 procent van degenen die aan chronische hepatitis B lijden, in Azië en op de eilanden in de Grote Oceaan. In een groot deel van dat gebied is één op de tien mensen drager van het virus. De meesten van hen zijn bij de geboorte door hun moeder besmet of zijn als klein kind in contact geweest met het geïnfecteerde bloed van andere kinderen. Er bestaat een effectief vaccin voor pasgeboren baby’s en andere risicogroepen dat helpt om deze cirkel te doorbreken. * Op plaatsen waar vaccinatie wordt toegepast, is het aantal HBV-gevallen drastisch afgenomen.

[Voetnoot]

[Illustratie op blz. 15]

Dukk Yun, zijn vrouw en hun drie kinderen

[Illustratieverantwoording op blz. 12]

© Sebastian Kaulitzki/Alamy