De luchtverkeersleiding zorgt voor een veilige vlucht

DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER IN DE FILIPPIJNEN

HEBT u zich tijdens een vlucht weleens afgevraagd hoe een piloot weet waar hij naartoe gaat? Misschien vond u het niet zo’n prettig idee dat er tientallen of zelfs honderden vliegtuigen gelijktijdig kriskras door het luchtruim vlogen. Hoe wordt voorkomen dat ze met elkaar in botsing komen?

Het is heel normaal dat reizigers zich hier bezorgd over maken. Maar de statistieken laten zien dat het reizen in de commerciële luchtvaart heel veilig is, in feite veiliger dan het reizen per motor of auto. * Een belangrijke factor die tot die veiligheid bijdraagt, is het systeem van de luchtverkeersleiding.

Maatregelen voor de veiligheid

De veilige besturing van het vliegtuig is in de eerste plaats de verantwoordelijkheid van de gezagvoerder. Maar er zijn veel situaties waarin hij de andere toestellen die in zijn buurt vliegen niet kan zien, of waarin hij zich niet bewust is van hun aanwezigheid. Daarom is er in de meeste landen een luchtverkeersleidingssysteem. Medewerkers in de verkeerstoren houden elke fase bij van een vlucht die met instrumentvliegvoorschriften wordt uitgevoerd.

Samuel, die al dertien jaar luchtverkeersleider is in Californië, zegt: „Luchtverkeersleiders spelen een belangrijke rol bij de veiligheid van het luchtverkeer. De eerste prioriteit is separatie — dat wil zeggen dat vliegtuigen onderling voldoende afstand bewaren.” Melba, die chef verkeersleiding is, legt verder uit: „De veiligheid staat voorop, maar daarnaast zorgen we voor een snelle en ordelijke doorstroming van het luchtverkeer.” Verkeersleiders zorgen er dus niet alleen voor dat botsingen worden voorkomen, maar ook dat het vliegverkeer vlot verloopt.

Terwijl de piloot zijn taken in de cockpit uitvoert, wordt de vlucht door veel ogen en oren op de grond gevolgd. De piloot heeft niet alleen bij vertrek van en aankomst op een luchthaven regelmatig radiocontact met luchtverkeersleiders, maar ook op verschillende punten langs de route.

In deze tijd van snelle vliegtuigen is het heel belangrijk dat in de gaten gehouden wordt wat de piloot nog niet kan zien. Stel dat twee toestellen recht op elkaar af vliegen. Tegen de tijd dat de piloten elkaar met het blote oog opmerken, hebben ze misschien nog maar enkele seconden om een botsing te verhinderen! Het is de  verantwoordelijkheid van de verkeersleiding om zo’n situatie te voorkomen. Lang voordat de piloten elkaar zien, krijgen ze instructies waardoor ze op een veilige afstand van elkaar blijven.

De begeleiding van uw vlucht

Een vliegtuig wordt begeleid met behulp van de signalen van gerichte radiobakens op de grond. De piloot heeft instrumenten die de signalen van deze zenders opvangen en hem precies vertellen waar hij is. Omdat de zenders zich op specifieke locaties bevinden, vliegt men van het ene punt naar het andere totdat de bestemming is bereikt. In feite zijn er door deze navigatiehulpmiddelen vaste luchtroutes ontstaan.

Luchtverkeersleiders volgen de vliegtuigen die zich langs deze routes bevinden. Voor vertrek moet een piloot een vliegplan inleveren waarop de geplande vliegroute staat aangegeven. De verkeersleider heeft een kopie van een zogenoemde vluchtvoortgangsstrook. Salvador Rafael, die hoofd verkeersleiding is, legt uit hoe praktisch dat is: „Op de luchtroutes liggen kruispunten. Wanneer een piloot die passeert, moet hij dat doorgeven aan de luchtverkeersleider. Die zal dat dan weer markeren op zijn strook.” De luchtverkeersleider ziet de route van het vliegtuig nu als het ware voor zich.

Om die meldingen binnen te krijgen heeft de luchtverkeersleider nog een instrument: de radio. Hij weet waar het vliegtuig is, en de piloot krijgt instructies om op veilige afstand van andere vliegtuigen te blijven. Luchtverkeersleiders en piloten hebben meestal verschillende radio’s en frequenties tot hun beschikking. Als één daarvan wegvalt, kunnen ze een andere gebruiken.

Hoe staat het met internationale vluchten waarbij men te maken krijgt met verschillende talen? Om gevaren die door communicatiestoornissen kunnen ontstaan te voorkomen, heeft de ICAO (Internationale Burgerluchtvaart Organisatie) als voertaal voor de luchtvaart Engels gekozen. Omdat sommige woorden en cijfers hetzelfde klinken wanneer ze over de radio worden uitgesproken, leren luchtverkeersleiders om standaardzinnen en -uitspraak te gebruiken wanneer ze een piloot instructies geven. Voor extra veiligheid wordt de piloot gevraagd bepaalde ontvangen instructies te herhalen.

Radar is nog een instrument dat luchtverkeersleiders gebruiken. Een radarantenne vangt radiogolven op die door vliegtuigen worden teruggekaatst. De vliegtuigen verschijnen dan als voorwerpen op het radarscherm van de verkeersleider. Veel vliegtuigen zijn uitgerust met een transponder (antwoordzender) die een uniek signaal terugzendt naar de radar. Wanneer dit signaal met de informatie in de computer wordt gecombineerd, verschijnt het vliegtuig op het radarscherm, compleet met vluchtnummer, snelheid, hoogte en type.

Als de luchtverkeersleider het nodig vindt in te grijpen om een botsing te voorkomen, heeft hij verschillende opties. Hij kan de piloot opdragen van (1) koers te veranderen. Of hij kan instructies geven om te veranderen van (2) snelheid, als een vliegtuig bijvoorbeeld een ander toestel passeert. Een gebruikelijke manier om ruimte tussen vliegtuigen te creëren is door ze van (3) hoogte te laten veranderen.

Ter vergroting van de veiligheid kunnen veel radarsystemen de verkeersleider waarschuwen wanneer er gevaarlijke situaties ontstaan. Er gaat bijvoorbeeld een zichtbaar en hoorbaar alarm af als het systeem voorziet dat twee vliegtuigen te dicht bij elkaar in de buurt zullen komen. Er gaat een ander alarm af als een vliegtuig te dicht bij de grond dreigt te komen.

Het doel: uw veiligheid

Er zijn al plannen doorgevoerd om het systeem van de luchtverkeersleiding  nog verder te verbeteren. Navigatiesystemen op de grond vereisen vaak dat een vliegtuig zich beperkt tot specifieke routes en hoogten. Daardoor wordt het luchtruim niet optimaal benut en worden vluchtroutes langer. In de toekomst zullen vluchten zelfs nog meer aangewezen zijn op satellietsystemen zoals gps, waardoor er veel meer flexibiliteit mogelijk is bij de bepaling van vliegroutes en waardoor de begeleiding van oceaanvluchten eenvoudiger wordt.

Zoals ons beknopte overzicht van de werkzaamheden van de luchtverkeersleiding heeft aangetoond, is uw piloot niet de enige die weet waar het vliegtuig waarin u zit zich bevindt. Diverse personen op de grond houden de voortgang van uw vlucht in de gaten. Het systeem is ontworpen om de gevaren tot een minimum te beperken en de veiligheid te vergroten. Het is dan ook geen wonder dat het ongevallencijfer in de commerciële luchtvaart zo laag is.

Als passagier heeft u dus weinig reden om u zorgen te maken. Bedenk de volgende keer dat u per vliegtuig reist dat de luchtverkeersleiding over uw veiligheid waakt. Leun maar achterover, ontspan u en geniet van een prettige vlucht!

[Voetnoot]

[Diagram op blz. 14, 15]

(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)

DE BEGELEIDING VAN UW VLUCHT

Global positioning system

Luchtverkeersleidingssysteem

Radiobakens op de grond

Radio

Radarantenne

[Illustratie op blz. 15]

Verkeerstoren

[Illustratie op blz. 15]

Luchtverkeersleiders

[Illustratie op blz. 15]

Luchtverkeersleidingscentrum

[Illustratieverantwoording op blz. 15]

Tower and controllers: NASA Ames Research Center; control center: U. S. Federal Aviation Administration