De druk waarmee jongeren te maken hebben

DE TIENERJAREN kunnen, zelfs onder de gunstigste omstandigheden, een turbulente tijd zijn. In de puberteit worden jongeren bestormd door nieuwe gevoelens en emoties. Er wordt dagelijks druk op hen uitgeoefend door leraren en leeftijdgenoten. Ze hebben te maken met de constante invloed van tv, films, de muziekindustrie en internet. Een rapport van de Verenigde Naties beschrijft de tienerjaren dan ook als „een overgangsperiode die gewoonlijk gekenmerkt wordt door stress en spanningen”.

Helaas zijn jongeren vaak te onervaren om op een positieve manier met stress en spanningen om te gaan (Spreuken 1:4). Zonder goede leiding kunnen ze makkelijk tot destructief gedrag vervallen. Het VN-rapport zegt bijvoorbeeld: „Uit onderzoek blijkt dat drugsgebruik vaak in de tienerjaren of de jonge volwassenheid begint.” Hetzelfde kan van andere vormen van wangedrag, zoals geweld en vrije seks, worden gezegd.

Ouders die dit afdoen als dingen die alleen onder ’arme mensen’ of in bepaalde etnische groepen voorkomen, blijken het vaak helemaal mis te hebben. De problemen waar jongeren tegenwoordig mee te maken hebben, komen in alle economische, maatschappelijke en raciale kringen voor. „Als u bij ’jeugddelinquent’ alleen denkt aan een 17-jarige jongen uit een minderheidsgroep in de binnenstad met een verpauperde moeder die van de bijstand leeft, dan hebt u de laatste tijd niet goed opgelet”, zegt de auteur Scott Walter. „Het probleemkind van vandaag kan blank zijn, hij kan uit een gezin van de middenklasse of hogere middenklasse komen, hij kan (ver) onder de 16 zijn, en hij kan net zo makkelijk een zij zijn.”

Maar hoe komt het dat zo veel jongeren gevaar lopen? Hebben jongeren van vorige generaties ook niet met uitdagingen en verleidingen te maken gehad? Ja, maar wij leven in een periode die door de bijbel wordt beschreven als „kritieke tijden . . ., die moeilijk zijn door te komen” (2 Timotheüs 3:1-5). Sommige omstandigheden en problemen waarmee jongeren worden geconfronteerd, zijn uniek voor deze specifieke tijd. Laten we er eens een paar bekijken.

Veranderingen in het gezin

Neem bijvoorbeeld het veranderende gezinsleven. „Ruim een derde van de Amerikaanse kinderen maakt voordat ze 18 zijn de scheiding van hun ouders mee”, meldt de Journal of  Instructional Psychology. Voor andere westerse landen kan men soortgelijke statistieken aanhalen. Als het huwelijk van hun ouders strandt, hebben jongeren vaak pijnlijke emoties te verwerken. De Journal zegt: „Over het algemeen hebben kinderen die net een scheiding hebben meegemaakt, het moeilijker om op school aan de gevraagde leerprestaties en sociale verwachtingen te voldoen dan kinderen uit intacte gezinnen of stabiele eenouder- of stiefgezinnen . . . Daar komt nog bij dat de scheiding van de ouders vaak een nadelige invloed op het emotionele welzijn en het zelfrespect van het kind heeft.”

Het gezinsleven is ook veranderd doordat steeds meer vrouwen zijn gaan werken. Uit een onderzoek naar jeugdcriminaliteit in Japan bleek dat het in tweeverdienersgezinnen moeilijker is voor de kinderen te zorgen dan in gezinnen waar één ouder thuisblijft.

Nu is het natuurlijk zo dat veel gezinnen gewoon twee inkomens nodig hebben om in hun levensbehoeften te voorzien. Twee inkomens kunnen jongeren ook een comfortabeler leven geven. Maar er kleeft een nadeel aan: miljoenen kinderen komen na schooltijd thuis in een leeg huis. En als de ouders eindelijk thuiskomen, zijn ze vaak moe en worden ze helemaal in beslag genomen door problemen op het werk. Het gevolg? Veel tieners krijgen minder aandacht van hun ouders. „We brengen geen tijd met elkaar door in ons gezin”, klaagde een jongere.

Veel waarnemers zijn van mening dat deze tendens niet veel goeds voorspelt voor jongeren. „Ik denk dat er als gevolg van de tendensen die zich de afgelopen dertig jaar in de opvoeding hebben ontwikkeld, nu meer kinderen zijn die geen relaties kunnen aangaan, niet kunnen communiceren, leerproblemen hebben en onhandelbaar zijn”, zegt dr. Robert Shaw. „Ouders zijn slaven geworden van een materialistische,  streberige maatschappij die hen dwingt zo veel te werken en zo veel geld uit te geven dat ze geen tijd hebben voor de dingen die nodig zijn om een band met hun kinderen te krijgen.”

Nog een bedreiging voor het welzijn van tieners: kinderen van werkende ouders zijn vaak lange tijd achtereen zonder toezicht, en gebrek aan ouderlijk toezicht verhoogt de kans op problemen.

Een veranderde kijk op ouderlijk gezag

Ook een veranderde kijk op ouderlijk gezag is van invloed geweest op de jongeren van nu. Dr. Ron Taffel zei ronduit dat veel ouders „afstand doen van hun gezag”. Als dat gebeurt, groeien jongeren op met weinig of geen regels of richtlijnen om hun gedrag in goede banen te leiden.

In sommige gevallen blijken ouders te reageren op negatieve ervaringen die ze zelf als kind hebben gehad. Ze willen vrienden van hun kinderen zijn — geen strenge opvoeders. „Ik was te toegeeflijk”, bekent een moeder. „Mijn ouders waren heel streng, en ik wilde het met mijn kind anders doen. Dat was een vergissing.”

Hoe ver gaan sommige ouders hier eigenlijk in? USA Today meldt: „Uit een nieuw onderzoek onder bijna 600 tieners in afkickcentra in New York, Texas, Florida en Californië bleek dat 20% samen met hun ouders drugs heeft gebruikt, en dat ongeveer 5% van de tieners hun eerste drugs — meestal marihuana — zelfs van hun vader of moeder heeft gekregen.” Hoe komt een ouder ertoe zoiets onverantwoords te doen? Eén ouder bekende: „Ik zei tegen haar dat ik liever had dat ze het thuis deed terwijl ik een oogje in het zeil kon houden.” Andere ouders denken blijkbaar dat samen drugs gebruiken een manier is om een ’band’ met hun kinderen te krijgen.

Bestookt door de media

Dan is er ook nog de krachtige invloed van de media. Volgens onderzoeker Marita Moll bracht een enquête aan het licht dat jongeren in de Verenigde Staten gemiddeld vier uur en 48 minuten per dag voor een tv- of computerscherm doorbrengen.

Is dat per se slecht? Een artikel in het tijdschrift Science meldde dat „zes belangrijke beroepsorganisaties in de Verenigde Staten”, waaronder het Amerikaans Medisch Genootschap, tot de unanieme conclusie zijn gekomen dat „het agressieve gedrag van sommige kinderen” verband houdt met mediageweld. „Ondanks de eenstemmigheid onder deskundigen”, merkte Science op, „schijnt de boodschap van de populair-wetenschappelijke pers dat mediageweld een gewelddadiger samenleving in de hand werkt, niet tot het algemene publiek door te dringen.”

Neem bijvoorbeeld videoclips. Ouders zijn vaak geschokt door de expliciete beelden en de nietsverhullende seks in sommige clips. Kunnen die echt invloed hebben op het gedrag van tieners? Volgens een onderzoek onder vijfhonderd studenten „versterken gewelddadige songteksten agressieve gedachten en gevoelens”. Volgens een ander recent onderzoek „is bij tieners die vaker naar de seks en het geweld in . . .  ’gangsta’-rap videoclips kijken, de kans groter dat ze die dingen ook echt gaan doen”. Uit dit onderzoek onder ruim vijfhonderd meisjes bleek dat het bij degenen die heel vaak naar gangsta-clips keken, vaker voorkwam dat ze een leerkracht hadden geslagen, met de politie in aanraking waren gekomen of veel seksuele partners hadden gehad.

Tieners en computers

De laatste jaren is ook de computer een belangrijke rol gaan spelen in de vorming van het denken van jonge mensen. „Het aantal computers in huis is de afgelopen decennia enorm toegenomen”, zegt het blad Pediatrics. „Landelijk gezien [in de Verenigde Staten] had twee derde van de huishoudens met een kind in de schoolgaande leeftijd (6-17 jaar) een computer . . . Het percentage kinderen van 3 tot en met 17 jaar in een huishouden met een computer is in de Verenigde Staten toegenomen van 55% in 1998 tot 65% in 2000.” Ook in veel andere landen is het computergebruik toegenomen.

Maar een jongere hoeft niet zelf een computer te hebben om er een te kunnen gebruiken. Een onderzoeker zegt dan ook dat „ongeveer 90% van de kinderen van 5 tot 17 jaar een computer gebruikt, en 59% van hen maakt gebruik van internet”. Dit geeft jongeren meer dan ooit toegang tot informatie — wat een goede zaak is als de computer op een verantwoorde manier, met voldoende toezicht van een volwassene, wordt gebruikt. Maar veel te veel ouders laten kinderen onbeperkt gebruik maken van dit medium.

Als bewijs hiervan schrijft onderzoeker Marita Moll in Phi Delta Kappan dat volgens een in 2001 verricht onderzoek naar internetgebruik „71% van de ouders dacht dat ze ’heel wat of in ieder geval genoeg’ wisten van het internetgebruik van hun kind. Maar toen dezelfde  vraag aan de kinderen werd gesteld, zei 70% dat hun ouders ’heel weinig of niets’ van hun on-line-activiteiten wisten.” Volgens dit onderzoek „zei 30% van de 9- tot 10-jarigen dat ze privé- en volwassenen-chatrooms bezochten. En het wordt alleen maar erger, want 58% van de 11- tot 12-jarigen, 70% van de 13- tot 14-jarigen en 72% van de 15- tot 17-jarigen zeiden dat te doen. . . . Bij een Brits onderzoek naar internetgebruik thuis gaf één op de zeven ouders toe geen idee te hebben waar de kinderen on line naar keken.”

Als kinderen zonder toezicht internetten, kunnen ze met pornografie in aanraking komen. Maar er zijn nog meer risico’s. De eerder aangehaalde Ron Taffel verzucht: „Onze kinderen maken vrienden op school en in cyberspace — en brengen dus tijd door met kinderen die we vaak niet te zien krijgen.”

Het is duidelijk dat de jongeren van nu met druk en problemen worden geconfronteerd die vorige generaties niet kenden. Geen wonder dat veel jongeren probleemgedrag vertonen! Kan er iets worden gedaan om jongeren te helpen?

[Inzet op blz. 6]

„Ik denk dat er als gevolg van de tendensen die zich de afgelopen dertig jaar in de opvoeding hebben ontwikkeld, nu meer kinderen zijn die geen relaties kunnen aangaan, niet kunnen communiceren, leerproblemen hebben en onhandelbaar zijn.” — DR. ROBERT SHAW

[Illustratie op blz. 6, 7]

Doordat meer vrouwen zijn gaan werken, is het gezinsleven veranderd

[Illustratie op blz. 7]

Zonder toezicht kunnen jongeren makkelijk in de problemen komen

[Illustratie op blz. 8]

Onderzoekers hebben agressieve muziek in verband gebracht met agressief gedrag

[Illustratie op blz. 9]

Weet u waar uw kinderen on line naar kijken?