Balolo — „Kaviaar van de Pacific”

DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER OP FIJI

HOUDT u van vis, schaal- en schelpdieren? Gaat u dan eens met ons mee naar een van de meer afgelegen eilanden van het tropische Fiji, waar we gaan genieten van een exotisch feest. Terwijl we luisteren naar het gekabbel van de golven tegen de vlerkprauwen zien we vlak bij het strand een lovo, een ondergrondse oven. Er is een vuur gemaakt om de speciaal uitgezochte stenen te verhitten waarboven het hoofdgerecht zal worden klaargemaakt.

Maar wie brengt het hoofdgerecht mee? Niemand! We zullen gewoon moeten wachten totdat het hoofdgerecht naar ons toe komt. Als u vermoedt dat er iets ongebruikelijks aan de hand is met deze maaltijd dan hebt u gelijk. Het feestmaal waar we vol verwachting naar uitzien, zal een schotel wriemelende, heerlijke wormen zijn! Die roodbruine (mannetjes) en blauwgroene (vrouwtjes) zeewormen worden wel de kaviaar van de Pacific genoemd. Hier op de eilanden van Fiji heet deze merkwaardige, culinaire lekkernij balolo *.

 Een of twee keer per jaar komen de balolowormen massaal naar het zeeoppervlak, een tot drie nachten lang, tijdens het derde kwartier van de maan. * De voorspelbare timing van dit zwermen wordt niet volledig begrepen, maar wetenschappers geloven dat het verband kan houden met het stijgen van de temperatuur van het zeewater, met de maan en de getijden, of de duur van het daglicht. Tot de voorspellingsmethoden behoren weerkundige waarnemingen, het bloeien van bepaalde planten, en de gesteldheid van de zee. Nog niet zo lang geleden hebben mariene biologen balolovoorspellingen gedaan gebaseerd op de schijngestalten van de maan en de cyclus van Meton. *

Terug in het dorp wordt het geluid van gezang, begeleid met ukeleles en gitaren, onderbroken door de mededeling dat de wormen naar het oppervlak beginnen te komen. Laten we ons aansluiten bij de mannen, vrouwen en kinderen die op weg zijn naar het rif. Sommigen dragen een felgekleurde isulu (een wikkelkledingstuk dat door zowel mannen als vrouwen wordt gedragen) en een prachtige salusalu (een geurige bloemenslinger). Deze mensen zijn bijzonder netjes gekleed als men bedenkt dat ze op het punt staan de zee in te waden.

Enkelen verkiezen het de gebeurtenis mee te maken vanuit een kano, maar wij besluiten ons aan te sluiten bij de groep die de zee in waadt. Al gauw staan we tot aan ons middel in het warme tropische water. Plotseling merken we dat overal om ons heen duizenden en nog eens duizenden wormen naar boven komen!

Nu worden we helemaal in beslag genomen door de opwindende gebeurtenis die wel „een van de bizarste zaken in de natuurlijke historie van de Stille Zuidzee” wordt genoemd. Elk denkbare middel wordt gebruikt om de kronkelende beestjes die aan de oppervlakte komen op te scheppen — emmers, schepnetten, klamboes, gevlochten manden van kokospalmbladeren en zelfs blote handen. Een bezoeker zag dat een Fijische man met dik, krullend haar zijn hoofd in de kronkelende massa stak en vervolgens boven een boot de beestjes afschudde die in zijn haar waren blijven zitten! Sommige enthousiaste deelnemers proeven de vangst onmiddellijk en terwijl ze doorgaan met verzamelen kunt u hen flink zien kauwen.

Dit verbazingwekkende schouwspel lijkt net zo snel weer over te zijn als het begon — ten minste voor een jaar. We besluiten de gelegenheid om rauwe wormen te eten voorbij te laten gaan, maar we doen mee met onze vrienden op het strand voor onze eerste kennismaking met deze „kaviaar van de Pacific” wanneer die uit de ondergrondse oven komt. Balolowormen kunnen worden gekookt, gebakken of gefrituurd en bevatten veel vitaminen en mineralen. Eenmaal bereid, kunnen ze een week of langer worden bewaard. Maar we geven toe dat niet iedereen gecharmeerd zal zijn van de vissmaak.

Voor ons is de tijd gekomen om te vertrekken en we bedanken onze gastheren in het dorp voor hun hartelijke gastvrijheid die zo typerend is voor de eilanden. Als we nadenken over het zwermen van de balolowormen, de voorspelbare timing, en de onderlinge afhankelijkheid van al het leven op het rif, verwonderen we ons over de Schepper van zulke gevarieerde levenscyclussen. — Openbaring 4:11.

Als u van plan bent de Fiji-eilanden te bezoeken, zult u misschien een van de gerechten met deze heerlijke gelede wormen willen proeven. Maar misschien eet u liever het boterhammetje dat u hebt meegebracht? Waar u ook voor kiest, wanneer het balolotijd is, kunt u ervan verzekerd zijn dat de eilandbewoners zullen wachten op het zwermen van deze fascinerende „kaviaar van de Pacific”.

[Voetnoten]

[Kader/Illustratie op blz. 11]

Zijn het echt wormen die ze eten?

U bent misschien verbaasd en tevens opgelucht te vernemen dat dit ongebruikelijke visevenement niet echt is wat het lijkt. Laten we eens kijken waarom niet.

Het achterste deel van de baloloworm verandert ingrijpend en snel in een voortplantingsorgaan, de epitook, waarin de geslachtscellen zitten die gameten worden genoemd. Dit achterstuk, compleet met ogen en peddelvormige ledematen, laat los van de worm en zwemt naar het wateroppervlak. Als de oplosbare segmenten niet door een hongerig mens of een roofvijand in het water worden gevangen, barsten ze open, waardoor er eieren en sperma vrijkomen voor een schitterend gearrangeerde, „toevallige” ontmoeting. De overweldigende aantallen zorgen ervoor dat er voldoende bevruchtingen zullen plaatsvinden ondanks het feit dat er veel door toedoen van mens en dier worden buitgemaakt. De exemplaren die overleven als vrij zwemmende larven vinden een geschikt stuk koraal waar ze neerstrijken om aan hun levenscyclus te beginnen.

Vandaar dat als we balolo eten, we slechts het achterste deel verorberen van wormen die nog voortleven op het rif.

[Illustratieverantwoording op blz. 10]

Top: Sekove Bigitibau; left, center, and page 11: Paul Geraghty