Een verenigd Europa — Waarom zou het van belang zijn?

CHAMPAGNEKURKEN knalden. Vuurwerk verlichtte de hemel. Ter gelegenheid waarvan? Een nieuw millennium? Nee, deze gebeurtenis was aantoonbaar belangrijker dan louter een verandering van cijfers op de kalenders in de wereld. Het was 1 januari 1999. De nieuwe gemeenschappelijke munt voor de Europese Unie (EU) — een munteenheid die de euro wordt genoemd — werd op die dag officieel geïntroduceerd.

Veel Europeanen zien de invoering van een gemeenschappelijke munt als een historische stap op Europa’s lange weg naar eenheid. De Nederlandse krant De Telegraaf begroette de introductie van de euro als de „kroon op Europese eenwording”. Ja, na tientallen jaren van dromen, diplomatie en uitstel lijkt Europese eenheid dichterbij dan ooit.

Zeker, mensen buiten Europa vragen zich wellicht af waar al die ophef voor nodig is. De komst van de euro en de pogingen tot eenwording in Europa schijnen weinig invloed op hun dagelijks leven te hebben. Maar met de eenwording van Europa zal een van de grootste economische blokken ter wereld ontstaan. Een verenigd Europa zal dus moeilijk te negeren zijn — ongeacht waar men woont.

De Amerikaanse onderminister van buitenlandse zaken, Marc Grossman, zei bijvoorbeeld onlangs tot een Noord-Amerikaans publiek: „Onze voorspoed houdt verband met Europa.” Waarom? Een van de redenen die hij vermeldde, was dat „een op de twaalf fabrieksarbeiders in de VS een baan heeft in een van de 4000 bedrijven in de VS met een Europese eigenaar”. Ook zegt men dat Europa’s nieuwe munt invloed kan hebben op de prijs van geïmporteerde goederen — en zelfs op de hypotheekrente — in landen ver buiten Europa.

Ontwikkelingslanden zullen er wellicht profijt van hebben. Hoe? In een onderzoeksrapport werd opgemerkt: „De vervanging van de verschillende Europese munteenheden door de euro zal de handelsbetrekkingen tussen de ontwikkelingslanden en de EU vereenvoudigen.” Bovendien voorspellen sommigen dat Japanse en Amerikaanse bedrijven die zakendoen in Europa er baat bij zullen hebben. Wanneer de euro een feit is, zullen er geen schommelende wisselkoersen tussen de Europese landen meer zijn. Zakendoen in Europa zou wel eens voordeliger kunnen worden.

Als u van plan bent in Europa te gaan reizen, zult u wellicht eveneens de voordelen van Europese eenheid ondervinden. Binnenkort zult u in de verschillende Europese landen goederen en diensten kunnen kopen met één munteenheid, de euro, die ongeveer dezelfde waarde heeft als de Amerikaanse dollar. Voorbij is dan de tijd dat toeristen in grote verwarring aan het goochelen zijn met guldens, franken, lires, marken en zakcalculators.

Europa’s stappen in de richting van een verenigd continent bieden echter iets wat nog meer aanspreekt — hoop. Bedenk dat Europa enkele tientallen jaren geleden in oorlog gedompeld was. Van dat standpunt uit bezien is Europese eenwording een verbazingwekkend fenomeen. Het wordt door mensen over de hele wereld met belangstelling gadegeslagen.

Velen vragen zich onwillekeurig af of wereldeenheid misschien dan toch een reële verwachting is. Dat is inderdaad een heel aantrekkelijk vooruitzicht! Zullen Europa’s stappen naar eenheid de mens dichter bij een verenigde wereld brengen? Voordat wij ons met die vraag bezighouden, moeten wij de Europese eenwording eens eerlijk onder de loep nemen. Welke obstakels op de weg naar eenheid moeten nog verwijderd worden?

 [Kader/Tabel op blz. 4]

EENHEID IN DE MAAK?

Het idee van Europese eenheid is niet volkomen nieuw. Er bestond een mate van eenheid in de tijd van het Romeinse Rijk, daarna onder de regering van Karel de Grote en later onder Napoleon I. In die gevallen berustte de eenheid op dwang en onderwerping. Na de Tweede Wereldoorlog besefte een aantal door de oorlog geteisterde landen echter dat er behoefte was aan eenheid gebaseerd op samenwerking. Deze landen hoopten dat die samenwerking niet alleen tot hun economisch herstel zou leiden maar ook tot het uitbannen van oorlog. Hier volgen enkele historische stappen die tot de huidige situatie hebben geleid:

• 1948 Honderden politieke leiders van Europa komen in Den Haag bijeen en beloven plechtig: „Wij zullen nooit meer oorlog met elkaar voeren.”

• 1950 Frankrijk en Duitsland gaan samenwerken om hun kolen- en staalindustrie te beschermen. Er sluiten zich meer landen bij hen aan, en dit resulteert in de oprichting van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS). De EGKS begint in 1952 te functioneren en omvat België, Frankrijk, Italië, Luxemburg, Nederland en West-Duitsland.

• 1957 De zes EGKS-leden vormen nog twee organisaties: de Europese Economische Gemeenschap (EEG) en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie (Euratom).

• 1967 De EEG wordt met de EGKS en Euratom samengevoegd tot de Europese Gemeenschap (EG).

• 1973 De EG laat Denemarken, Ierland en het Verenigd Koninkrijk toe.

• 1981 Griekenland treedt toe tot de EG.

• 1986 Portugal en Spanje treden toe tot de EG.

• 1990 De EG wordt verder uitgebreid wanneer Oost- en West-Duitsland samengaan, wat het voormalige Oost-Duitsland binnen de organisatie brengt.

• 1993 Inspanningen voor een grotere economische en politieke eenheid van de EG-leden leidt tot het in het leven roepen van de Europese Unie (EU).

• 2000 De EU bestaat uit vijftien lidstaten — België, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Ierland, Italië, Luxemburg, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, het Verenigd Koninkrijk en Zweden.

[Illustratie op blz. 3]

De euro zal veel Europese munteenheden vervangen

[Illustratieverantwoording op blz. 3]

Euros and euro symbols on pages 3, 5-6, and 8: © European Monetary Institute