De gladiool — Een opmerkelijke, tere schoonheid

Bijna iedereen is onder de indruk van de tere schoonheid van bloeiende vegetatie en de gladiool is daar een bijzonder voorbeeld van. Omdat de gladiool zo populair is, wordt ze in diverse landen commercieel gekweekt, met inbegrip van Israël en Nederland. Er zijn ook gladiolenkwekerijen in de Verenigde Staten die hun producten naar bloemen kwekende enthousiastelingen over de hele wereld versturen.

De wonderbaarlijke gladiolenfamilie is uitgegroeid tot meer dan 2000 variëteiten, in elke denkbare kleur, tint en textuur. Hoe hebben bloemkwekers deze schijnbaar eindeloze verscheidenheid van dezelfde bloem ontwikkeld?

Nieuwe variëteiten creëren

De kweker gebruikt een hulpmiddel, zoals een kameelharen penseel, om stuifmeel van de meeldraad, het mannelijke deel van een bloem, naar de stempel, het vrouwelijke deel, van een andere bloem over te brengen. Het stuifmeel wordt gewoonlijk op de onderste bloemen of bloesems van de gastheerplant aangebracht. Wanneer dat eenmaal is gebeurd, wordt de bloem afgesloten om te voorkomen dat natuurlijke bestuivers zoals bijen of vliegen de resultaten kunnen beïnvloeden. Om een specifieke kleur of vorm te verkrijgen, wordt de ene gladiolensoort gekruist met een andere die de gewenste kenmerken heeft.

Dat betekent niet dat de nieuwe variëteit, of hybride, een nieuwe bloemsoort is. Het potentieel voor zo’n variëteit is er altijd al geweest, opgesloten in de complexe genetische code van de gladiool. Door selectief kweken, kunnen er gladiolen worden verkregen in kleuren die variëren van oogverblindend wit tot zwartrood of donkerpaars. Er zijn ook gladiolen met spikkels, vlekken, franje en dubbele bloemen. Sommige verspreiden zelfs een lichte geur.

Een tere schoonheid

Bekijk de hier afgebeelde bloemen van dichtbij en let dan eens op de vele variëteiten gladiolen. Wat is de gladiool die Pulchritude heet, een lust voor het oog! Wanneer haar bloembladen zich ontvouwen, onthullen ze ronde, geplooide, lavendelblauwe randen met donkerder lavendelblauw aan de uiteinden. De onderste bloembladen, die naar de keel van elke bloem leiden, vertonen een schitterende, donkerroze en paarse vlek.

Een andere, eveneens afgebeelde variëteit, de Orchid Lace, wekt de indruk dat ze zo teer is dat de geringste aanraking haar zou kunnen beschadigen. Haar bloemen zitten dicht tegen de steel, terwijl uit het midden van elke kleurrijke keel lange meeldraden te voorschijn komen. Andere variëteiten dragen tot de verbeelding sprekende namen als Glittering Star, Dream’s End, Red Alert, Peerless en Silver Moon.

Gladiolen kweken

Behalve door zaden te winnen uit de bloemen, verzamelen gladiolenkwekers de knollen, de onderste delen van de stengel die op bloembollen lijken. Tevens verzamelen zij de kralen, de kleine, secundaire knollen die aan de hoofdknollen groeien.

Gekweekte gladiolen zijn voornamelijk ontwikkeld uit Afrikaanse soorten. Hun wortels liggen dus om het zomaar te zeggen, in de tropen, en ze zijn nogal gevoelig voor het klimaat. De koude  winters van sommige landen zullen ze misschien niet overleven, maar in de warme zomermaanden doen ze het goed.

In een kouder klimaat moeten de knollen aan het eind van het groeiseizoen worden gerooid en voorzichtig worden schoongemaakt. Er zal zich een nieuwe knol hebben ontwikkeld en wanneer de oude, dode knol aan de onderkant van de stengel wordt verwijderd, zal dat het voor de nieuwe knol makkelijker maken wortels te slaan. Bovendien moeten de kralen — ter grootte van een erwt — die zich aan elke knol vormen, worden verwijderd. Bij koud weer moeten zowel de knollen als de kralen op een droge, koele plaats bij een temperatuur boven het vriespunt worden bewaard.

Wanneer de kralen geplant zijn, zullen ze allemaal dunne blaadjes krijgen en aan het eind van het groeiseizoen zullen de kralen volwassen knollen zijn geworden. Als deze knollen het volgende seizoen worden geplant, zullen ze uitgroeien tot weelderige, bloemdragende, volwassen planten.

In een gematigd klimaat kan het planten vroeg in het voorjaar beginnen. In een warmer klimaat maakt het niet zoveel uit wanneer er wordt geplant. Het is het beste wanneer knollen en kralen in vochtige, licht zure aarde worden geplant, op een plek waar ze volop zon zullen krijgen, want gladiolen gedijen niet in de schaduw.

Kralen kunnen in een acht centimeter diepe gleuf worden gestrooid en dan met aarde worden bedekt. Knollen daarentegen dienen dertien centimeter diep te worden geplant. Om te voorkomen dat het te vol wordt in de tuin, moeten middelgrote knollen ongeveer acht centimeter uit elkaar en grotere knollen tien tot dertien centimeter uit elkaar worden geplant. Als u uw gladiolenknollen zorgvuldig schoonmaakt en plant, zult u na een paar maanden worden beloond met een ongelooflijke aanblik — de kleurrijke, tere schoonheid van de gladiool.

[Illustratie op blz. 16]

Orchid Lace

[Illustratie op blz. 16, 17]

Coral Dream

Monet

Dream’s End

Sunsport

[Illustratie op blz. 17]

Pulchritude