1, 2. Nakai lata he ha a tautolu ke tukupau a Iehova ma e tau lekua he lalolagi nei? Ko e heigoa e fakataiaga ka fakaaoga e koe ke fakamaama e mena ia?

 MANAMANATU ko e tagata taane fiafia ne fai hoana ne hau ki kaina he taha aho ti kitia kua malona tuai e tau mena oti he fale haana. Ko e tau koloa mo e tau kapiniu kua malipilipi, ti maona foki e kapete. Ko e kaina fulufuluola haana kua tuga e matakavi malona kelea. Ko hai ka tukupau e ia ki ai he manatu e koe? To pehē nakai a ia, “Ko e ha ne taute he hoana haaku e mena nei?” Nakai, liga pehē a ia, “Ko hai ne taute e mena nei?” Na iloa e ia to nakai moumou he hoana fakahele haana e kaina ha laua.

² He vahā nei, kua malona tuai e fua lalolagi. Ko e kelekele, vai, mo e matagi kua kiva. Kua vale mo e mahani kelea e tau tagata. Ka e fakaako e tautolu mai he Tohi Tapu ne nakai ko e hehē ha Iehova anei. Ne tufuga e ia e lalolagi mo kaina parataiso fulufuluola ma tautolu. (Kene. 2:8, 15) Ko Iehova ko e Atua he fakaalofa. (1 Ioa. 4:8) Talahau he tau Tohiaga Tapu ki a tautolu ko Satani ko e Tiapolo ko e “iki he lalolagi nei,” ti ko ia ne fakatupu e tau lekua loga nei.​—Ioane 14:30; 2 Kori. 4:4.

3. Liga kamata fēfē a tautolu ke hepe e onoonoaga ke he tau lekua ha tautolu?

³ Ka e, nakai lata ia tautolu ke tukupau aki a Satani ke he tau lekua oti ha tautolu. Nakai pihia he ha? Ha ko e falu lekua ha tautolu kua fua mai he tau hehē ni ha tautolu. (Totou Teutaronome 32:4-6.) Liga pehē a tautolu kua talitonu a tautolu ke he mena nei. Ka ko e ha tautolu a nakai mitaki katoatoa, maeke a tautolu ke kamata ke hepe e onoonoaga ke he tau lekua ha tautolu, ti hagahaga kelea e mena ia. (Fakatai 14:12) Ka e he nakai tukupau e tautolu a tautolu po ko Satani ma e tau lekua ha tautolu, to kamata a tautolu ke tukupau aki a Iehova. Ti liga lahi mahaki ha tautolu a ‘ita kia Iehova.’​—Fakatai 19:3.

4, 5. Maeke fēfē e Kerisiano ke ‘ita kia Iehova’?

⁴ Maeke kia ke ‘ita kia Iehova’? To nakai moua mooli e tautolu e mitaki ka ita ki a ia. (Isaia 41:11) Nakai kautū a  tautolu he totoko ke he Atua. Mooli to liga nakai talahau e tautolu kua ita a tautolu ki a Iehova. Ka e pehē e Tau Fakatai 19:3 ko e tagata goagoa kua manamanatu “fakakeukeu ai hana puhala” ti “ita foki hana loto kia Iehova.” Kakano he mena nei kua maeke e tagata ke ita ke he Atua he haana loto mo e kona e manamanatuaga ki a Ia. Kamata mogoia e mena nei ke lauia e tau mena ne taute he tagata. Ma e fakatai, liga fakamanou hifo a ia he fekafekauaga haana ki a Iehova po ke nakai tapuaki mo e fakapotopotoaga.

⁵ Ko e heigoa ka taute a tautolu ke ‘ita kia Iehova’? Maeke fēfē a tautolu ke kalo kehe he matahele nei? Lata ia tautolu ke iloa e tau tali ke he tau hūhū nei ke maeke a tautolu ke puipui e fakafetuiaga ha tautolu mo Iehova ko e Atua!

6, 7. Ko e ha kua kamata e tau Isaraela he vahā ha Mose ke loma hagaao ki a Iehova?

⁶ Ko e ha ne liga kamata e fekafekau fakamooli ha Iehova ke gūgū he loto haana hagaao ke he Atua? Ko e vala tala nei to fakatutala ke he lima e mena ka taute a tautolu ke kona e logonaaga, mo e to fakatutala a tautolu ke he tau fakataiaga he Tohi Tapu ki a lautolu ne ‘ita kia Iehova.’​—1 Kori. 10:11, 12.

⁷ Ko e tutala kelea he falu ka fakaohooho a tautolu. (Totou Teutaronome 1:26-28.) Manamanatu ke he mena ne taute e Iehova ma e tau Isaraela. Ne fakahoko e ia hogofulu e malaia ki Aikupito ti tamate a Farao mo e tau kautau haana he Tahi Kula. Ne fakatokanoa e tau Isaraela! (Esoto 12:29-32, 51; 14:29-31; Sala. 136:15) Ne mautali e tau tagata he Atua ke huhū atu ke he Motu he Maveheaga. Ka e kamata a lautolu ke loma hagaao ki a Iehova. Ko e ha kua galo e lautolu e tua he amanaki a lautolu ke moua ai e palepale? Hogofulu e toko ne tala age e hokotaki kelea ke he tau Isaraela, ti fakalolelole e mena nei mo e fakamatakutaku a lautolu. (Nume. 14:1-4) Ti ko e fua, ne nakai fakaatā e Iehova a lautolu ke huhū ke he “motu mitaki” ia he magaaho ia. (Teu. 1:34, 35) Ko e heigoa ka fakaako e tautolu? Ko e tau tala kelea he falu ka fakalolelole e tua ha tautolu ti fakatupu a tautolu ke loma ke he puhala kua takitaki e Iehova e tau tagata haana.

8. Ko e ha e tau tagata Iutaia ne nonofo he vahā ha Isaia ne tukupau a Iehova ma e tau lekua ha lautolu?

⁸ Maeke e tau matematekelea mo e tau mena uka ke fakalolelole a tautolu. (Totou Isaia 8:21, 22.) He vahā ha Isaia, ne matematekelea e tau tagata Iutaia. Kua viko takai a lautolu he tau fī. Tokologa ne hoge ha kua nakai lahi e mena kai. Ka e ha ha i ai foki e lekua lahi mahaki. Ne oti e fanogonogo ha lautolu ki a Iehova ti fakaatā e lautolu e fakafetuiaga ha lautolu mo ia ke lolelole. (Amosa 8:11) He nakai ole ki a Iehova ma e lagomatai, ne tukupau e lautolu a ia mo e patuiki ma e tau lekua ha lautolu. He puhala pihia, ka loto lolelole a tautolu ha ko e matematekelea po ke falu lekua he tau momoui ha tautolu, to kamata a tautolu ke tukupau a Iehova ti logona hifo kua nakai lagomatai e ia a tautolu ka manako a tautolu ki a ia.

9. Ko e ha e tau tagata Isaraela he vahā ha Esekielu ne nakai hako e mahani hagaao ke he puhala taute mena ha Iehova?

⁹ Nakai iloa oti e tautolu e tau vala tala. Ha ko e tau Isaraela he vahā ha Esekielu ne nakai iloa oti e tau vala tala hagaao ke he tau tuaga takitaha, ne manatu a lautolu ko e puhala taute mena he Atua kua hepe. (Eseki. 18:29) Ne talahau e lautolu ke tuga na iloa e lautolu e puhala ke fakafili e Atua mo e ke fifili kua taute e ia e tau mena oti ke he puhala ne mua atu e mitaki, pete ne nakai maama e lautolu e tau kakano oti haana. Maeke fēfē a tautolu ke taute e hehē pihia? Kua ha ha i loto he Tohi Tapu e tau tala ne liga uka ia tautolu ke maama. Po ke liga nakai maama e tautolu e kakano kua tupu taha mena ke he tau momoui ni ha tautolu. Liga kamata a tautolu ke logona hifo ke he tau loto ha tautolu kua nakai tonu e puhala ha Iehova ti “nakai tatai e tau puhala.”​—Iopu 35:2.

10. Maeke fēfē he taha ke mui ke he fakafifitakiaga kelea ha Atamu?

 ¹⁰ Nakai fai fakalagoaga a tautolu ma e tau agahala mo e tau hehē ha tautolu. Ko e tagata fakamua ko Atamu ne tukupau e Atua ma e agahala ni haana. (Kene. 3:12) Iloa e Atamu kua moumou e ia e fakatufono he Atua ti ko e mena ia to fakahala he Atua a ia ma e agahala haana. Ka e tukupau e ia a Iehova, ke tuga kua taute e ia e hehē ha kua age e Iehova e hoana kelea ma haana. Falu ne mumui ke he fakafifitakiaga kelea ha Atamu he tukupau e Atua ma e tau hehē ni ha lautolu. Lata ia tautolu ke hūhū hifo, ‘Kua hogohogo manava mo e ita lahi kia a au ke he tau hehē ni haaku ti kamata au ke manatu kua pāpā maō lahi e tau tuaga ha Iehova?’

11. Ko e heigoa e fakaakoaga ka fakaako e tautolu mai ia Iona?

¹¹ Kamata a tautolu ke manamanatu ni hagaao ki a tautolu. Ne ita e perofeta ko Iona he fakakite e Iehova e fakaalofa hofihofi ke he tau tagata i Nineva. (Iona 4:1-3) Ko e ha? Ne matakutaku a ia to manamanatu a lautolu ko ia ko e perofeta fakavai ha kua nakai moumou e maaga he mole e talahau e ia to moumou. Tuga kua lahi e manamanatu ha Iona hagaao ke he tau manatu he tau tagata ki a ia, ke he manamanatu haana ke he tau tagata. Logona hifo pihia kia a tautolu tuga a Iona? Ka manamanatu a tautolu hagaao ki a tautolu ni, liga to nimo e tautolu e tau manako he falu tagata. Ma e fakatai, liga fakamatala a tautolu ke he loga e tau tau kua tata mai e aho ha Iehova. Ka e he tuhituhi he falu a tautolu ha kua nakaila hoko mai e aho ia, liga nakai fakatali kia a tautolu ki a Iehova?​—2 Pete. 3:3, 4, 9.

12, 13. Ka kamata e tau loto ha tautolu ke totoko e mena ne taute e Iehova po ke fakaatā ke tupu, ko e heigoa kua lata ia tautolu ke taute?

¹² Ko e heigoa ka taute e tautolu ka nakai talia e tautolu e mena ne taute e Iehova po ke fakaatā ke tupu? Manatu kua nakai pulotu ke manamanatu pihia. Fakamanatu he Tau Fakatai 19:3 ki a tautolu ha ko e goagoa ni ha tautolu, liga tukupau e tautolu a Iehova ma e tau lekua ne fakatupu ni e tautolu. Ti manamanatu la tautolu ke he lima e mena ka lagomatai a tautolu ke nakai ita ki a Iehova.

¹³ Fakatumau e fakafetuiaga haau mo Iehova  ke malolō. Ka ha ha ia tautolu e fakafetuiaga tata mo Iehova, to nakai ita a tautolu ki a ia. (Totou Tau Fakatai 3:5, 6.) Kua lata ia tautolu ke falanaki ki a Iehova. Nakai lata ia tautolu ke manatu kua mua atu e mena ha tautolu ne iloa ki a ia po ke ko e tau manako ha tautolu kua mua atu e aoga. (Fakatai 3:7; Fakama. 7:16) Ko e manatu nei to lagomatai a tautolu ke nakai tukupau a ia ka tutupu e tau mena kelea.

14, 15. Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke nakai fakaohooho he tau mena kelea ne talahau he falu?

¹⁴ Ua fakaatā e tau tala kelea he falu ke fakaohooho a koe. Ko e tau Isaraela he vahā ha Mose ne loga e tau kakano ke falanaki to lagomatai e Iehova a lautolu ke huhū atu ke he Motu he Maveheaga. (Sala. 78:43-53) Ka ko e mogo ne talahau he tau toko hogofulu e hokotaki kelea hagaao ke he motu, pehē e Tohi Tapu ne nakai “manatu e lautolu hana lima,” kakano kua nimo e lautolu e mena ne taute e Iehova ma lautolu. (Sala. 78:42) Ka manamanatu fakahokulo a tautolu ke he tau mena ofoofogia loga ha Iehova ne taute ma tautolu, to fakatata lahi a tautolu ki a ia. Ti ko e fua, to nakai fakaatā e tautolu e mena ne talahau he falu tagata ke vevehe kehe a tautolu mai ia Iehova.​—Sala. 77:11, 12.

¹⁵ Ko e heigoa ka tupu ka ha ha ia tautolu e aga kelea ke he ha tautolu a tau matakainaga? To vevehe kehe he mena nei a tautolu mai ia Iehova. (1 Ioa. 4:20) Ma e fakatai, he kotofa a Arona mo ekepoa ne mua, ne loma e tau Isaraela hagaao ki a ia. Ka ki a Iehova kua tuga na loma a lautolu he totoko ki a Ia. (Nume. 17:10) He puhala pihia, ka loma a tautolu hagaao ki a lautolu ne fakaaoga e Iehova ke takitaki e gahua haana he lalolagi nei, liga loma a tautolu hagaao ki a Iehova.​—Hepe. 13:7, 17.

16, 17. Ko e ha kua nakai lata a tautolu ke tukupau a Iehova ma e tau lekua ha tautolu?

¹⁶ Manatu mena nakai ko Iehova ne fakatupu e tau lekua ha tautolu. He vahā ha Isaia, ne oti e fekafekau he tau Isaraela ki a Iehova, ka e manako agaia a Ia ke lagomatai a lautolu. (Isaia 1:16-19) Ka fai lekua a tautolu he vahā nei, kua mafanatia ki a tautolu ke iloa kua leveki agaia e Iehova a tautolu mo e manako ke lagomatai a tautolu. (1 Pete. 5:7) Kua mavehe foki a Iehova ki a tautolu to foaki e ia e malolō ki a tautolu ke fakamooli tumau ki a ia.​—1 Kori. 10:13.

¹⁷ Ne matematekelea a Iopu he tau nakai fakafili tonu pete ne fakamooli a ia ki a Iehova. Ka matematekelea a tautolu, lata ia tautolu ke manatu kua nakai fakatupu e Iehova e tau matematekelea ha tautolu. Pehē e Tohi Tapu kua vihiatia e ia e nakai fakafili tonu ti fiafia a ia ke he tututonu. (Sala. 33:5) Kua lata a tautolu ke tuga e kapitiga ha Iopu ko Elihu, ne maama kua nakai mahani kelea po ke nakai fakafili tonu a Iehova. (Iopu 34:10) Foaki mai e Iehova ki a tautolu e ‘tau mena mitaki oti, katoa mo e tau mena fakaalofa oti kua katoatoa ai e mitaki.’ Nakai fakatupu e ia e tau lekua ha tautolu.​—Iako. 1:13, 17.

18, 19. Ko e ha kua nakai lata ia tautolu ke fakauaua ki a Iehova? Ko e heigoa e fakataiaga kua lagomatai a tautolu ke maama e mena ia?

¹⁸ Ua fakauaua ki a Iehova. Kua mitaki katoatoa e Atua, ti kua tokoluga atu e tau manatu haana ke he ha tautolu. (Isaia 55:8, 9) Ka mahani fakatokolalo mo e mahani fakalatalata mooli a tautolu, lata ia tautolu ke talahau kua nakai maama e tautolu e tau mena oti kana. (Roma 9:20) Laulahi he tau magaaho, kua nakai iloa e tautolu e tau vala tala oti kana hagaao ke he tuaga pauaki. Liga kua kitia e koe he moui haau kua mooli e tala fakatai nei: “Kua tonu a ia kua fakamua ke he hana taufetoko, ka e hau e taha tagata ti kumikumi e ia kia ia.”​—Fakatai 18:17.

¹⁹ Ma e fakatai, liga taute he kapitiga tata e mena ne nakai maama e tautolu po ke logona hifo e tautolu kua nakai fa mahani ke taute e tau mena he puhala ia. To mafiti kia a tautolu ke manatu kua liga taute e ia taha mena hepe? Nakai. Ka e, to liga manatu a tautolu  kua nakai iloa e tautolu e tau vala tala oti hagaao ke he mena ne tupu. Ka makai a tautolu ke taute fakamitaki e tau kapitiga nakai mitaki katoatoa ha tautolu, kua lata mooli a tautolu ke makai ke falanaki ke he ha tautolu a Matua he lagi. Ko e tau puhala mo e tau manatu haana kua mua he tokoluga ke he ha tautolu!

20, 21. Ko e ha kua nakai lata a tautolu ke tukupau a Iehova ha ko e tau lekua ha tautolu?

²⁰ Manatu e kakano mooli ke he tau lekua ha tautolu. Kua lata ia tautolu ke mailoga na fakatupu e tautolu falu he tau lekua ni ha tautolu. (Kala. 6:7) Nakai lata a tautolu ke tukupau a Iehova ha ko e tau lekua ia. Nakai pihia he ha? Tuga e fakatai, ko e heigoa ka tupu ka fakaholo mafiti e tagata he makeu hagahaga kelea he puhalatū? To liga oka e motokā haana. To manatu kia a koe kua lata e tagata fakaholo ke tukupau e fale gahua ne talaga mai ai e motokā? Nakai pihia! Pihia foki, kua tuku mai e Iehova e atāina ki a tautolu ke taute e tau fifiliaga ni ha tautolu. Ka e fakaako foki e ia a tautolu ke he puhala ke taute e tau fifiliaga mitaki. Ti kua lata a tautolu ke nakai tukupau a Iehova ka taute e tautolu e tau hehē.

²¹ Ka e nakai tutupu oti e tau lekua ha tautolu ha ko e tau hehē po ke tau gahua hepe ni ha tautolu. Falu mena ne tutupu ha ko e “vaha mo e tau mena ke tutupu ai.” (Fakama. 9:11) Kia nakai nimo foki ko Satani ko e Tiapolo e matapatu ne fakatupu e mahani kelea he lalolagi ne viko takai ia tautolu. (1 Ioa. 5:19; Fakakite. 12:9) Ko Satani e fī, nakai ko Iehova!​—1 Pete. 5:8.

22, 23. Ko e heigoa kua lata ke manatu e tautolu ka loto lolelole ha ko e tau lekua ni ha tautolu?

²² Ka lauia a koe he tau lekua uka, manatu e fakafifitakiaga ha Iosua mo Kalepa. Hogofulu e toko ne talahau e hokotaki kelea hagaao ke he Motu he Maveheaga, ka ko Iosua mo Kalepa ne talahau e hokotaki mitaki. (Nume. 14:6-9) Ne fakakite e laua e tua ki a Iehova. Ka e o fano agaia a laua mo e tau Isaraela ne toe he tutakale ke 40 e tau. Loma po ke kona kia e tau logonaaga ha Iosua mo Kalepa ha kua nakai lata a laua ke fakahala? Nakai. Ne falanaki a laua ki a Iehova, ti fakamonuina e ia a laua ma e mena nei. Pete ne laulahi he tau Isaraela ia ne mamate he tutakale, ne fakaatā e Iehova a Iosua mo Kalepa ke huhū atu ke he Motu he Maveheaga. (Nume. 14:30) He puhala pihia, to fakamonuina e Iehova a tautolu ka nakai “fakalolelole a tautolu” he taute e finagalo haana.​—Kala. 6:9; Hepe. 6:10.

²³ Ka loto lolelole a koe ha kua ha ha ia koe e tau lekua, ha kua taute he falu e tau hehē, po ke taute e koe e tau hehē, ko e heigoa kua lata ia koe ke taute? Manatu ko Iehova ko e Atua homo ue atu. Manamanatu ke he tau mena fulufuluola ne mavehe e Iehova ke foaki atu ki a koe. Hūhū ki a koe to fēfē e moui haau ka nakai ha ha ia koe e fakafetuiaga tata mo Iehova. Fakatata tumau ki a ia, ti ua fakaatā e loto haau ke ita ki a Ia!