Eke a Iehova mo Mauokafua Hau
Eke a Iehova mo Mauokafua Hau
‘Ko koe kua amaamanaki au ki ai, ma Iki na e, ko Iehova, ne mauokafua ki ai au tali mai he vaha tote.’—SALAMO 71:5.
1. Ko e heigoa e paleko ne fehagai mo e tama tane leveki mamoe ko Tavita?
KO KOLIATO ne teitei molea e tolu e mita he loa. Nakai ofo ai ko e tau kautau oti he male tau ha Isaraela ne matakutaku ke fehagai tau mo ia! Ke he loga e tau fahitapu, he tau magaaho pogipogi oti mo e tau magaaho afiafi oti, ne fakafiu he tupua Filisitia ko Koliato e kau ha Isaraela, he paleko ki a lautolu ke fakafano age e toa ke tau mo ia. Fakahiku ai, ne talia e paleko, nakai ko e kautau, ka ko e tama fuata tote. Ko e tama tane leveki mamoe ko Tavita kua mena noa ki a ia ne totoko. Moli, kua mama a ia he fakatatai ke he taute mo e papatau lapatoa ha Koliato! Ko e fakafelau he fuata mo e tupua kua eke mo fakamailoga tukulagi he malolo.—1 Samuela 17:1-51.
2, 3. (a) Ko e ha kua mauokafua lahi a Tavita ke fakafehagai tau mo Koliato? (e) Ko e heigoa e tau lakaaga ua ke taute ka fakatutala ki ai a tautolu ke eke a Iehova mo mauokafua ha tautolu?
2 Ko e heigoa ne age ki a Tavita e malolo ia? Manamanatu la ke he falu kupu ne tohia moli e Tavita he hana tau tau fakamui: ‘Ko koe kua amaamanaki au ki ai, ma Iki na e, ko Iehova, ne mauokafua ki ai au tali mai he vaha tote.’ (Salamo 71:5) E, ko e fuata, ne falanaki katoatoa a Tavita ki a Iehova. Ne fakafelau a ia mo Koliato, he pehe: “Kua hau a koe kia au mo e pelu, mo e tao mo e tao leoleo; ka ko au, kua fina atu au kia koe ke he higoa a Iehova Sapaota, ko e Atua he tau kau a Isaraela ne fakafiu a koe ki ai.” (1 Samuela 17:45) Ko e mauokafua ha Koliato ne ha ha ai ke he malolo lahi mo e tau kanavaakau tau hana, ka ko e mauokafua ha Tavita ha ha ia Iehova. Mo e Iki Pule Katoatoa he lalolagi mo e lagi katoatoa ke he fahi hana, ti ko e matakutaku he ha mogoia a Tavita ke he tagata noa, pete he makimaki mo e puipui katoatoa a ia ke he tau kanavaakau tau?
3 He totou a koe hagaao ki a Tavita, kua manamanatu kia a koe nukua malolo lahi e mauokafua ni hau ki a Iehova? Liga, tokologa a tautolu ne manatu pihia. O mai la tautolu ke kumikumi ua e lakaaga kua maeke ke taute e tautolu ke eke a Iehova mo mauokafua ha tautolu. Fakamua, kua lata ia tautolu ke moua mo e fakatumau ke kautu ke he fakalavelave mahani mau ke he mauokafua pihia. Uaaki, kua lata ia tautolu ke ako e mena ne putoia he falanaki ki a Iehova.
Kautu Mai he Lavelave Aga Mau ke Mauokafua ia Iehova
4, 5. Ko e ha ne tokologa e tau tagata ne uka ke moua e mauokafua he Atua?
4 Ko e heigoa ne tauhele e tau tagata he tuku e mauokafua ha lautolu ke he Atua? Mahani ai, ne fakagogoa e falu ke he kakano ne tutupu ai e tau mena kelea. Tokologa ne fakaako kua lago ke he Atua e matematekelea. Ka tupu ai e matematekelea, liga talahau he tau akoako ko e Atua “ne uta” e tau tagata mitaki ke fakalataha mo ia he lagi. Lafi ki ai, tokologa e tau takitaki fakalotu ne fakaako na kua leva tigahau e talahau tuai he Atua e tau mena tutupu takitaha—putoia e tau hagahagakelea mo e tau mahani kelea takitaha—nukua tupu he lalolagi nei. To uka lahi ke mauokafua ke he Atua loto mao pihia. Ko Satani, ne fakapouli e tau manamanatuaga he tau tagata nakai talitonu, kua makai ke fakatupu ki mua e “tau kupu he tau temoni” oti ia.—1 Timoteo 4:1; 2 Korinito 4:4.
5 Kua manako a Satani ke galo e mauokafua he tau tagata ki a Iehova. Ko e fi ia he Atua kua nakai manako ki a tautolu ke iloa e tau tupuaga moli he matematekelea he tagata. Ti kaeke ke iloa e tautolu e tau kakano faka-Tohiaga Tapu he matematekelea, to manako a Satani ke nimo ai e tautolu. Ko e mena ia, kua mitaki ki a tautolu ke liu manamanatu he tau magaaho ke he tolu e kakano ne matematekelea e lalolagi. He taute pihia, maeke ia tautolu ke iloa tonuhia he tau loto ha tautolu nakai lago ki a Iehova e tau lekua kua fakafelau mo e tau momoui ha tautolu.—Filipi 1:9, 10.
6. Fakakite fefe he 1 Peteru 5:8 e taha kakano ma e matematekelea he tagata?
6 Taha e kakano ma e matematekelea he tagata kua manako a Satani ke moumou e mahani fakamoli he tau tagata tua fakamoli ha Iehova. Ne lali a ia ke moumou e mahani fakamoli ha Iopu. Ne kaumahala a Satani mogoia, ka e nakai fiu a ia. Ha ko e pule he lalolagi nei, ne tutuli a ia ke “faiola” ke he tau fekafekau tua fakamoli a Iehova. (1 Peteru 5:8) Kua putoia ai a tautolu takitokotaha! Kua manako a Satani ke taofi a tautolu mai he fekafekau ki a Iehova. Ti, kua fa fakatupu e ia e favaleaga. Pete he mamahi e tau matematekelea, ha ha ia tautolu e kakano mitaki ke fakauka. He taute pihia, kua lagomatai a tautolu ke fakamoli ko Satani ko e pikopiko ti fakafiafia ki a Iehova. (Iopu 2:4; Tau Fakatai 27:11) He fakamalolo e Iehova a tautolu ke fakauka ke he favaleaga, to tupu e mauokafua ha tautolu ki a ia.—Salamo 9:9, 10.
7. Lagomatai he Kalatia 6:7 a tautolu ke mailoga ko e heigoa e kakano ma e matematekelea?
7 Ko e kakano ke uaaki ma e matematekelea kua moua he matapatu fakaakoaga nei: “Ko e mena kua gana he tagata, ko e mena ia ni ke helehele mai ai e ia.” (Kalatia 6:7) Falu magaaho kua gana he tau tagata e tau fifiliaga kelea ti helehele fakalahi mai ai e fua he matematekelea. Liga fifili a lautolu ke fakaholo fakahanoa, ati tupu mai e pakia. Tokologa ne fifili ke ula tapaka, takitaki atu ai ke he gagao ate po ke kanesa e mama. Ko lautolu ne fifili ke taute e mahani feuaki kua matematekelea he tau fakafetuiaga fakamagafaoa kua mahehe fano, galo e fakalilifuaga he tagata, moua he tau gagao pikitia he mahani fakatane mo e fifine, mo e tau fatu noa. Maeke he tau tagata ke tuku aki e Atua e matematekelea pihia, ka kua lauia ni a lautolu ha ko e tau fifiliaga kelea ni ha lautolu.—Tau Fakatai 19:3.
8. Hagaao ke he Fakamatalaaga 9:11, ko e ha kua matematekelea e tau tagata?
8 Ko e kakano ke toluaki he matematekelea ne fakakite mai he Fakamatalaaga 9:11: “Ne liu foki kitia e au i lalo he lā, nakai ko e tau mafiti ne eke mo matakai ke he poitufi, nakai ko e tau tagata malolo ne kautu ai ke he tau, nakai ha ha i ai foki e tau mena kai ke he tau tagata iloilo, ti nakai ha ha i ai e koloa ke he tau tagata pulotu, nakai ko e tau tufuga foki kua ofania; ka ko e vaha mo e tau mena ke tutupu ai kua hoko ia kia lautolu oti.” Ko e falu magaaho, kua ha ha ai e tau tagata he tau matakavi hepe he magaaho hepe. Pete ne tau malolo po ke tau lolelole fakatagata ha tautolu, kua liga hoko fakalutukia e matematekelea mo e mate ki a tautolu he ha magaaho. Tuga anei, he vaha ha Iesu ko e kolo i Ierusalema ne malolo mo e kelipopo toko 18 e tagata. Ne fakakite e Iesu nakai fakahala he Atua a lautolu ha ko e tau agahala fakamua. (Luka 13:4) Nakai, ne ai lago ki a Iehova e matematekelea pihia.
9. Ko e heigoa he tokologa ne nakai maama hagaao ke he matematekelea?
9 Maama ai ko e falu fakatupu he matematekelea kua aoga. Pete ia, ha ha i ai e fahi he matakupu nukua uka ke maama he tokologa. Ko e mena nei: Ko e ha ne fakaata e Iehova ko e Atua e matematekelea?
Ko e Ha ne Fakaata e Iehova e Matematekelea?
10, 11. (a) Hagaao ke he Roma 8:19-22, ko e heigoa e mena ne tupu ke he “tau mena ne eke”? (e) Liga fifili fefe e tautolu ko hai ne fakamahala e tau mena ne eke ke he mena popo vave?
10 Ko e vala he tohi he aposetolo ko Paulo ke he tau Roma ne foaki e maama ke he matakupu aoga nei. Ne tohi e Paulo: “Kua fakaneinei e tau mena ne eke ti fakatalitali ni ke he fakakite mai e tau tama he Atua. Nukua mahala e tau mena ne eke ke he mena popo vave, nakai loto a ia ki ai, ka e pihia ha ko ia ne mahala ai, Ne fakamahala mo e amaamanaki, ha ko e mena to toka noa ai e tau mena ne eke mai he tupaaga ke he mena popo vave kia hoko atu ai ke he tokanoaaga ha ha he monuina he fanau he Atua. Ha kua iloa e tautolu kua oi fakalataha mo e mamahi fanau fakalataha e tau mena oti ne eke kua hoko ni ke he vaha nai.”—Roma 8:19-22.
11 Ke moua e maama he tau kupu nei, kua lata fakamua ia tautolu ke iloa falu matapatu huhu. Tuga anei, Ko hai ne mahala ke he tau mena ne eke ke he mena popo vave? Kua tuhi e falu ki a Satani; falu ki a Atamu. Ka e nakai fai ia laua ne taute e fakamahala ia. Ko e ha ne nakai pihia ai? Ha ko ia ne fakamahala e tau mena ne eke ke he mena popo vave kua taute “mo e amaamanaki.” E, kua foaki e ia e amaamanakiaga ke hokotia a lautolu ne tua fakamoli ke ‘tokanoa mai he tupaaga ke he mena popo vave.’ Nakai ko Atamu po ko Satani ka foaki e amaamanakiaga ia. Ko Iehova ni ka maeke. Maali ai, ko ia haia ne fakamahala e tau mena ne eke ke he mena popo vave.
12. Ko e heigoa e fakagogoa ne mafuta mai ke he kakanoaga he “tau mena ne eke,” ti maeke fefe ke tali e huhu nei?
12 Ko e heigoa mogoia e “tau mena ne eke” nukua hagaao ki ai he tau kupu nei? Pehe e falu ko e “tau mena ne eke” kua hagaao ke he tufugaaga pauaki he lalolagi katoa, putoia e tau manu mo e tau akau. Ka e amaamanaki kia e tau manu huifa mo e tau akau ke moua e “tokanoaaga ha ha he monuina he fanau he Atua”? Nakai. (2 Peteru 2:12) Ko e “tau mena ne eke” mogoia, kua hagaao ni ke he tau tagata. Ko e mena ne eke anei nukua lauia ai he agahala mo e mate kakano ha ko e totokoaga i Etena ti ko e mena haia ne manako lahi ai ke he amaamanakiaga.—Roma 5:12.
13. Ko e heigoa ne taute he totokoaga i Etena ke he tau tagata?
13 Ko e heigoa moli ne taute he totokoaga ia ke he tau tagata? Kua fakamaama e Paulo e tau fua ia ke he tau kupu na: mena popo vave. * Hagaao ke he taha tohi, kua fakamaama he kupu nei “ko e mena popo vave he koloa nukua nakai gahuahua ke he puhala ne tufuga ke gahua.” Ne tufuga e tau tagata ke momoui tukulagi, he gahua auloa ko e magafaoa fakalataha kua mitaki katoatoa he leveki e lalolagi fakaparataiso. He nakai pihia, ne takitaki a lautolu ke he moui ku, mamahi mo e fa fakaita. Talahau ai pehe e Iopu, “ko e tagata ne fanau ai he fifine, kua gahoa hana tau aho, ti puke ai ke he fakaatukehe.” (Iopu 14:1) Ko e mena popo vave moli!
14, 15. (a) Ko e heigoa e fakamoliaga he fakafili tonu kua moua e tautolu ke he fakahala ha Iehova ke he tau tagata? (e) Ko e ha ne pehe a Paulo na fakamahala e tau mena ne eke ke he mena popo vave ko e mena “nakai loto” ki ai?
14 Kua o mai a tautolu mogonei ke he matapatu huhu: Ko e ha e “fakafili he lalolagi oti” kua fakamahala e tau tagata ke he mamahi mo e fakaita? (Kenese 18:25) Kua fakafili tonu kia a ia he taute pihia? Kia manatu e mena ne taute he tau mamatua fakamua ha tautolu. He totoko ke he Atua, ne tutu a laua ke he fahi ha Satani, ko ia ne fakatu e paleko makimaki ke he pule katoatoa ha Iehova. He tau gahua ha laua, ne kau a laua mo e talahauaga kua ha ha e tagata he tuaga mitaki he nakai fai Iehova, he pule ne ia a ia i lalo he takitakiaga he moui agaga totoko. He fakahala a lautolu ne totoko, ne hokotia a Iehova ke age ki a lautolu e mena ne ole a lautolu ki ai. Ne fakaata e ia e tagata ke pule ni a ia i lalo hifo he fakaohoohoaga ha Satani. I lalo he tau tutuaga, ko e heigoa e fifiliaga mahomo atu e fakafili tonu mai he mahala e tau tagata ke he mena popo vave ka e fai amaamanakiaga?
15 Moli, nakai ko e “loto” he tau mena ne eke ki ai anei. Kua fanau a tautolu ko e tau tupa ke he agahala mo e mena popo vave mo e nakai fai fifiliaga ke he matakupu. Ka e ko e fakaalofa noa ha Iehova ne fakaata a Atamu mo Eva ke momoui loloa mo e fanafanau e tau hologa. Pete ko tautolu, ko e tau hologa ha laua, kua mahala ke he mena popo vave he agahala mo e mate, ha ha ia tautolu e magaaho ke taute e mena ne kaumahala a Atamu mo Eva ke taute. Maeke ia tautolu ke fanogonogo ki a Iehova mo e ako ko e pule katoatoa hana kua tututonu mo e mitaki katoatoa, ka ko e pule he tagata ne tu kehe mai ia Iehova kua tamai ni e mamahi, fakaita, mo e popo vave. (Ieremia 10:23; Fakakiteaga 4:11) Ti kua fakaune ni ki mua he fakaohoohoaga ha Satani e kelea muitui. Kua fakamoli he fakamauaga tuai he tagata e tau fakamoliaga nei.—Fakamatalaaga 8:9.
16. (a) Ko e ha kua iloa moli e tautolu kua nakai lago ki a Iehova e matematekelea kua kitia e tautolu he lalolagi he vaha nei? (e) Ko e heigoa e amaamanakiaga kua foaki fakaalofa e Iehova ma e tau tagata tua fakamoli?
16 Maali ai, ne ha ha ia Iehova e tau manatu tonu he fakamahala e tau tagata ke he mena popo vave. Kakano kia, mogoia, ko Iehova ne fakatupu e mena popo vave mo e matematekelea nukua lauia a tautolu takitokotaha he vaha nei? Manamanatu la ke he ikifakafili ne fakahala fakafili tonu e tagata kolokolovao. Kua liga matematekelea e tagata kolokolovao ha ko e fakahala hana, ka e tonu kia ke tuku aki ko e ikifakafili ne fakatupu e matematekelea hana? Nakai pihia! Lafi ki ai, nakai ko e punaaga a Iehova he mahani kelea. Pehe e Iakopo 1:13: “Ko e mena nakai kamatamata ai e Atua ke he mena kelea, nakai kamatamata foki e ia ke he taha.” Kia manatu foki e tautolu, kua talahau e Iehova e fakahala nei “mo e amaamanaki.” Kua taute e ia e tau fakatokaaga fakaalofa ma e tau hologa tua fakamoli ha Atamu mo Eva ke kitia e fakahikuaga he mena popo vave mo e ke fiafia he “tokanoaaga ha ha he monuina he fanau he Atua.” Ke hoko ke he tukumalagi, to nakai fai tupetupe e tau tagata tua fakamoli to liga liu e tau mena ne eke ke moua e tuaga mamahi he mena popo vave. Ko e fakafili tonu ha Iehova he fakatotoka e tau mena oti ka fakatu e hakotika he pule katoatoa hana ke he tau magaaho oti.—Isaia 25:8.
17. Lauia fefe a tautolu he liu kitekite e tau kakano ma e matematekelea he lalolagi he vaha nei?
Teutaronome 32:4) He manamanatu ke he tau mena nei, kia fakafou e tautolu e maamaaga ha tautolu ki ai he taha magaaho ke he taha magaaho. He puhala ia, ka felauaki a tautolu mo e tau kamatamata, to totoko e tautolu e tau laliaga ha Satani ke gana e tau fakauaua he tau manamanatuaga ha tautolu. Ti ko e heigoa e lakaaga ke uaaki ne totoku he kamataaga nei? Ko e heigoa kua putoia ai he falanaki ki a Iehova?
17 He liu manamanatu a tautolu ke he tau manatu nei ma e matematekelea he tagata, kitia nakai e tautolu ha fakaveaga ke tuku aki na lago ki a Iehova e mahani kelea po ke fakagalo e mauokafua ha tautolu ia ia? Nakai pihia, ko e fakaakoaga ia kua foaki ki a tautolu e kakano ke talia e tau kupu nei ha Mose: “Ko e maka tumau a ia, kua katoatoa ni e mitaki hana gahua; ha kua tonu hana tau puhala oti ni? ko e Atua kua fakamoli, nakai ha ha ia ia ha mahani kelea, ko e mahani tututonu mo e mahani hakohako ni a ia.” (Ko e Kakano ke Falanaki ki a Iehova
18, 19. Ko e heigoa e tau kupu kua fakamalolo he Tohi Tapu ki a tautolu ke falanaki ki a Iehova, ka e hagaao ki ai, ko e heigoa e tau manatu heheina kua manamanatu ki ai e falu?
18 Kua fakamalolo he Kupu he Atua a tautolu: “Kia [“falanaki,” NW] a koe kia Iehova mo e hāu a loto katoa; ka e aua neke falanaki a koe ke he hāu a pulotu. Kia manatu e koe a ia ke he hāu a tau puhala oti, ti fakahakohako ai e ia hāu a tau puhala.” (Tau Fakatai 3:5, 6) Ko e tau kupu fulufuluola, mafanatia a ia. Nakai fai tagata foki he lalolagi mo e lagi katoatoa kua mua atu e falanaki moli ke he ha tautolu a Matua fakahele he lagi. Moha ia, kua mukamuka lahi ke totou e tau kupu ia he Tau Fakatai ka e uka ke fakagahuahua ai.
19 Tokologa ne moua e tau manatu heheina hagaao ke he tau kakano ke falanaki ki a Iehova. Ne manatu e falu ko e falanaki noa pihia tuga e logonaaga, ko e faga fiafia kua lata ke galala tumau he loto. Kua liga talitonu e falu ko e falanaki ke he Atua kua kakano na maeke ia tautolu ke amanaki ki a ia ke puipui a tautolu mai he tau mena uka takitaha, ke fakatotoka e tau lekua oti ha tautolu, ke taute e tau paleko he tau aho takitaha ke tutupu ke he puhala kua amanaki a tautolu ki ai—mo e mafiti! Ka ko e tau manatu pihia kua nakai fai fakaveaga. Kua mahomo atu e falanaki ke he logonaaga noa, ti nakai ko e mena moli. Ke he tau tagata lalahi, kua putoia he falanaki e taute e tau fifiliaga manamanatu fai kakano.
20, 21. Ko e heigoa kua putoia ke he falanaki ki a Iehova? Fakatai.
20 Mailoga foki la e mena ne talahau he Tau Fakatai 3:5. Kua fakakehekehe ai e falanaki ki a Iehova mo e tua ke he maamaaga ni ha tautolu, ne talahau mai ai kua nakai maeke ia tautolu ke taute ua ai. Kakano kia e mena ia kua nakai fakaata ki a tautolu ke fakaaoga e tau malolo he maamaaga? Nakai, ha ko Iehova ne mai ki a tautolu e tau malolo ia, kua manako ki a tautolu ke fakaaoga ai he fekafekau ki a ia. (Roma 12:1) Ka ko e heigoa kua tua po ke falanaki a tautolu ki ai? Ka kaumahala e manamanatuaga ha tautolu ke fakatatau mo Iehova, kua talia moli kia e tautolu hana pulotu—kua mua ue atu e tokoluga ke he ha tautolu ni? (Isaia 55:8, 9) Ke falanaki ki a Iehova kua kakano ke fakaata hana manamanatuaga ke takitaki ha tautolu a tau manamanatuaga.
21 Ke fakatai ki ai: Manamanatu ke he tama tote ne nofo he nofoa i tua he motoka, mo e tau mamatua hana i mua. Ko e matua tane hana ne fakaholo. Ka hala uka e fenoga—he nakai iloa e hala tonu ke o ai po ke liga ko e kelea e matagi po ke tuaga he puhala tu—fefe e tali atu he tama falanaki ne omaoma? Kua tauhea mai kia e ia i tua e tau takitakiaga, he tala age ke he matua tane e puhala ke Isaia 30:21.
fakaholo e motoka? To tuaha kia a ia ke he tau fifiliaga he tau matua hana po ke fakaheu ka fakamanatu e laua ke tau tumau e pipi motoka hana? Nakai, kua falanaki pauaki a ia ke he tau mamatua hana ke taute e tau mena tutupu ia, pete ni he nakai mitaki katoatoa a laua. Ha ha ia tautolu a Iehova, ko e Matua mitaki katoatoa. Nakai kia falanaki katoatoa a tautolu ki a ia, mua atu ka fehagai a tautolu mo e tau tutuaga paleko?—22, 23. (a) Ko e ha kua lata ia tautolu ke falanaki ki a Iehova ka fehagai a tautolu mo e tau lekua, ti taute fefe e tautolu pihia? (e) Ko e heigoa ka fakatutala ke he vala tala ka mui mai?
22 Pete ia, kua fakakite mai he Tau Fakatai 3:6 kua lata a tautolu ke ‘manatu a Iehova ke he tau puhala oti ha tautolu,’ he nakai ni he tau magaaho ka fehagai a tautolu mo e tau tuaga uka. Ti ko e tau fifiliaga kua taute e tautolu he moui he tau aho takitaha kua lata ke fakaata e falanaki ha tautolu ki a Iehova. Ka mafuta mai e tau lekua, kua lata ia tautolu ke nakai fakaatukehe, tupetupe, po ke fakaheu e takitakiaga ha Iehova hagaao ke he puhala mitaki lahi ke taute aki e tau lekua. Kua lata ia tautolu ke onoono ke he tau kamatamata ko e tau magaaho ke lalago e pule katoatoa ha Iehova, ke lagomatai ke fakamoli aki a Satani ko e pikopiko, ti ke atihake e omaoma mo e falu mahani kua fakafiafia a Iehova.—Heperu 5:7, 8.
23 Maeke ia tautolu ke fakakite e tautolu e falanaki ki a Iehova pete ko e tau lekua kua fakalava mai mua ha tautolu. Taute pihia e tautolu he tau liogi ha tautolu mo e he puhala kua ono a tautolu ke he Kupu a Iehova mo e ke he hana fakatokatokaaga ma e takitakiaga. Mua atu, mogoia, maeke fefe ia tautolu ke fakatata e falanaki ki a Iehova ka fehagai mo e tau lekua kua tutupu he lalolagi he vaha nei? To fakatutala e vala tala ka mui mai ke he manatu ia.
[Matahui Tala]
^ para. 13 Ko e tau kupu Heleni ne fakaaoga e Paulo ma e “mena popo vave” ko e tau kupu agaia ne fakaaoga he Septuagint Heleni ke talahau e manatu ne fakaaoga tumau e Solomona he tohi ha Fakamatalaaga, ne talahau ai “ko e tau mena fakateaga.”—Fakamatalaaga 1:2, 14; 2:11, 17; 3:19; 12:8.
To Tali Fefe e Koe?
• Fakakite fefe e Tavita na taute e ia a Iehova mo mauokafua hana?
• Ko e heigoa e tau tupuaga tolu he matematekelea he tagata he vaha nei, ti ko e ha ne mitaki ke liu kitekite ki ai he taha magaaho mo e taha magaaho?
• Ko e heigoa e fakahala ne talahau e Iehova ki luga he tau tagata, ti ko e ha kua eke mo fakahala fakafili tonu?
• Ko e heigoa kua putoia ke he falanaki ki a Iehova?
[Tau Huhu he Fakaakoaga]
[Tau Fakatino he lau 21]
Ne taute e Tavita a Iehova mo mauokafua hana
[Fakatino he lau 24]
Ne fakakite e Iesu he magaaho ne malolo e kolo pauaki i Ierusalema, ne nakai lago ki a Iehova e mena ia