AANTU oyendji oye shi ehokololo kombinga yaJesus kutya okwa li a alelwa komuti gwomahepeko pokati kaakolokoshi yaali e ta dhipagelwa ko. (Mat. 27:35-38) Ihe aantu yamwe oyi itaala kutya Ombiimbeli kayi li mondjila sho tayi ti kutya olutu lwaJesus olwa li lwa longekidhilwa epako e talu tulwa mombila. — Mark. 15:42-46.

Yamwe mboka haya popile muuwinayi Omavaangeli oya kala ya limbililwa ngele omuntu ngono a dhipagelwa komuti okwa li ngaa ha vulu okupakwa ngaashi aantu ya li haya pakwa, ngaashi okutulwa mombila ndjono ya hongwa memanya. Pehala lyaashono, aantu mboka oya li yi itaala kutya aantu mbono ya dhipagelwa komiti, omidhimba dhawo otashi vulika lela dha li hadhi ungaungiwa nadho momukalo gwi ili. Omutoolinkundana gumwe gwedhina Ariel Sabar, okwa nyola moshifo Smithsonian moka a yelitha kutya omolwashike aantu yamwe ye na etaloko ndyoka, a ti: “Aantu mboka ya li ya nika oshiponga momudhingoloko oya li haya geelwa nokudhipagelwa komuti gwomahepeko, naatseyinawa yamwe oya ti kutya osha li sha nika uusama okudhiladhila kutya Aaroma oya li taya vulu okupitika aantu ye li ngaaka ya pakwe momukalo gwesimaneko.” Oya li haya kala ya hala okudhipaga aakolokoshi momukalo tagu ya sitha ohoni, onkee omalutu gawo olundji oga li ga thigwa komiti ga like po kiinamwenyo. Lwanima, iipongo yawo otashi vulika ya li hayi kuthwa ko e tayi fumvikwa.

Ihe aalafululi oya li ya holola uuyelele wulwe kombinga yiipongo yAajuda yamwe mbono ya li ya dhipagwa. Mo 1968 iipongo yomulumentu gumwe a li a dhipagelwa komuti pethimbo Jesus a li kombanda yevi, oya li ya adhika mombila yOshijuda popepi naJerusalem. Iipongo mbyono oya li yi li moshiketha, nomwa li wo mu na esipa lyoshithi. Esipa ndyono olya li lya mbambangelwa koshipilangi nomboha yoosentimeta 11.5. Sabar okwa ti: “Oshithi shino sha li shomulumentu gwedhina Yehochanan, osha gandja uumbangi mboka tawu ulike kutya omolwashike ehokololo lyomEvaangeli kombinga yaJesus nkene a li a pakwa mombila kutya oli na okukala lyoshili.” Shoka oshindhindhilikwedhi osho kutya “oshithi shaYehochanan oshi li oshiholelwa shimwe shomulumentu gumwe ngoka a li a dhipagelwa komuti pethimbo lyaJesus ngono Aaroma ya li ye mu pitike a pakwe ngaashi Aajuda ya li haya paka oonakusa.”

Otashi vulika pu kale pu na omataloko gi ili no gi ili kombinga yaashoka oshithi shaYehochanan tashi holola shi na ko nasha nankene Jesus a li a mbambangelwa komuti gwomahepeko. Ihe, shono sha yela osho shono kutya aakolokoshi yamwe oya li ya pakwa momukalo gwesimaneko, ihe kaya li ya fumvikwa moombila. Osha yela kutya shoka Ombiimbeli tayi popi kombinga yolutu lwaJesus kutya olwa li lwa langekwa mombila, oshinima lela shoshili. Uumbangi mboka otawu tsu kumwe naashoka Ombiimbeli tayi ti kombinga yaJesus, nkene olutu lwe lwa li lwa longekidhilwa epako e talu tulwa mombila ya hokwa memanya.

Shono sha simanenena osho kutya Jehova okwa li a hunganeke kutya Jesus ota ka pakwa mombila yomulumentu gumwe omuyamba, nosho wo kutya kapu na ngoka ta vulu okwiimba oohapu dhaKalunga dhi gwanithwe po. — Jes. 53:9; 55:11.