1-3. Yiphi imibuzo abantu abalayo mayelana lokufa, njalo yiziphi izimpendulo ezinikwa yizinkolo ezitshiyeneyo?

SEKUYIZINKULUNGWANE zeminyaka abantu becabanga ngemibuzo le. Yimibuzo eqakathekileyo. Akulandaba ukuthi singobani lokuthi sihlala ngaphi, sonke siyazidinga izimpendulo zakhona.

² Esahlukweni esidlulileyo sixoxe ngokuthi inhlawulo yomhlatshelo kaJesu Khristu yasinika njani ithuba lokuthi sithole ukuphila okungapheliyo. Sifunde langokuthi iBhayibhili lisitshela ngesikhathi lapho ‘okungasayikuba khona futhi ukufa.’ (ISambulo 21:4) Okwakhathesi sonke siyafa. INkosi ehlakaniphileyo uSolomoni yathi: “Abaphilayo bayakwazi ukuthi bazakufa.” (UmTshumayeli 9:5) Siyazama ukuphila okwesikhathi eside. Lanxa kunjalo, siyazibuza ukuthi kuzakwenzakalani kithi nxa singafa.

³ Singafelwa yizihlobo zethu siyakhala. Singabuza imibuzo enjengokuthi: ‘Kwenzakaleni kubo? Bayahlupheka yini? Singabanceda yini? Bangasivikela yini? Sizaphinda sibabone yini?’ Izinkolo ezisemhlabeni zinika izimpendulo ezitshiyeneyo zemibuzo le. Ezinye zifundisa ukuthi ungenza okulungileyo uzakuya ezulwini kodwa ungenza izinto ezimbi uzakutsha esihogweni. Ezinye izinkolo zifundisa ukuthi abantu bangafa baya endaweni yomoya ukuze bayehlala  labokhokho babo. Kanti ezinye zifundisa ukuthi abantu abafileyo baya endaweni yabaphansi ukuze bahlulelwe besebephinda bazalwe belomunye umzimba.

4. Izinkolo ezinengi zilawuphi umbono ofananayo mayelana lokufa?

⁴ Zonke izimfundiso zenkolo ezinjalo zilomcijo ofananayo owokuthi kulokunye kithi okungafiyo lapho kusifa umzimba wenyama. Phose zonke izinkolo zakudala lezikhona lamuhla zifundisa ukuthi lanxa sesifile, silendlela esiqhubeka siphila ngayo kuze kube phakade sisenelisa ukubona, ukuzwa lokucabanga. Kodwa lokhu kungenzakala njani? Phela ukusebenza kwengqondo yethu yikho okwenza sibe lemizwa lemicabango. Nxa umuntu angafa, ingqondo iyama ukusebenza. Inkumbulo yethu lemizwa yethu akuqhubeki kusebenza kukodwa ngendlela engazwisisekiyo. Akusali kuphila nxa ingqondo yethu ingafa.

5, 6. IBhayibhili lifundisani ngesimo sabantu abafileyo?

⁵ UJehova uMdali wengqondo uyakwazi ukuthi kwenzakalani umuntu angafa. Uyalazi iqiniso njalo eLizwini lakhe iBhayibhili uyachasisa ngesimo sabantu abafileyo. Imfundiso yalo ecacileyo yile: Nxa umuntu angafa ufile sibili, kaqhubeki ephila. Ukufa yikungaphili. Abantu abafileyo kababoni, kabezwa njalo kabacabangi. Nxa umzimba wethu ungafa, akula okusala kuphila. Kasila mphefumulo ongafiyo loba umoya ongafiyo. *

⁶ USolomoni esenanzelele ukuthi abantu abaphilayo bayakwazi ukuthi bazakufa, wabhala wathi: “Kodwa abafileyo kabazi lutho.” Wasesengeza kulelo qiniso eliyisisekelo ngokuthi abantu abafileyo kabenelisi ukuthanda noma ukuzonda. Waphinda wathi ‘engcwabeni akusetshenzwa, akulakulungiselela, kakulalwazi kumbe ukuhlakanipha.’ (Bala umTshumayeli 9:5, 6, 10.) Kanti njalo, iHubo 146:4 lithi umuntu angafa,  ‘amacebo akhe ahle abhidlike.’ Siyafa njalo kakulalutho olusalayo nxa umzimba wethu ungafa. Impilo esiyiphilayo injengelangabi lekhandlela. Nxa ilangabi lingacitshwa akula lapho eliyekhona. Liyabe lingasekho.

7. UJesu wathi ukufa kufanana lani?

⁷ UJesu Khristu wakhuluma ngesimo sabantu abafileyo. Wakhuluma ngesimo sikaLazaro, indoda ayeyazi kakhulu eyayisifile. UJesu wathi kubafundi bakhe: “Umngane wethu uLazaro uselele.” Abafundi babecabanga ukuthi uJesu wayesitsho ukuthi uLazaro ulele okokuphumula njengomuntu owayegula. Ababekucabanga kwakungaqondanga. UJesu wabachasisela wathi: “ULazaro usefile.” (Bala uJohane 11:11-14.) Nanzelela ukuthi uJesu wafanisa ukufa lokulala. ULazaro wayengekho ezulwini kumbe esihogweni. Wayengayanga hlangana lezingilosi kumbe labokhokho. ULazaro kazange azalwe kutsha esengomunye umuntu. Wayephumule ekufeni njengomuntu olele ubuthongo obukhulu obungelamaphupho. Eminye imibhalo layo ithi ukufa kufanana lokulala. Ngokwesibonelo lapho umfundi uStefane ekhandwe ngamatshe wafa, iBhayibhili lithi “walala.” (ImiSebenzi 7:60) Kanti njalo, umphostoli uPhawuli wabhala ngabanye abafa ngesikhathi esaphila wathi “sebalala.”​—1 KwabaseKhorinte 15:6.

8. Sikwazi njani ukuthi kwakungayisiyo njongo kaNkulunkulu ukuthi abantu bafe?

⁸ Ekuqaliseni, kwakuyinjongo kaNkulunkulu yini ukuthi abantu bafe? Hatshi! UJehova wadala abantu ukuthi baphile kuze kube nini lanini emhlabeni. Njengoba sifundile ezahlukweni ezidlulileyo zaleli bhuku, uNkulunkulu  wafaka abantu ababili bokuqala epharadayisi elihle. Wababusisa ngokubanika impilakahle. UJehova wayefuna bathole okuhle kuphela. Ukhona yini umzali olothando ofuna ukuthi abantwabakhe bazwe ubuhlungu bokuguga lokufa? Hatshi akula! UJehova wayebathanda abantwabakhe njalo wayefuna babelentokozo engapheliyo emhlabeni. IBhayibhili lithi: “[uJehova] wamupha umuntu iphakade enhliziyweni yakhe.” (UmTshumayeli 3:11) UNkulunkulu wasidala silesifiso  sokuphila kuze kube phakade. Usevule lendlela yokuthi isifiso lesi sigcwaliseke.

9. Yiwuphi umlayo uJehova awunika u-Adamu, njalo kungani umlayo lo wawunganzima ukuwulalela?

⁹ Pho kungani abantu besifa? Ukuze sithole impendulo kumele sicabange ngokuthi kwenzakalani kuseselendoda eyodwa lowesifazana oyedwa emhlabeni. IBhayibhili liyachasisa: “Njalo uJehova uNkulunkulu wenza yonke imihlobo yezihlahla ukuthi zikhule emhlabathini​—izihlahla ezazibukeka emehlweni njalo zinhle ekudleni.” (UGenesisi 2:9) Kodwa kulento eyodwa ababetshelwe ukuthi bangayenzi. UJehova watshela u-Adamu wathi: “Ukhululekile ukudla loba yisiphi isihlahla esivandeni; kodwa ungadli isihlahla sokwazi okuhle lokubi, ngoba ungaze usidle uzakufa ngempela.” (UGenesisi 2:16, 17) Umlayo lo wawunganzima ukuthi bawulalele. Kwakulezinye izihlahla ezinengi u-Adamu lo-Eva ababengazidla. Kodwa wawubanika ithuba elihle lokutshengisa ukuthi bayambonga uNkulunkulu owayebanike konke ababelakho, kugoqele lempilo epheleleyo. Ukulalela kwabo kwakuzatshengisa ukuthi babehlonipha uYise osezulwini lokuthi babefuna abaqondise ngothando.

10, 11. (a) Kwenzakala njani ukuthi abantu ababili bokuqala bangalaleli uNkulunkulu? (b) Kungani ukungalaleli kuka-Adamu lo-Eva kwakuyindaba enkulu?

¹⁰ Kuyadanisa ukuthi lababantu ababili bokuqala bakhetha ukungamlaleli uJehova. Esebenzisa inyoka, uSathane wabuza u-Eva wathi: “Kambe uNkulunkulu watsho ngeqiniso wathi, ‘Lingadli noma yisiphi isihlahla esivandeni’?” U-Eva waphendula wathi: “Singadla izithelo zezihlahla esivandeni, kodwa uNkulunkulu watsho wathi, ‘Lingazidli izithelo zesihlahla esiphakathi laphakathi kwesivande, njalo lingasithinti, funa life.’”​—UGenesisi 3:1-3.

¹¹ USathane wathi: “Kalisoze life ngempela. Ngoba uNkulunkulu uyazi ukuthi lingasidla amehlo enu azavuleka,  beselisiba njengoNkulunkulu, lazi okuhle lokubi.” (UGenesisi 3:4, 5) USathane wayefuna u-Eva akholwe ukuthi kwakuzamnceda ukudla isithelo okwakuthiwa bangasidli. Ngokutsho kukaSathane, u-Eva wayengazikhethela okuhle lokubi okutsho ukuthi wayengazenzela akufunayo. USathane wayesitsho lokuthi uJehova wayeqambe amanga ukuthi babezakufa nxa babengadla isithelo. U-Eva wamkholwa uSathane. Ngakho wathatha ezinye izithelo wadla. Wasenika umkakhe ezinye, laye wadla. Abenzanga lokhu bengazi. Babesazi ukuthi babesenza khona kanye uNkulunkulu ayebatshele ukuthi bangakwenzi. Ngokudla isithelo, abawulalelanga ngabomo umlayo owawulula njalo ulengqondo. Bameyisa uYise osezulwini. Ukungahloniphi uMdali wabo olothando okunjalo kwakungeke kuthethelelwe!

12. Kuyini okungasinceda ukuthi sizwisise indlela uJehova azizwa ngayo lapho u-Adamu lo-Eva bekhetha ukungamlaleli?

 ¹² Singakufanisa lalokhu: Ungezwa njani nxa ungondla umntanakho njalo umnakekele, kodwa abesesekela ukukulalela ngendlela etshengisa ukuthi kakuhloniphi njalo kakuthandi? Kungakuzwisa ubuhlungu obukhulu. Cabanga-ke ukuthi uJehova wezwa ubuhlungu obunganani lapho u-Adamu lo-Eva bekhetha ukungamlaleli.

13. UJehova wathi kwakuzakwenzakalani ku-Adamu angafa, njalo lokhu kwakusitshoni?

¹³ U-Adamu lo-Eva babengalaleli, yikho uJehova wayengelasizathu sokubavumela ukuthi baqhubeke bephila kuze kube nininini. Bafa njengoba uNkulunkulu wayetshilo. U-Adamu lo-Eva babengasekho. Abazange baye endaweni yomoya. Okwenza sikwazi lokhu ngamazwi uJehova awatshoyo ekhuluma lo-Adamu ngokungalaleli kwakhe. UNkulunkulu wathi: ‘Uzabuyela emhlabathini, njengoba wathathwa kuwo; ngokuba uluthuli njalo uzabuyela othulini.’ (UGenesisi 3:19) UNkulunkulu wayedale u-Adamu ngothuli lomhlabathi. (UGenesisi 2:7) Kungakenzakali lokhu, u-Adamu wayengekho. Ngakho, lapho uJehova esithi u-Adamu wayezabuyela othulini, wayesitsho ukuthi wayezabuyela esimeni sokungabikhona. U-Adamu wayengasoze abe esaphila, njengoba nje uthuli ayebunjwe ngalo lwalungaphili.

14. Kungani sisifa?

¹⁴ Bekufanele ukuthi ngabe u-Adamu lo-Eva bayaphila lamuhla, kodwa bafa ngenxa yokuthi bakhetha ukungalaleli uNkulunkulu, basebesona. Siyafa ngenxa yokuthi isono sika-Adamu lokufa kwadluliselwa ebantwaneni bakhe bonke. (Bala uRoma 5:12.) Isono leso sinjengomkhuhlane omubi umuntu azalwa elawo. Akulamuntu ongawubalekela. Umpumela wesono yikufa njalo ukufa kuyisiqalekiso. Ukufa kuyisitha, hatshi umngane. (1 KwabaseKhorinte 15:26) Siyambonga kakhulu uJehova ngokusilungiselela inhlawulo ukuze asikhulule esitheni lesi esesabekayo!

15. Kungani kududuza ukwazi iqiniso ngendaba yokufa?

¹⁵ Okufundiswa liBhayibhili mayelana lesimo sabafileyo kuyaduduza. Njengoba sesibonile, abantu abafileyo kabezwa buhlungu kumbe usizi. Akulasizatho sokuthi sibesabe ngenxa yokuthi ngeke basilimaze. Abaludingi uncedo lwethu njalo kabenelisi ukusinceda. Ngeke sikhulume labo njalo labo ngeke bakhulume lathi. Abakhokheli benkolo abanengi baqamba amanga besithi banganceda abantu abafileyo njalo abantu bayabakholwa besebebanika imali. Kodwa ukwazi iqiniso kuyasivikela ukuthi singakhohliswa yilabo abafundisa amanga anjalo.

16. Ngubani ongcolise izimfundiso zezinkolo ezinengi, njalo ukwenze njani lokhu?

¹⁶ Inkolo yakho iyavumelana lalokho okufundiswa liBhayibhili ngendaba yokufa yini? Ezinengi azivumelani lakho. Ngani? Ngoba izimfundiso zazo zingcoliswe nguSathane. Usebenzisa inkolo yamanga ukuze enze abantu bakholwe ukuthi nxa umzimba wabo ungafa, bazaqhubeka bephila endaweni yomoya. La ngamanga uSathane awahlanganisa lamanye amanga ukuze aphambukise abantu kuJehova uNkulunkulu. Ukwenza njani lokhu?

17. Imfundiso yokuhlukuluzwa okungapheliyo esihogweni yenza njani ukuthi uJehova angahlonitshwa?

¹⁷ Njengoba sesibonile, ezinye izinkolo zifundisa ukuthi nxa umuntu angaphila impilo embi abesesifa, uyatshiswa esihogweni kuze kube nini lanini. Imfundiso le yenza abantu bangamhloniphi uNkulunkulu. UJehova unguNkulunkulu oluthando futhi ngeke ahluphe abantu ngaleyondlela. (Bala u-1 Johane 4:8.) Ubungathini ngobaba ofaka izandla zomntanakhe ophambanisileyo emlilweni esithi uyamjezisa? Ubungamhlonipha yini ubaba onjalo? Ubungafisa yini lokumazi? Ubungeke! Ubungacabanga ukuthi ulesihluku. Kodwa uSathane ufuna sikholwe ukuthi uJehova uhlukuluza abantu emlilweni kuze kube nininini, okungatsho iminyaka engamabhiliyoni amanengi!

18. Ukukhonza abantu abafileyo kusekelwe kuwaphi amanga enkolo?

 ¹⁸ USathane uphinda asebenzise ezinye izinkolo ukuze afundise ukuthi abantu bangafa, baba yimimoya okumele ihlonitshwe kumbe idunyiswe ngabantu abaphilayo. Imfundiso le ithi imimoya yabantu abafileyo ingaba ngabangane abakhulu kumbe izitha zabantu ezesabekayo. Abantu abanengi bayawakholwa amanga la. Bayabesaba abantu abafileyo njalo bayabahlonipha futhi bayabakhonza. Kodwa iBhayibhili lifundisa ukuthi abantu abafileyo balele njalo kumele sikhonze uNkulunkulu oyedwa oweqiniso uJehova, onguMdali wethu futhi onguye osinakekelayo.​—ISambulo 4:11.

19. Ukwazi iqiniso ngendaba yokufa kusinceda ukuthi sizwisise yiphi enye imfundiso yeBhayibhili?

¹⁹ Ukwazi iqiniso ngendaba yabafileyo kuyakuvikela ukuthi ungakhohliswa ngamanga afundiswa ezinkolweni. Kuyakunceda lokuthi uzwisise ezinye izimfundiso zeBhayibhili. Ngokwesibonelo, isithembiso sokuphila okungapheliyo epharadayisi emhlabeni siba ngeseqiniso sibili kuwe nxa usukwazi ukuthi abantu bangafa kabayi endaweni yomoya.

20. Yiwuphi umbuzo esizawuphendula esahlukweni esilandelayo?

²⁰ Kudala, indoda elungileyo uJobe yabuza umbuzo lo: “Umuntu angafa uphinde aphile na?” (UJobe 14:14) Umuntu ongaphiliyo, olele ekufeni angavuswa aphile futhi na? Okufundiswa liBhayibhili ngendaba le kuyaduduza kakhulu njengoba sizabona esahlukweni esilandelayo.