ENOC kipiaya kemej 365 xiujmej, naui achiok ke tein kipia axkan aksa akin tikijtoskiaj ke nemi miak xiujmej. Maski ouij tikneltokaskej, itech nejon tonalmej akin kipiaya nejon xiujmej amo katka se ueuentsin. Kemej 5,000 xiujmej achto, taltikpakneminij okachi nemiaj ke axkan. Adán yekinika takat, kipiaya panoua 600 xiujmej keman yolik Enoc uan kisentokak nemik okseki 300 xiujmej. Tein melauj sekin ichankauan Adán okachi nenkej ke yejua. Yejua ika, keman Enoc kipiaya 365 xiujmej katkaok chikauak uan ueliskiaok nemiskia miak xiujmej. Sayoj ke nejon amo panoskia. ¿Keyej?

Xa porin kinekiaj kimiktiskej. Uelis tiknemiliskej keniuj cholojtinemi uan kinemilijtiuj keniuj tanankilijkej akin kikakkej tein Dios kiluij maj kinmatiltiani. Yejuan senkis kualantoyaj. Semi kitauelitayaj, amo kinekiaj kikakiskej uan senkis kiixtopeuayaj Dios akin kititanka. Tein melauj, amo ueliaj kiteuiayaj Jiova, iDios Enoc, sayoj ke kemaj akin kititanka maj tanejmachtiti. Enoc xa motajtaniaya ox oksepa kinitaskia ichankauan. ¿Tanemilijtoskia itech inamik uan iichpochuan? ¿Itech ikonetsin Matusalén? ¿Oso xa itech iixuiuj Lamec? (Génesis 5:21-23, 25). ¿Kimiktiskiaj?

Inemilis nejin takat akin ika tajtoua Biblia amo semi momati. Sayoj expa ika motajtoua (Génesis 5:21-24; Hebreos 11:5; Judas 14, 15). Sayoj ke, nejin versículos techpaleuiaj maj tikmatikan keniuj katka nejin takat akin kinextij takuaujtamatilis. Tejuatsin, ¿moneki tikontekipanos mochankauan? ¿Oso monekini tikonpaleuis tein tikonmati ke melauak? Komo ijkon, ueyi takuaujtamatilis tein kinextij Enoc mitsonmachtis miak taman.

Itech itonaluan Enoc, semi mochiuaya tein amo kuali. Yejua pouik itech chikometika ikalyetouanij Adán. Akin moajsiaj itech nejon tonalmej okachi xiujmej nemiaj porin Adán uan Eva yekin tajtakojkaj. Sayoj ke senkis amo chipaujkanemiaj nion kipiayaj se kuali uikalis iuan Dios. Semi tateuiayaj, nejon peuak keman Caín kimiktij iikniuj Abel. Xa semej akin ualeuayaj itech ichankauan Caín, kijtoj ke yejua okachi katka tateuijkej ke Caín. Keman moajsiaj expatika kalyetouanij peuak mochiua okse taman tein amo kuali. Peujkej “kinotsaj itokay Jiova”, sayoj ke amo porin kinekiaj kiueyichiuaskej. Ta moitaya ke amo kipoujkaitayaj ijkuak kikuiaj itokay Dios tein yektik (Génesis 4:8, 23-26).

Nejon taman taneltokalis tein amo melauak semi moitaya itech nejon tonalmej, yejua ika Enoc monekik kiixejekos se taman. ¿No ijkon kichiuaskia? ¿Oso kitemoskia Jiova, Dios akin melauak, akin kichijchiuak iluikak uan taltikpak? Tein melauj, xa kiyololinij tein kichiujka Abel, akin kimiktijkej porin kiueyichiuak Jiova ijkon kemej kiyolpaktia. Enoc kiixtalij takuaujtamatis kemej yejua. Itech Génesis 5:22 kijtoua: “Enoc kisentokak nemik iuan Dios akin melauak”. Nejin tajtolmej kinextiaj ke katka se takat akin kiueyichiuaya Dios maski oksekin  amo kichiuayaj. Yejua yekinika takat akin Biblia kijtoua ke ijkon kichiuaya.

Nejon versículo no kijtoua ke kisentokak nemik iuan Jiova satepan ke yolik ikonetsin Matusalén. Yejua ika, keman Enoc kipiaya kemej 65 xiujmej, mochiuak tepopaj. Maski Biblia amo kijtoua itokay inamik nion kanachi ikoneuan kinpiak, kemaj tikmatij ke monamiktij uan ke kinpiak “okichpipilmej uan siuapipilmej”. Moijtoua ke se takat nemi iuan Dios ijkuak kinyekpia ichankauan ijkon kemej Dios kineki. Enoc kiajsikamatia ke Jiova kichiaya maj amo kikajkayaua inamik (Génesis 2:24). Uan xa semi mochikauak kinmachtis ikoneuan maj kitasojtakan Jiova. ¿Toni panok satepan?

Biblia amo senkis kijtoua. Amo teyi kijtoua ox takuaujtamatik ikonetsin Matusalén, takat akin Biblia kijtoua ke nemik okachi xiujmej uan akin momikilij itech xiuit keman mochiuak Tetsaujkakiouit. Sayoj ke, kemaj tikmatij ke Enoc nemikok panoua cien xiujmej ijkuak iixuiuj Lamec, ikonetsin Matusalén, yolik. Lamec katka se takat akin semi takuaujtamatia uan Jiova kichiuak maj kijtouani seki tajtolmej tein mochiuaskia itech ikonetsin, Noé, satepan keman panoskia Tetsaujkakiouit. Noé no moixmatik kemej se takat akin nentinemia iuan Dios, ijkon kemej iueyitat Enoc. Maski amo keman moixmatkej, Enoc kichiuak tein semi kipaleuij Noé. Xa ikalyetouanij Noé kiluijkej akoni katka Enoc. Xa ipopaj, Lamec, oso iueyitat Matusalén oso hasta Jared, ipopaj Enoc, akin momikilij keman Noé kipiaya 366 xiujmej (Génesis 5:25-29; 6:9; 9:1).

¡Enoc amo kichiuak kemej Adán! Maski Adán amo kipiaya tajtakol, satepan kichiuak tein amo kuali iixpan Jiova uan kinkauilij ikoneuan se nemilis kampa onkak tateuilis uan tatasojtilis. Sayoj ke, maski Enoc katka tajtakojkej nentinemik iuan Dios uan kinkauilij ikoneuan se neskayot ika takuaujtamatilis. Adán momikilij keman Enoc kipiaya 308 xiujmej. ¿Motayokoltijkej ikalyetouanij keman momikilij Adán akin sayoj kitemoj kitayekanaltis itanejnekilis? Amo tikmatij. Sayoj ke, “Enoc kisentokak nentinemik iuan Dios akin melauak” (Génesis 5:24).

Komo tejuatsin tikonpia mochankauan akin tikonixyekana, takuaujtamatilis tein kinextij Enoc uelis semi mitsonpaleuis. Maski motelneki tikonitas maj kuali moajsikan, okachi moneki tikonpaleuis maj kipiakan se kuali uikalis iuan Dios (1 Timoteo 5:8). Uelis tikonchiuas nejon, komo tein tikonijtoua no tikonchiua. Komo tikonixpejpena tionnentinemis iuan Dios ijkon kemej kichiuak Enoc uan tikontakamati tein yejuatsin tayolmajxitia itech Biblia, tejuatsin no uelis tikonkauilis mokalyetouanij se taman tein kuali tein yejuan uelis kichiuaskej.

Kemej Enoc takuaujtamatia iuan Dios, xa momachiliaya iselti porin akin nemiaj itech itonaluan senkis amo kiueyichiuayaj yejuatsin. Sayoj ke ¿kiitak Jiova tein kipanotoya? Kemaj. Se tonal, Jiova kiluij Enoc itekitikauj akin amo kikauaya, maj kinmatilti  se taman akin nemiaj itech itonaluan. Ika nejon tekit, Enoc mochiuak itanauatijkauj Dios oso akin kitematiltia tein yejuatsin kichiuati. Enoc yejua yekinika tanauatijkej tein itech Biblia ijkuiliujtok tein Dios kiluij maj kitematilti. Tikmatij porin miak xiujmej satepan, Judas, itakpaikniuj Jesús, Dios kichiuak maj kijkuilo tajtolmej tein achto kijtojka Enoc. *

¿Toni kitematiltij Enoc? Kijtoj: “Nikitak ualajtok ya in Totekotsin iuan tel miakke itekitikauan ten yolchipauke, para ijkon nochi kinixkomakas [...] taltikpakuani ten kimouispoloaj Yejuatsin. Uan no Yejuatsin kintatsakuiltijkiu nochi nojon tajtakolejke ten amo kixmatij Dios ika por ninauilnemilis uan ninpitsotiknemilis” (Judas 14, 15). Xa tein yekinika mitsonyolnotsas yejua ke Enoc tajtoj kemej yeskia panokaya, kemej yeskia Dios kichiujkaya tein moijtojka achto. Miakej tanauatianij no ijkon tajtojkej. Keman ijkon tajtouayaj, kiteajsikamatiltiayaj ke nejon tajtolmej senkis mochiuaskiaj uan yejua ika kijtouayaj kemej yeskia mochiujkaya (Isaías 46:10).

Xa Enoc monekik kinmatiltis nochin nejon tanejmachtilis. ¿Toni ouijkayomej kiixnamikiskia? Xikonita tein kitematiltij. Miakpa kijtoj “tajtakolejke”, ika nejin tajtol kinextij ke akin amo kipoujkaitayaj Dios kichiuayaj tein tel amo kuali uan ke amo kuali monejnemiltiayaj. Nejin tein achto moijtojka kiyeknextiaya ke satepan keman Adán tajtakoj, taltikpakneminij senkis kichiuayaj tein amo kuali uan ixpoliuiskiaj. Jiova ika “tel miakke itekitikauan [ángeles] ten yolchipauke”, kinixpoloskiaj. Enoc tanejmachtij ika yolchikaualis uan iselti kichiuak. Yejua ika, amo tikmoujkaitaskiaj maj telpoch Lamec kiitani ika poujkaitalis iueyitat akin katka yolchikauak.

Titanemiliskej itech itakuaujtamatilis Enoc, kichiua maj timotajtanikan ox tikitaj tein mochiujtok itech taltikpak ijkon kemej Dios kiita. Tein Enoc kitematiltij kisentoka hasta axkan uan moneki moteixmatiltis ijkon kemej mochiuak itech itonaluan. Tein tanejmachtij mochiuak keman Jiova kiualkuik tetsaujkakiouit uan kitamij nochi tein amo kuali itech itonaluan Noé. Nejon tein panok kiixnextia se okachi ueyi ixpoliuilis tein amo uejkaua mochiuas (Mateo 24:38, 39; 2 Pedro 2:4-6). Itech totonaluan, Dios kiixtalijya tein moneki uan ijkon ika tel miakej iángeluan kiixpolos nochi tein amo kuali tein mochiujtok itech taltikpak. Maj tiknejmachkakikan tein kijtoj Enoc uan maj tikinmatiltikan oksekin. Xa kemansa uelis timomachiliskej toselti porin amo techpaleuiaj tochankauan uan akin kuali iniuan timouikaj. Sayoj ke Jiova amo keman kikauak Enoc uan amo keman kinkauas akin kitekitiliaj ika nochi ininyolo.

¿Keniuj momikilij Enoc? Uelis tikijtoskej ke amo semi momati inemilis sayoj ke okachi amo momati keniuj momikilij. Amatajkuilol Génesis sayoj kijtoua: “Enoc kisentokak nentinemik iuan Dios akin melauak. Ompa amo kisentokakok, porin Dios kikuik” (Génesis 5:24). ¿Toni kijtosneki maj Dios kikuini Enoc? Seki Biblias itech Hebreos 11:5 kijtouaj ke Dios kiuikak Enoc iluikak. Sayoj ke nejon amo ueliskia mochiuas, porin Biblia kinextia ke yejua Cristo Jesús akin yekinika oksepa kimakakej nemilis uan yajki iluikak (Juan 3:13).

 Yejua ika, ¿toni kijtosneki maj Enoc kipanoltianij itech mikilis uan maj amo kimachiliani? Xa Jiova kipanoltij ika nejmachkayot Enoc itech mikilis uan ijkon amo tajyouiskia. Sayoj ke ¿keniuj kimatik achto ke momikiliskia, ke ‘kiyolpaktijtinemik Dios’? Xa ika inepaleuil Dios, kiitak keniuj nejin taltikpak mokepas se xochital. Satepan ke Jiova kinextij ika nejin taman ke kiseliaya tein kichiuak, Enoc momikilij. Pablo se imomachtijkauj Jesús ika tajtoj Enoc uan oksekin takamej uan siuamej akin amo kikaujkej Dios, yejua kijkuiloj: “Nochi nijin [...] takuautamatinenke iuan Dios” (Hebreos 11:13). Satepan ke momikilij, akin kitauelitayaj xa kitemojkej inakayo, sayoj ke amo uelik kiajsikej porin Jiova kichiuak maj poliui. Ijkon amo kichiuiliskiaj tein amo kinamiki nion kikuiskiaj itech inintaueyichiualis tein amo melauak. *

Ika nochi nejin tein tikitakejya, maj tiknemilikan tein kipanok ijkuak yaya momikilitiya. Xikonnemili nejin, sayoj ke xikonelnamiki ke xa ijkon panok. Enoc cholojtok uan tel sioujtokya. Akin kinmatiltij tanejmachtilis tel kualantokej uan kiikantokaj. Axkan, Enoc kiajsi kampa uelis moseuis uan motatis, sayoj ke kiyekmati ke niman kiajsiskej. Kimati ke kimiktitij uan amo kiikneliskej, ijkon kemej moseuia kitataujtia Dios. Ompa senkis yolseui uan Dios kichiua maj kiita ke moajsi itech se tal tein uejka yetok.

Tein kiita ompa senkis taman ke tein kiitani. Kiita ke semi takualtsinkan ijkon kemej xochital Edén, sayoj ke nikan amo moajsij querubines akin tajpixtokej maj amo akin kalaki. Kinita miakej takamej uan siuamej akin senkis paktokej uan chikaujkej. Nochin yolseujkanemij. Amo akin tetauelita nion kitajyouiltiaj porin kiueyichiuaj Dios, ijkon kemej kipanok Enoc. Ika nejin tein kiitak, Enoc senkis kimati ke Jiova kitasojta uan ke kiyolpaktia. Kimati ke ompa nemis, ompa yeski ichan. Ijkon kemej senkis yolseui, Enoc kitsakua iixtololouan uan momikilia.

Hasta axkan, kisentoka kochtok itech mikilis, Jiova kiyekpia itech iueyi tanemilil. Kemej motenkauak Jesús xiujmej satepan, ejkos tonal keman nochin akin momikilijkejya uan yetokej itech itanemilil Dios, kikakiskej itajtol Cristo uan ualkisaskej kampa kinpachojkej uan oksepa kitaposkej ininixtololouan uan kiitaskej se kualtsin taltikpak kampa onkas yolseuilis (Juan 5:28, 29).

¿Tikonuelitaskia ompa tionyetos? ¡Semi techyolpaktis tikixmatiskej Enoc! Xikonnemili nochi taman tein uelis techmachtis. Techtapouis ox melauak kemej tiknemiliaj tein kipanok achto ke momikiliskia. Sayoj ke moajsi se taman tein axkan moneki timomachtiskej tein yejua kinextij. Satepan keman Pablo ika tajtoj Enoc, kijtoj ke “komo se aksa amo takuautamatinemis iuan Dios, ijkuakon amo uelis kiyolpaktijtinemis” (Hebreos 11:6). ¡Nejin se taman tein moneki techyololinis maj titakuaujtamatikan ijkon kemej Enoc!