SATEPAN ke tami se tonal tekit, Sara moketsa uan naltachia hasta kampa ixajsi. Yejua kuali kiixtalia tein moneki mochiuas uan itakeualuan tekitij ika yolpakilis. Sayoj ke Sara amo sayoj kinita. Momaxajxakualoua porin makoujtik uan tanemilijtok. Xa nochi tonal kijtsomani itakenkal. Ijkon kemej panouanij xiujmej, tonal uan kiouit kitamijtianij tilauak tilmaj tachijchiuj ika itojmiyo cabra, nejon kielnamiktia ke uejkaujya moajchiujtineminij. Axkan tapoyaujtokya. Sara kiitak Abrahán * keman yajki kualkan uan axkan naltachia kampa ika yajki. Yejua ixuetska keman kiuejkaita inamik akin ualajtok ompakauin tepekuapan.

Panokya majtakti xiuit keman Abrahán iuan iueyi kalyetouanij, kipanauijkej ueyiat Éufrates uan ijkon kalakiskiaj itech tal Canaán. Sara kipaleuiani inamik ika nochi iyolo ijkon kemej youij itech se tal kampa amo taixmatij, porin kimati ke yejua tapaleuis maj mochiua tein Jiova kiixtalijtok, maj itechkopa ichankauan ualeua se konetsin uan maj mochiua se altepet. Sayoj ke ¿keniuj tapaleuiskia Sara? Yejua amo ueli kinpia konemej uan kipia 75 xiujmej. Xa motajtania: “¿Keniuj mochiuas tein Dios motenkauani komo nejua niksentoka kemej inamik Abrahán?”. Moajsikamati maj kitekipachouani nejon oso hasta maj yolijsiuini.

Xa tejuan no timotajtaniaj kemanian mochiuas tein Dios motenkaujtok. Ouij amo se yolijsiuis uan okachiok keman tikyolnejnekij se taman tein Dios motenkauani kichiuas. ¿Toni uelis techmachtis ueyi takuaujtamatilis tein kinextij Sara?

Kalyetouanij yekin kikaujkej Egipto (Génesis 13:1-4). Uan mokaltalijtokej ompa kampa tepeyoj, itonalkisayampa xolal Betel oso Luz, kemej kitokaytiayaj cananeos. Ikuapan nejon tepet, Sara uelia kiitaya tal tein Dios motenkaujka kinmakas. Moitayaj xolalmej tein pouiaj Canaán uan ojmej tein teuikayaj itech xolalmej tein uejka moajsiaj. Maski ijkon, nejon amo katka kemej xolal kampa yolik. Sara moskaltijka Ur, se xolal tein pouia ompa Mesopotamia tein uejka moajsia 1,900 kilómetros. Kinkaujka miakej ichankauan. No kikauak miak taman tein kuali tein ompa onkaya kemej kaltanamakaloyamej, ichan tein kuali chijchiujtoya tein xa hasta kipiaya at ompa ikalijtik uan okseki taman tein kichiuaya maj nemilis amo ouij. Sayoj ke, komo tikonnemilia ke Sara naltachixtok ompa tonalkisayampa porin kielnamiktok ika tayokol nochi tein kikauak, xa amo tikonixmati nejin siuat akin kitekitilia Dios.

Xikonita tein Pablo kijkuiloj ika inepaleuil Dios kemej dos mil xiujmej satepan. Keman ika tajtoj takuaujtamatilis tein kinextij Abrahán uan Sara, kijtoj: “Uan takan touejkautatuan sayo tanemilijtinemiskiaj de ne inchankopaka kampa ualeuke, ijkuakon kuali horajtiskia ok mokuepaske ne inchankopaka”  (Hebreos 11:8, 11, 15). Nion Sara uan nion Abrahán kinyolkokouaya tein kikaujkej. Komo kikauanij maj nejon tanemililmej kinyekananij, xa kiixtaliskiaj mokepaskej. Sayoj ke, ompa Ur amo kipiaskiaj tatiochiualis tein Jiova yaya kinmakati. Uan no, amo kikauaskiaj neskayot ika takuaujtamatilis tein kinpaleuiani tel miakej millones uan axkan amo akin kinelnamikiskia.

Sara amo kiitaya tein kikauak, ta kiitaya tein kiseliskia. Yejua ika, nochi xiujmej keman nenkej itech takenkalmej, kipaleuij inamik kiajchiuas takenkali, kinpeuas tapialmej uan oksepa kiketsas takenkali. Sayoj ke kiixnamikiskiaok okseki taman tein mopataskia uan okseki ouijkayomej. Jiova oksepa kiluij Abrahán tein motenkaujtoya kichiuas, sayoj ke kisentokaya amo ika tajtouaya Sara (Génesis 13:14-17; 15:5-7).

Ompa, Sara kiixejekoj ke monekia tajtos iuan Abrahán ika se taman tein yejua kinemilijtoya. Xionmonemili keniuj iixko kinextia miak taman tein kimachilia uan kijtoua: “¡Ika kualtakayot! Jiova amo nechkauani maj nikinpia konemej”. Satepan, kiluia inamik maj kinpia konemej iuan isiuatakeual, Agar. ¿Tikonnemilia keniuj kiouijmakak kitajtanis inamik maj kichiua nejon? Axkan nejon tein kichiuak Sara uelis amo kuali tikitaskej, sayoj ke itech nejon tonalmej semi moitaya maj se takat kipiani okse inamik oso okse siuat uan ijkon kipiaskia se ikonetsin tein kikauiliskia nochi. * ¿Kichiuak nejon porin kinemiliaya ke ijkon ikoneuan Abrahán mochiuaskiaj se altepet kemej Dios kiixtalijka? Amo tikmatij, maski katka ouij, kichiuak. Sayoj ke ¿keniuj tanankilij Abrahán? Biblia kijtoua ke “kikakik” Sara (Génesis 16:1-3).

¿Kiteajsikamatiltia nejon tein panok ke Jiova kiyololinij Sara maj kilui nejon Abrahán? Amo, ta tein kiluij kinextia se taman tein miakej kinemiliaj. Yejua kineltokaya ke Jiova kichiujtoya maj kipia nejon kuejmolmej uan amo kinemiliaya ke yejuatsin ueliskia kiyektalis. Tein melauj, Sara semi tajyouij ika tein kiluij inamik maj kichiua, sayoj ke no kinextij ke amo sayoj itech tanemiliaya. ¡Axkan amo ijkon kichiuaj! Miakej sayoj inintech tanemiliaj. Komo tiktayekanaltiaj itanejnekilis Dios uan amo tein tejuan tiknejnekij, tiknextijtoskej ke titakuaujtamatij kemej Sara.

Agar amo uejkauak mokokoxkatalij ika se ikonetsin Abrahán. Uan peuak kitauelita Sara porin xa kinemiliaya ke nejon kichiuaya maj okachi  ueyichiujkej. ¡Nejon semi kiyolkokoj Sara! Abrahán uan Dios kikaujkej maj Sara kitatsakuiltiani Agar ika se taman tein amo tikmatij. Agar kiyolitij Ismael uan panokej xiujmej (Génesis 16:4-9, 16). Keman Jiova oksepa kinmaka se tanauatil, Sara kipia 89 xiujmej uan inamik 99. Uan ¡katka se kuali tanauatil!

Jiova oksepa motenkauak iuan Abrahán akin kuali iuan mouikaya ke kichiuaskia maj ikoneuan momiakilikan uan kipatilij itokay. Hasta itech nejon tonal monotsaya Abrán, sayoj ke axkan Jiova kitokaytij Abrahán, tein kijtosneki “ininPopaj tel Miakej”. Uan hasta axkan, Jiova kijtoj keniuj Sara tapaleuiskia maj mochiua nejon tein motenkaujtoya uan no kipatilij itokay. Amo monotsaskiaok Sarai, tein xa kijtosnekia “Taixnamikkej”, ta kitokaytij Sara. Uan ¿toni kijtosnekia nejon tokayit? Kijtosnekia “iichpoch Tekiuaj”. Jiova kimelauilij Abrahán keyej ijkon kitokaytiskia nejin siuat kuakualtsin. Kiluij: “Yekmelauj niktiochiuas uan no nimitsmakas se konetsin itechkopa yejua; uan yekmelauj niktiochiuas uan yejua yekmelauj mochiuas altepemej; tekiuanij itech xolalmej itech ualaskej” (Génesis 17:5, 15, 16).

Jiova motenkaujtoya kichiuas maj moajsi se tekonetsin tein ika kintiochiuaskia nochi altepemej uan ualeuaskia itechkopa se ikonetsin Sara. Tokayit tein Dios kiixpejpenilij ikonetsin Sara yejua Isaac, tein kijtosneki “Uetskalis”. Keman Abrahán kikakik ke ika itatiochiualis Jiova, Sara kipiaskia se konetsin, “moixtapachoj hasta talixko uan peuak uetska” (Génesis 17:17). Kimoujkaitaya nejon uan tel yolpakia (Romanos 4:19, 20). Uan ¿keniuj tanankilij Sara?

Satepan, eyi takamej akin amo kinixmatiaj ajsitoj itech ikaltaken Abrahán. Katka hora keman okachi tonaya, sayoj ke maski nejin namikuanij katkaj xiuejkejya, niman kuali kinselijkej. Abrahán kiluij inamik: “¡Xiijsiui! Xikui eyi tamachiuj ika harina tein okachi kuali, xikatili uan xikchiua pantsitsin yolualtikej”. Itech nejon tonalmej, mochiuaya miak tekit keman kinseliayaj takalpanouanij. Abrahán amo kikauak maj Sara kichiuani nochi; ta niman yajki kimiktito se kuakuejkonet uan kichijchiuak okachi takual uan tein tayiskiaj (Génesis 18:1-8). Nejon “takamej” katkaj iángeluan Jiova. Xa Pablo kielnamikik nejon tein panok keman kijkuiloj: “Xikelnamikikan ke moneki namejuan xikinselikan nekes namokalpanokauan [...]. Porin kuak sekin tokniuan taneltokani [...] kinselijke iángeluan de Dios, maski yejuan amo momakakke cuenta” (Hebreos 13:2). Tinochin uelis kuali tikinseliskej oksekin ijkon kemej kichiujkej Abrahán uan Sara.

Keman semej ángeles oksepa kiluij Abrahán ke Dios motenkaujtoya ke Sara kipiaskia se konetsin, yejua takaktoya itech ikaltaken, kampa amo akin uelia kiitaya. Kinemilis ke kipiaskia se konetsin keman katka xiuejya semi kimoujkaitak, yejua ika peuak uetska iyolijtik. Kijtoj: “Axkan ke nixiuejya uan noteko no xiuejya, ¿yekmelauj uelis nikpias yolpakilis?”. Ángel kimelauak ika se netajtanil: “¿Moajsi teisa tein semi ueyi tein Jiova amo uelis kichiuas?”. Sara mouik uan kitemoj motenpaleuis, kemej xa tejuan no tikchiuaskiaj. Yejua kijtoj: “¡Amo niuetskak!”. Uan ángel kinankilij: “Kemaj tiuetskak” (Génesis 18:9-15).

¿Uetskak Sara porin amo takuaujtamatia? Amo. Biblia kijtoua: “Sara takuautamatinemik iuan Dios. Uan yejua semi xiue ya katka [...]. Pero Totajtsin Dios kimaktilij chikaualis para tayolitis. [...] Sara takuautamatik iuan Dios ke Yejuatsin kichiuati ijkon keme Yejuatsin moyektenkauak ya” (Hebreos 11:11). Sara kiixmatia Jiova uan kimatia ke ueliskia kichiuas nochi tein motenkaujtoya. Axkan tinochin no moneki tiknextiskej nejon takuaujtamatilis. Moneki timochikauaskej okachi kuali tikixmatiskej Dios akin ika tajtoua Biblia. Keman tikchiuaskej, tikitaskej ke kuali kichiuak Sara keman takuaujtamatik iuan Jiova porin yejuatsin amo tekaua uan kichiua nochi tein kijtoua kemansa hasta techuetskitis keman tikmoujkaitaskej keniuj kichiua oso porin amo tikneltokaskej.

Ejkok tonal tein Sara semi kichixtoya. Keman kipiaya 90 xiujmej, kipiak se ikonetsin Abrahán, akin  axkan kipiaya 100 xiujmej. Abrahán kitokaytij Isaac, ijkon kemej Dios kinauatijka. Uelis tiknemiliskej keniuj Sara tel sioujtok, sayoj ke ixuetska porin yolpaki uan kijtoua: “Dios kichiuani maj niuetska; nochin akin kikakiskej noka uetskaskej” (Génesis 21:6). Nejin tatiochiualis tein Dios kimakak kichiuak maj yolpaki nochi inemilis, sayoj ke no monekia kichiuas okseki taman tein motelnekia.

Keman Isaac kipiaya makuil xiuit, kalyetouanij iluichiujkej porin Isaac amo kichichitiayajok. Sayoj ke kipiayaj seki kuejmolmej. Biblia kijtoua ke Sara “nochipa kiitaya” keniuj Ismael ikonetsin Agar, akin kipiaya 19 xiujmej, nochipa kikejkelouaya Isaac akin katka nojnelok uan nejon semi kitekipachouaya Sara porin amo sayoj mauiltijtoya. Tel miak xiujmej satepan, Pablo ika inepaleuil Dios, kijtoj ke Ismael kitajyouiltijtoya Isaac. Sara kiitaya ke ika nejon tein kichiuaya Ismael ueliskia hasta kimiktis ikonetsin. Yejua amo kitajtouiya Isaac sayoj porin katka ikonetsin, ta porin kimatia ke tapaleuiskia maj mochiua tein Dios kiixtalijtoya. Yejua ika moyolchikauak uan senkis kiluij Abrahán maj Agar uan Ismael kikauakan ichan (Génesis 21:8-10; Gálatas 4:22, 23, 29).

¿Keniuj momachilij Abrahán? Biblia kijtoua: “Tel amo kiuelitak Abrahán tein kiluijkej maj mochiuani iuan ikonetsin”. Kitasojtaya Ismael, yejua ika amo kinekia maj youi. Sayoj ke, Jiova senkis kimatia tein monekia mochiuas. Tajkuilol kisentoka kijtoua: “Ompa Dios kiluij Abrahán: ‘Amo xikixtopeua nion teyi tein Sara kijtos ika telpoch uan ika mosiuatakeual. Xiktajtolkaki porin itechkopa Isaac ualaskej akin yeskij mokoneuan’”. Jiova senkis kiluij ke kiyekpiaskia Agar uan ikonetsin, uan Abrahán akin amo kikauaya Dios tatakamatik (Génesis 21:11-14).

Sara mochiuak se kuali inamik Abrahán uan senkis kipaleuij. Amo sayoj kiluij Abrahán tein kinekia kikakis. Keman kiitaya se ouijkayot tein ueliskia kijtakos ikalyetouanij uan tein Dios kiixtalijka, senkis kiluij. Maj kichiuani nejon amo kijtosnekia ke amo kipoujkaitaya. Pedro, se imomachtijkauj Jesús akin kipiaya inamik, kijtoj ke Sara senkis kipoujkaitak inamik, Abrahán (1 Corintios 9:5; 1 Pedro 3:5, 6). Tein melauj, komo Sara amo ika tajtoskia nejon ouijkayot, kinextijtoskia ke amo kipoujkaitaya Abrahán porin ikalyetouanij senkis tajyouiskiaj. Sara kuali kinemilij tein monekia kijtos.

Miakej siuamej kuali kiitaj Sara porin kimatik kinojnotsas Abrahán ika poujkaitalis. Xa, sekin siuamej akin kipiaj ininnamik kinekiskiaj maj kemansa Jiova no kinpaleui kemej kichiuak iuan Sara. Maski ijkon, uelis kinmachtis miak taman kemej Sara takuaujtamatik, netasojtalis tein kinextij uan maj amo yolijsiuini.

Maski yejua Jiova akin ika netasojtalis kitokaytij “iixpoch Tekiuaj”, yejua amo kichiaya maj ijkon kiitakan. Yejua ika amo tikmoujkaitaj maj Abrahán semi kitayokolchokiliani Sara * ijkuak momikilij keman kipiaya 127 xiujmej (Génesis 23:1, 2). Senkis kitemouaya Sara akin kitasojtaya. Senkis tikmatij ke Jiova no semi kitemoua nejin siuat akin amo keman kikauak uan oksepa kimakas nemilis keman taltikpak mokepas se xochital. Ijkuak Sara nemis nochipaya uan ika yolpakilis uan no ijkon nemis akin takuaujtamatis kemej yejua (Juan 5:28, 29).