META l-qassis Ingliż William Bedell mar l-Irlanda fl-1627, sab sitwazzjoni taʼ taħbil il-moħħ. L-Irlanda, li fil-biċċa l-kbira hi pajjiż Kattoliku, kienet maħkuma mill-Britannja Protestanta. Ir-Riformisti Protestanti kienu diġà ttraduċew il-Bibbja f’lingwi lokali madwar l-Ewropa kollha. Però ħadd ma deher interessat li jittraduċiha għall-Irlandiż.

Bedell kien konvint li l-Irlandiżi “m’għandhomx jiġu traskurati sakemm ikunu jistgħu jitgħallmu l-Ingliż.” Għamilha l-mira li jipproduċi Bibbja bil-lingwa Irlandiża. Imma ħabbat wiċċu maʼ oppożizzjoni ħarxa, speċjalment minn sorsi Protestanti. Dan għala?

Bedell tgħallem l-Irlandiż. Hu ħeġġeġ lill-istudenti jużaw l-Irlandiż meta sar rettur, jew surmast, tat-Trinity College f’Dublin u meta iżjed tard sar l-isqof taʼ Kilmore. Infatti, meta r-Reġina Eliżabetta I tal-Ingilterra waqqfet it-Trinity College, għamlet dan biex ikun hemm qassisin li setgħu jgħallmu lis-sudditi tagħha l-messaġġ tal-Bibbja bil-lingwa tagħhom stess. Bedell ipprova jwettaq dan.

Fid-djoċesi taʼ Kilmore, il-maġġoranza tan-nies kienu jitkellmu bl-Irlandiż. Għalhekk, Bedell insista li jkollu qassisin li setgħu jitkellmu bl-Irlandiż. Hu għamel l-appell tiegħu fi qbil mal-kliem tal-appostlu Pawlu fl-1 Korintin 14:19, li jgħid: “F’kongregazzjoni, nippreferi ngħid ħames kelmiet b’moħħi, biex ngħallem b’fommi lil oħrajn, milli għaxart elef kelma b’xi lsien,” jiġifieri, b’lingwa li ma tantx tinftiehem.

Imma nies fil-poter għamlu kulma setgħu biex iwaqqfuh. Skont xi storjografi, xi wħud sostnew li l-użu tal-Irlandiż kien “taʼ periklu għall-Istat” u oħrajn qalu li kien “kontra l-interessi tal-Gvern.” Xi wħud ħassew li kien fl-interessi tal-Ingilterra li l-Irlanda tinżamm fl-injoranza. Infatti, inħarġu liġijiet li kienu jirrikjedu li l-Irlandiżi jabbandunaw il-lingwa u d-drawwiet tagħhom, jitgħallmu l-Ingliż, u jsegwu drawwiet u manjieri Ingliżi.

Opinjonijiet dittatorjali bħal dawn ma qatgħux qalb Bedell. Ftit wara l-1630, hu beda jittraduċi l-iktar verżjoni reċenti tal-Bibbja bl-Ingliż (il-King James Version tal-1611) għall-Irlandiż. Ried jipproduċi Bibbja li kienet tinftiehem minn kemm jistaʼ jkun nies. Ħass li l-foqra ma setgħux ifittxu fl-Iskrittura biex isibu t-triq għall-ħajja taʼ dejjem dment li l-Bibbja tibqaʼ ktieb magħluq għalihom.—Ġwanni 17:3.

Bedell ma kienx l-ewwel li rrealizza dan. Xi 30 sena qabel, isqof ieħor, William Daniel, kien ra  kemm kien diffiċli biex xi ħadd isir jaf x’tgħallem il-Bibbja meta din kienet, fi kliemu stess, “moħbija f’lingwa li ma tinftihemx.” Daniel kien ittraduċa l-Iskrittura Griega Kristjana għall-Irlandiż. Issa Bedell beda x-xogħol kbir li jittraduċi l-Iskrittura Ebrajka. Dik li hi magħrufa bħala l-Bibbja taʼ Bedell tinkludi kemm ix-xogħol tiegħu kif ukoll dak li għamel William Daniel qablu. Kif ġew l-affarijiet, il-Bibbja taʼ Bedell—l-ewwel Bibbja kompleta bl-Irlandiż—kienet l-unika traduzzjoni tal-Bibbja għall-Irlandiż għat-300 sena taʼ wara.

Bedell, studjuż ikkwalifikat tal-Ebrajk, kiseb il-kooperazzjoni taʼ żewġt irġiel li l-Irlandiż kien il-lingwa tagħhom biex jgħinu fit-traduzzjoni mill-Ingliż għall-Irlandiż. Hekk kif għamlu progress fix-xogħol tagħhom, Bedel, flimkien maʼ ajjutant jew tnejn li setaʼ jafdahom, bir-reqqa ċċekkjaw u rrivedew kull vers. Bħala referenza, użaw traduzzjoni bit-Taljan li saret minn teologu Żvizzeru, Giovanni Diodati, kif ukoll is-Settanta bil-Grieg, u manuskritt antik tal-Bibbja taʼ valur bl-Ebrajk.

It-tim segwa l-eżempju tat-tradutturi tal-King James Version (li lil ħafna minnhom Bedell aktarx kien jafhom personalment) u inkluda l-isem personali t’Alla f’għadd taʼ postijiet fil-Bibbja tagħhom. Pereżempju, f’Eżodu 6:3 ttraduċew l-isem t’Alla bħala “Iehovah.” Il-manuskritt oriġinali taʼ Bedell hu ppreservat f’Marsh’s Library, Dublin, fl-Irlanda.—Ara l-kaxxa “Bedell imfakkar u rikonoxxut.”

Bedell lesta l-proġett tiegħu madwar is-sena 1640. Imma ma setax jippubblikah mill-ewwel. Għala? L-ewwel nett, kien għadu qed iħabbat wiċċu maʼ oppożizzjoni li ma battiet qatt. Xi kritiċi  maqdru t-traduttur ewlieni tiegħu, u b’hekk ittamaw li jnaqqsu r-rispett lejn ix-xogħol tiegħu. Minħabba fihom, b’malizzja spiċċa saħansitra arrestat u mitfugħ il-ħabs. Bħallikieku dan ma kienx biżżejjed, Bedell sab ruħu f’nofs ribelljoni ħarxa u mdemmija kontra l-Ingliżi, li bdiet fl-1641. Nies lokali Irlandiżi pproteġew lil Bedell għal xi żmien minkejja li kien Ingliż għax għarfu li kien ġenwinament ikkonċernat dwarhom. Eventwalment, però, suldati ribelli tefgħuh il-ħabs f’kundizzjonijiet mill-agħar. Dan bla dubju wassal għall-mewt tiegħu qabel iż-żmien fl-1642. Qatt ma ra x-xogħol tiegħu ppubblikat.

Ix-xogħol taʼ Bedell kważi nqered għalkollox meta daħlulu f’daru u qallbulu kollox taʼ taħt fuq u mbagħad qerduha. Għall-grazzja t’Alla, ħabib mill-qrib tiegħu rnexxielu jsalva d-dokumenti tradotti kollha tiegħu. Maż-żmien, Narcissus Marsh, li iżjed tard sar l-arċisqof taʼ Armagh u taċ-Church of Ireland, akkwistahom. Dan irċieva sapport finanzjarju mix-xjentist Robert Boyle u bi qlubija ppubblika l-Bibbja taʼ Bedell fl-1685.

Il-Bibbja taʼ Bedell ma ntlaqgħetx tajjeb madwar id-dinja. Madankollu, kien pass żgħir imma sinifikanti għal fehma aħjar tal-Bibbja, speċjalment għan-nies li kienu jitkellmu bl-Irlandiż—mhux biss fl-Irlanda imma wkoll fl-Iskozja u ħafna postijiet oħra. Issa setgħu jissodisfaw il-bżonn spiritwali tagħhom hekk kif qraw il-Kelma t’Alla fi lsienhom stess.—Mattew 5:3, 6.

Il-Bibbja taʼ Bedell kompliet tgħin lin-nies li jħobbu l-verità jagħmlu dan sal-ġurnata tal-lum. Raġel li jitkellem bl-Irlandiż, li tgħallem dak li verament tgħallem il-Bibbja fi żmien relattivament reċenti, jgħid: “Meta qrajna l-Bibbja taʼ Bedell, smajna l-kliem tal-Bibbja fl-ilsien tagħna stess. Dan kien pass kruċjali li wassal biex jien u l-familja tiegħi tgħallimna l-veritajiet sbieħ misjubin fl-Iskrittura.”