IMITA L-FIDI TAGĦHOM | ĠUŻEPPI
“Jien qiegħed flok Alla?”
ĠUŻEPPI kien bilwieqfa fil-ġnien tad-dar tiegħu hekk kif beda jidlam. Forsi setaʼ jara xi siġar tat-tamal jew taʼ xi frott ieħor, għadajjar bil-pjanti tal-ilma, u setaʼ jilmaħ il-palazz tal-Fargħun fuq in-naħa l-oħra tal-ħajt. Immaġina lil Ġużeppi jismaʼ ħsejjes mill-bogħod ġejjin mid-dar tiegħu stess; ibnu Manasse qed idaħħaq lil ħuh Efrajm għadu tarbija. Ġużeppi setaʼ jimmaġina x’kien qed jiġri ġewwa, martu tidħaq kollha ħlewwa bil-mossi li jdaħħqu tat-tfal. Hu tbissem. Kien jaf li kien raġel imbierek.
Ġużeppi kien semma lill-ewwel imwieled tiegħu Manasse għax dan l-isem għandu x’jaqsam maʼ li wieħed jinsa. (Ġenesi 41:51) Il-barka t’Alla fi snin reċenti żgur li taffiet l-uġigħ tal-memorji taʼ Ġużeppi, taʼ daru, taʼ ħutu, u taʼ missieru. Il-mibegħda taʼ ħutu ikbar minnu kienet biddlitlu ħajtu. Kienu ħabtu għalih, ikkunsidraw joqtluhx, u mbagħad bigħuh bħala skjav lin-negozjanti li jivvjaġġaw. Minn dak iż-żmien ’il quddiem, ħajtu ħadet gambetta wara l-oħra. Għal xi 12-il sena, kien kampa fl-iskjavitù u mbagħad fil-priġunerija—għal xi żmien fi rbit tal-ħadid. Imma issa, hawn hu—it-tieni ħakkiem wara l-Fargħun fil-pajjiż qawwi tal-Eġittu! *
Għal diversi snin, Ġużeppi kien ra l-ġrajjiet jitwettqu eżattament kif kien bassar Ġeħova. L-Eġittu kien daħal sew fis-sebaʼ snin taʼ ħsad abbundanti, u Ġużeppi kien qed jindokra l-ħażna tal-qamħ żejjed tal-pajjiż. Matul dan iż-żmien, lilu u lil martu, Asenat, kienu twildulhom żewġ subien. Minkejja dan, ħsibijietu spiss marru fuq familtu mijiet taʼ mili ’l bogħod—speċjalment fuq ħuh iżgħar minnu, Benjamin, u l-għażiż missierhom, Ġakobb. Ġużeppi forsi tħasseb jekk kinux qawwijin u sħaħ. Forsi tħasseb ukoll jekk ħutu s-subien ikbar minnu kinux għadhom vjolenti u jekk qattx setaʼ jagħmel paċi maʼ familtu u jerġaʼ jingħaqad magħhom.
Jekk il-paċi fil-familja tiegħek qattx inkisret minħabba l-għira, it-tradiment, jew il-mibegħda, forsi għandek xi ħaġa komuni maʼ Ġużeppi. X’nistgħu nitgħallmu mill-fidi taʼ Ġużeppi hekk kif ħa ħsieb lill-familja tiegħu?
“MORRU GĦAND ĠUŻEPPI”
F’dawn il-jiem Ġużeppi kien imħabbat, u s-snin ħarbu. Bħalma kien bassar Ġeħova f’ħolma li ta lill-Fargħun, bidla drastika segwiet lis-sebaʼ snin taʼ ħsad abbundanti. L-uċuħ tar-rabaʼ fallew! Fi ftit żmien kien se jaqaʼ l-ġuħ mal-pajjiżi kollha tal-madwar. Però, kif tgħid il-Bibbja, “fl-art kollha taʼ l-Eġittu kien hemm il-ħobż.” (Ġenesi 41:54) Bla dubju, il-poplu Eġizzjan kien qed jibbenefika mit-tbassir ispirat taʼ Ġużeppi u l-eżempju tiegħu taʼ organizzar tajjeb.
L-Eġizzjani forsi ħassewhom midjunin maʼ Ġużeppi u faħħruh taʼ kemm kien kapaċi jorganizza. Xorta waħda, Ġużeppi ma ried li jieħu l-krettu ħadd ħlief Alla tiegħu, Ġeħova. Jekk aħna nużaw kwalunkwe talent li jistaʼ jkollna
f’servizz umli lil Alla tagħna, hu jistaʼ jużah b’modi li jisbqu kulma nistgħu nimmaġinaw.Però, maż-żmien, l-Eġizzjani wkoll bdew iħossu l-kruha tal-ġuħ. Meta talbu l-għajnuna mingħand il-Fargħun, hu sempliċement qalilhom: “Morru għand Ġużeppi. Kulma jgħidilkom, agħmluh.” Għalhekk, Ġużeppi beda jiftaħ l-imħażen fejn kien maħżun il-qamħ żejjed, u b’hekk in-nies setgħu jixtru dak li kellhom bżonn.—Ġenesi 41:55, 56.
Madankollu, fl-artijiet tal-madwar, in-nies ma kinux daqshekk fortunati. Mijiet taʼ mili ’l bogħod f’Kangħan, il-familja taʼ Ġużeppi kienet qed tbati. Ix-xwejjaħ Ġakobb semaʼ li kien hemm il-qamħ fl-Eġittu, għalhekk qal lil uliedu s-subien jinżlu hemm biex jixtru affarijiet tal-ikel.—Ġenesi 42:1, 2.
Ġakobb bagħat lill-10 uliedu subien imma mhux liż-żgħir, Benjamin. Ġakobb ftakar tajjeb iż-żmien meta bagħat lill-maħbub tiegħu Ġużeppi waħdu biex iżur lil ħutu ikbar minnu. Dik kienet l-aħħar darba li Ġakobb kien ra lit-tifel. Uliedu l-kbar kienu ġabu lura d-dar il-libsa eleganti taʼ Ġużeppi—sinjal tal-imħabba u stima taʼ missieru—kollha mqattgħa u mċappsa bid-demm. Lir-raġel xiħ b’qalbu maqsuma tawh x’jifhem li l-bhejjem salvaġġi kienu kielu lil Ġużeppi.—Ġenesi 37:31-35.
“MINNUFIH ĠUŻEPPI FTAKAR”
Wara vjaġġ twil, ulied Ġakobb waslu l-Eġittu. Meta staqsew biex jixtru l-qamħ, intqalilhom biex ikellmu uffiċjal għoli fil-gvern jismu Safenat-panegħa. (Ġenesi 41:45) Meta rawh, kienu jafu li kien Ġużeppi? Lanqas xejn. Raw biss ħakkiem Eġizzjan imlaħħaq, wieħed li kellhom bżonn l-għajnuna tiegħu. Biex juru r-rispett, għamlu dak li kien naturali għalihom: “Mielu quddiemu b’wiċċhom lejn l-art.”—Ġenesi 42:5, 6.
Xi ngħidu għal Ġużeppi? Hu għarafhom mill-ewwel lil ħutu! Iżjed minn hekk, meta rahom hemm imilu quddiemu, ħsibijietu marru lura fi tfulitu. Ir-rakkont jgħidilna li “minnufih Ġużeppi ftakar fil-ħolm” li Ġeħova kien tah meta kien daqsxejn taʼ tifel, ħolm li bassar żmien meta ħutu kellhom imilu quddiemu—eżattament kif kienu qed jagħmlu issa! (Ġenesi 37:2, 5-9; 42:7, 9) X’kien se jagħmel Ġużeppi? Jgħannaqhom? Jivvindika ruħu?
Ġużeppi kien jaf li ma kellux jaġixxi fuq ir-reazzjoni immedjata tiegħu, kienet x’kienet. Biċ-ċar, Ġeħova kien qed jiggwida kif inbidlu b’mod tal-għaġeb l-affarijiet. L-iskop tiegħu kien involut. Hu kien wiegħed li n-nisel taʼ Ġakobb kien se jkun ġens qawwi. (Ġenesi 35:11, 12) Jekk ħut Ġużeppi kienu għadhom irġiel vjolenti, egoisti, u bla prinċipji, l-effetti mal-medda taż-żmien setgħu jkunu diżastrużi! Barra minn hekk, li kieku Ġużeppi rreaġixxa bla ma ħasibha, setaʼ jeffettwa xi bilanċ delikat lura d-dar tagħhom, forsi anki jipperikola lil missieru u lil Benjamin. Kienu għadhom ħajjin? Ġużeppi ddeċieda jżomm l-identità tiegħu mistura sabiex ikun jistaʼ jgħaddi lil ħutu minn prova u jara x’tip taʼ rġiel kienu saru. Imbagħad setaʼ jkun jaf x’riedu jagħmel Ġeħova.
Aktarx qatt m’int se ssib ruħek f’pożizzjoni mhux tas-soltu bħal din. Madankollu, l-inkwiet u l-frid fil-familja huma komuni fid-dinja tal-lum. Meta nħabbtu wiċċna maʼ sfidi bħal dawn, jistaʼ jkollna t-tendenza li sempliċement insegwu lil qalbna u naġixxu fuq ir-reazzjoni immedjata u imperfetta tagħna. Ikun iktar għaqli li nimitaw lil Ġużeppi u nipprovaw nifhmu xi jkun iridna nagħmlu Alla. (Proverbji 14:12) Ftakar, daqskemm hu importanti li nżommu l-paċi mal-membri tal-familja, il-paċi maʼ Ġeħova u Ibnu hi jerġaʼ iżjed importanti.—Mattew 10:37.
“DIN SE TKUN IL-PROVA TAGĦKOM”
Ġużeppi beda serje taʼ provi intenzjonati biex jara x’kellhom f’qalbhom ħutu. Beda billi kellimhom bl-aħrax, permezz taʼ interpretu, u akkużahom li kienu spiji barranin. Biex jiddefendu ruħhom, qalulu dwar familthom—inkluż il-punt importanti li kellhom ħuhom iżgħar minnhom id-dar. Ġużeppi pprova jaħbi l-eċċitament tiegħu. Veru li kien għadu ħaj ħuh iż-żgħir? Issa Ġużeppi kien jaf kif kellu jipproċedi. Qal: “Din se tkun il-prova tagħkom,” u mbagħad qalilhom li ried jara lil ħuhom iż-żgħir. Iżjed tard hu qabel li jħallihom jirritornaw id-dar biex iġibu liż-żgħir jekk wieħed minnhom jaqbel li jinżamm bħala ostaġġ.—Ġenesi 42:9-20.
Hekk kif l-aħwa ddiskutew bejniethom, bla ma kienu jafu li Ġużeppi setaʼ jifhimhom, huma ċanfru lilhom infushom għad-dnub terribbli li kienu għamlu 20 sena qabel. “Bla dubju aħna ħatjin rigward ħuna,” qalu huma, “għax rajna kemm kellu ruħu mnikkta meta talabna bil-ħniena biex nagħdruh, imma ma tajniehx widen. Huwa għalhekk li dan in-niket ġie fuqna.” Ġużeppi fehem x’kienu qed jgħidu, u kellu jwarrab biex ma jarawx id-dmugħ tiegħu. (Ġenesi 42:21-24) Però, kien jaf li ndiema vera tinvolvi ħafna iżjed milli sempliċi sentiment taʼ dispjaċir minħabba l-konsegwenzi taʼ għemil mill-agħar. Għalhekk kompla għaddej bil-prova tiegħu.
Hu bagħathom lura d-dar u żamm lil Simegħon bħala priġunier. Ukoll, qabbad lil min jaħbi l-flus fl-ixkejjer tal-ikel li ħadu magħhom id-dar. L-aħwa vvjaġġaw lura d-dar u, b’diffikultà, ipperswadew lil Ġakobb iħallihom jieħdu lill-maħbub tiegħu Benjamin magħhom l-Eġittu. Meta waslu l-Eġittu, bla ħabi qalu lill-qaddej taʼ Ġużeppi bil-flus li kienu sabu fl-ixkejjer tagħhom, u offrew li jħallsu lura l-ammont kollu. Din l-offerta kienet taʼ min jammiraha, imma Ġużeppi ried jara iżjed il-karattru veru tagħhom. Hu pprovdielhom l-ikel, u bilkemm setaʼ jaħbi kemm kien imqanqal meta ra lil Benjamin. Imbagħad bagħathom lejn id-dar, għal darb’oħra mgħobbijin bl-ikel, imma din id-darba fl-ixkora taʼ Benjamin ġiet moħbija tazza tal-fidda.—Ġenesi 42:26–44:2.
Imbagħad Ġużeppi għamlilhom nasba. Qabbad lin-nies tiegħu jarrestaw lil ħutu, u jakkużawhom bis-serq tat-tazza. Meta din instabet fl-ixkora taʼ Benjamin, kollha kemm huma nġiebu lura għand Ġużeppi. Issa Ġużeppi kellu l-opportunità jkun jaf x’tip taʼ rġiel kienu ħutu. Ġuda għamilha taʼ kelliem għalihom. Hu talbu jkollu ħniena minnhom, saħansitra offra li l-11 li huma jsiru skjavi fl-Eġittu. Ġużeppi wieġeb billi qal li Benjamin biss kellu jibqaʼ l-Eġittu bħala skjav imma li l-bqija kellhom jitilqu.—Ġenesi 44:2-17.
Ġuda tqanqal biex iwieġeb b’diskors li jmiss il-qalb. “Minn ommu baqaʼ hu waħdu, u missieru tassew iħobbu,” qal Ġuda. Dan il-kliem bilfors li qanqal lil Ġużeppi, għax kien l-iben il-kbir taʼ Rakele, il-mara maħbuba taʼ Ġakobb, li kienet mietet hi u tiled lil Benjamin. Bħal missieru, Ġużeppi milli jidher kien jgħożż il-memorji taʼ Rakele. Forsi dik il-konnessjoni għamlet lil Benjamin saħansitra iżjed għażiż għal Ġużeppi.—Ġenesi 35:18-20; 44:20.
Ġuda kompla jitlob bil-ħniena biex Ġużeppi ma ijassarx lil Benjamin. Anki offra li jsir skjav Ġenesi 44:18-34) Din hi evidenza taʼ raġel mibdul tassew. Mhux biss wera spirtu taʼ ndiema imma wera wkoll ammont rimarkevoli taʼ empatija, altruiżmu, u mogħdrija.
hu flok Benjamin. Imbagħad ikkonkluda b’din il-mistoqsija taʼ qsim il-qalb: “Kif nistaʼ nitlaʼ għand missieri u t-tifel ma jkunx miegħi, u mbagħad nara l-għali li ġej fuq missieri?” (Ġużeppi ma felaħx iżjed. Kellu jisfoga l-emozzjonijiet li kienu nbnew ġo fih. Qal lill-qaddejja kollha tiegħu joħorġu u tant beka b’vuċi għolja li l-ħoss instemaʼ mill-palazz tal-Fargħun. Imbagħad fl-aħħar wera min kien: “Jien ħukom Ġużeppi.” Għannaq lil ħutu li kienu miblugħin u bil-qalb tajba ħafrilhom għal dak kollu li kienu għamlulu. (Ġenesi 45:1-15) B’hekk wera l-karattru taʼ Ġeħova, li jaħfer bil-kbir. (Salm 86:5) Nagħmlu l-istess aħna?
“GĦADEK ĦAJ”!
Meta l-Fargħun semaʼ l-istorja kollha dwar l-għagħa fid-dar taʼ Ġużeppi, hu qal lil Ġużeppi jġib lix-xwejjaħ missieru l-Eġittu, flimkien mal-familja kollha. Mela, m’għaddiex ħafna żmien qabel ma Ġużeppi fl-aħħar ingħaqad mill-ġdid mal-maħbub missieru. Ġakobb beka u qal: “Din id-darba lest li mmut, issa li rajt lil wiċċek, peress li għadek ħaj.”—Ġenesi 45:16-28; 46:29, 30.
Infatti, Ġakobb għex għal 17-il sena oħra l-Eġittu. Għex biżżejjed biex jagħti barkiet profetiċi lit-12-il tifel tiegħu. Lil Ġużeppi, il-11-il tifel tiegħu, tah id-doppju li s-soltu jingħata lill-ewwel imwieled. Tnejn mit-tribujiet taʼ Iżrael kellhom joħorġu minnu. U xi ngħidu għal Ġuda, ir-rabaʼ tifel, li wera li kien aħjar minn ħutu meta wera spirtu daqshekk niedem? Hu rċieva barka kbira: Il-Messija kellu jiġi mill-arblu tar-razza tiegħu!—Ġenesi, kapitli 48, 49.
Meta Ġakobb miet taʼ 147 sena, ħut Ġużeppi beżgħu li issa ħuhom setgħan setaʼ jivvindika ruħu minnhom. Imma Ġużeppi wieġeb billi aċċertahom mill-imħabba tiegħu. Kien ilu jgħid li ladarba Ġeħova kien mexxa kollox biex il-familja tmur l-Eġittu, ħutu kellhom jieqfu jħossuhom ħatja taʼ x’kien ġara. Issa żied din il-mistoqsija rimarkevoli: “Jaqaw jien qiegħed flok Alla?” (Ġenesi 15:13; 45:7, 8; 50:15-21) Ġużeppi ra li Ġeħova hu l-Imħallef perfett. Allura Ġużeppi min kien biex jikkastiga lil dawk li Ġeħova kien ħafrilhom?—Ebrej 10:30.
Qatt issibha bi tqila biex taħfer? Dan jistaʼ jkun speċjalment diffiċli meta xi ħadd ikun għamlilna l-ħsara apposta. Imma jekk naħfru mill-qalb lil dawk li huma verament niedma, se ngħinu biex infejqu ħafna feriti—inkluż tagħna stess. U se nimitaw il-fidi taʼ Ġużeppi u l-eżempju taʼ missieru kollu ħniena, Ġeħova.
^ par. 4 Ara l-artikli “Imita l-fidi tagħhom” fl-edizzjonijiet tal-1 t’Awwissu 2014 u taʼ Novembru-Diċembru 2014 taʼ It-Torri tal-Għassa; u tal-1 taʼ Frar 2015 taʼ It-Torri tal-Għassa bl-Ingliż.