ഘാനയി​ലെ ഒരു വന്യജീ​വി സങ്കേതം സന്ദർശി​ക്കു​ന്നു

ഘാനയിലെ ഉണരുക! ലേഖകൻ

രാത്രി പകലി​നോട്‌ വിടപ​റ​യുന്ന നേരം. ഞങ്ങളുടെ വണ്ടി ടാറി​ടാത്ത റോഡി​ലൂ​ടെ മെല്ലെ നിരങ്ങി നീങ്ങു​ക​യാണ്‌. 80 കിലോ​മീ​റ്റർ അകലെ, ഘാനയി​ലെ വടക്കൻ പ്രവി​ശ്യ​യി​ലുള്ള മോലെ ദേശീയ പാർക്കാണ്‌ ഞങ്ങളുടെ ലക്ഷ്യസ്ഥാ​നം. ചുറ്റു​മുള്ള പുൽപ്പു​റ​ങ്ങ​ളും കുറ്റി​ക്കാ​ടു​ക​ളും ചെറു​മ​ര​ങ്ങ​ളും ഞങ്ങളുടെ കണ്ണിനു വിരു​ന്നൊ​രു​ക്കു​ന്നു. വയ്‌ക്കോൽ മേഞ്ഞ കളിമൺകു​ടി​ലു​കൾ ഉള്ള കൊച്ചു ഗ്രാമങ്ങൾ ഇടയ്‌ക്കി​ട​യ്‌ക്ക്‌ ഞങ്ങളുടെ കൺമു​ന്നിൽ പ്രത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ടു​ന്നുണ്ട്‌.

എന്നാൽ ഡാമോ​ങ്‌ഗോ​യിൽ എത്തു​മ്പോൾ തികച്ചും വ്യത്യ​സ്‌ത​മായ ദൃശ്യ​ങ്ങ​ളാണ്‌ ഞങ്ങളെ വരവേൽക്കു​ന്നത്‌. കടകളും ടാറിട്ട റോഡു​ക​ളും നിരവധി വാഹന​ങ്ങ​ളും ഉള്ള തിര​ക്കേ​റിയ ഒരു ഗ്രാമീണ പട്ടണമാണ്‌ ഡാമോ​ങ്‌ഗോ. കാക്കി​യും തവിട്ടും യൂണി​ഫോ​മു​കൾ ധരിച്ച സ്‌കൂൾ കുട്ടികൾ. വിറക്‌, ആഹാര​സാ​ധ​നങ്ങൾ, വെള്ളം നിറച്ച കുടങ്ങൾ തുടങ്ങി പല തരത്തി​ലുള്ള സാധനങ്ങൾ തലയിൽ ചുമന്നു​കൊ​ണ്ടു പോകുന്ന, നിറപ്പ​കി​ട്ടാർന്ന വസ്‌ത്രങ്ങൾ അണിഞ്ഞ സ്‌ത്രീ​കൾ. സൈക്കി​ളു​കൾ, ഹോൺ മുഴക്കുന്ന മോ​ട്ടോർവാ​ഹ​നങ്ങൾ. ഇനിയും 20 കിലോ​മീ​റ്റർ കൂടെ സഞ്ചരി​ക്കണം പാർക്കിൽ എത്താൻ.

മോലെ ദേശീയ പാർക്കിൽ

ഒടുവിൽ അതാ, പാർക്ക്‌ എത്തിക്ക​ഴി​ഞ്ഞു. സഖറിയ എന്നാണ്‌ ഞങ്ങളുടെ ടൂർ ഗൈഡി​ന്റെ പേര്‌. 4,840 ചതുരശ്ര കിലോ​മീ​റ്റർ വിസ്‌തൃ​തി​യുള്ള ഈ വന്യജീ​വി സങ്കേതം സ്ഥാപി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടത്‌ 1971-ലാണത്രേ. ഇവിടെ 93 ഇനം സസ്‌ത​നി​ക​ളും 9 ഇനം ഉഭയജീ​വി​ക​ളും 33 ഇനം ഉരഗങ്ങ​ളും ഉണ്ടായി​രു​ന്നി​ട്ടു​ള്ള​താ​യി രേഖ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. ഇതിൽ സിംഹം, പുള്ളി​പ്പു​ലി, പുള്ളി​യുള്ള കഴുത​പ്പു​ലി, വെരുക്‌, ആന, ബോങ്‌ഗോ മാൻ, കുള്ളൻ കാട്ടു​പോത്ത്‌, വാർട്ട്‌ ഹോഗ്‌ (കവിളിൽ മുഴയുള്ള ഒരിനം കാട്ടു​പന്നി), വാട്ടർബക്ക്‌, ആഫ്രിക്കൻ കലമാൻ, ജെനറ്റ്‌ (വെരു​കി​ന്റെ ഒരു ബന്ധു), ഹാർട്ടി​ബിസ്റ്റ്‌ മാൻ, കീരി, ബബൂൺ, വിവി​ധ​യി​നം കുരങ്ങു​കൾ, റോൺ മാൻ, മുള്ളൻപന്നി, മുതല, പെരു​മ്പാ​മ്പു​കൾ, പാമ്പു​ക​ളു​ടെ മറ്റിനങ്ങൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെ​ടു​ന്നു. ഇതി​നെ​ല്ലാം പുറമേ, 300-ലധികം ഇനങ്ങളിൽപ്പെട്ട പക്ഷിക​ളു​ടെ​യും കൂടെ വാസസ്ഥാ​ന​മാണ്‌ ഇവിടം.

വിശന്നു​വ​ലഞ്ഞ്‌ പറന്നടുത്ത കറുത്തീ​ച്ച​കളെ കൈത്തലം കൊണ്ട്‌ അടി​ച്ചോ​ടിച്ച്‌ മുട്ടറ്റം പൊക്ക​മുള്ള പുല്ലു​കൾക്കി​ട​യി​ലൂ​ടെ ഞങ്ങൾ നടന്നു നീങ്ങു​ക​യാണ്‌. അതാ, ഒരു പറ്റം മാനുകൾ. ചുറ്റു​പാ​ടു​കൾക്ക്‌ ഇണങ്ങുന്ന നിറമാ​യ​തു​കൊ​ണ്ടാ​വാം ആദ്യം അവയെ തിരി​ച്ച​റി​യാൻ ബുദ്ധി​മു​ട്ടു തോന്നി​യത്‌. ഞങ്ങൾ അവയെ നോക്കു​മ്പോൾ അവയും അതു​പോ​ലെ​തന്നെ ഞങ്ങളെ സൂക്ഷിച്ചു നോക്കു​ക​യാണ്‌. അതു കണ്ടാൽ ആര്‌ ആരെ  കാണാൻ ചെന്നി​രി​ക്കു​ന്നു എന്നു സംശയം തോന്നും. പടം എടുത്തു​കൊ​ണ്ടു നിൽക്കു​മ്പോൾ വലതു ഭാഗത്തു​നിന്ന്‌ ഉച്ചത്തി​ലുള്ള ഒരു മുക്കുറ. ഹോ, ഞെട്ടി​പ്പോ​യി. എന്താണത്‌? ഒരു വലിയ ആൺ വാട്ടർബക്ക്‌ സ്വകാ​ര്യത നഷ്ടപ്പെ​ട്ട​തിൽ പ്രതി​ഷേ​ധിച്ച്‌ മുന്നി​ലുള്ള ഒരു കുറ്റി​ക്കാ​ട്ടി​ലേക്ക്‌ ഓടി​മ​റ​യു​ന്നു.

അടുത്ത​താ​യി ഞങ്ങൾ കാണു​ന്നത്‌ അതികാ​യ​രായ നാല്‌ ആനക​ളെ​യാണ്‌. ഒരു മരത്തിന്റെ ചുവട്ടിൽ നിൽക്കുന്ന അവ തുമ്പി​ക്കൈ കൊണ്ട്‌ മരക്കൊ​മ്പു​കൾ ചായിച്ച്‌ അവയിലെ മൃദു​ല​മായ ഇലകൾ ശബ്ദമു​ണ്ടാ​ക്കി​ക്കൊണ്ട്‌ ചവച്ച്‌ അകത്താ​ക്കു​ക​യാണ്‌. ഞങ്ങൾ അവയുടെ അടു​ത്തേക്കു നീങ്ങുന്നു. ഇപ്പോൾ ആനകൾക്കും ഞങ്ങൾക്കും ഇടയിൽ വെറും പത്തു മീറ്റർ അകല​മേ​യു​ള്ളൂ. സഖറിയ ഞങ്ങളോ​ടു പടമെ​ടു​ക്കാൻ പറയുന്നു. അദ്ദേഹം തന്റെ കൈയി​ലി​രി​ക്കുന്ന തോക്കി​ന്റെ പാത്തി​യിൽ കൈത്ത​ലം​കൊണ്ട്‌ തട്ടുന്നു. ആ ശബ്ദം കേട്ട്‌ ആനകൾ മരച്ചു​വ​ട്ടിൽനി​ന്നു മാറി​പ്പോ​കു​ന്നു. തന്മൂലം ഞങ്ങൾക്ക്‌ കുറേ​ക്കൂ​ടി നല്ല പടങ്ങൾ എടുക്കാൻ സാധി​ക്കു​ന്നു. കുറച്ച്‌ അകലെ എത്തു​മ്പോൾ ആനകൾ ഒരു ചെളി​ക്കുണ്ട്‌ കാണുന്നു. പിന്നെ അതിൽ കിടന്ന്‌ കുളി​യാ​യി. ആനകൾ കുളി​ക്കുന്ന ചേറിന്റെ നിറമ​നു​സ​രിച്ച്‌ അവയുടെ നിറം കറുപ്പിൽനിന്ന്‌ ചെമപ്പോ തവിട്ടോ ഒക്കെയാ​യി മാറി​യേ​ക്കാം എന്ന്‌ സഖറിയ വിശദീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു.

ഞങ്ങൾ അൽപ്പം മുന്നോ​ട്ടു നടക്കുന്നു. ഇപ്പോൾ ഞങ്ങൾക്ക്‌ പാർക്കി​ന്റെ ഒരു ആകമാന വീക്ഷണം ലഭിക്കു​ന്നുണ്ട്‌. അക്കേഷ്യ മരങ്ങളു​ടെ​യും വെണ്ണമ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ​യു​മൊ​ക്കെ കൺകു​ളിർപ്പി​ക്കുന്ന ഒരു ദൃശ്യം. തിരിച്ചു പോകു​മ്പോൾ ആനകൾ തിര​ഞ്ഞെ​ടുത്ത അതേ പാതയി​ലൂ​ടെ തന്നെ ഞങ്ങൾ സഞ്ചരി​ക്കു​ന്നു. ആനകൾ ഇപ്പോ​ഴും ഏതാനും മീറ്റർ അകലെ​യാണ്‌. എന്നാൽ കൂട്ടത്തിൽ ഏറ്റവും വലുപ്പ​മുള്ള ആന ചെവികൾ  വട്ടംപി​ടിച്ച്‌ ഒരു പോരി​നുള്ള തയ്യാ​റെ​ടു​പ്പോ​ടെ ഞങ്ങളുടെ അടു​ത്തേക്കു വരുന്നു. ആക്രമ​ണ​ത്തി​നുള്ള ഒരുക്ക​മാ​ണോ?

പരി​ഭ്ര​മി​ക്ക​രു​തെന്ന്‌ സഖറിയ ഞങ്ങളോ​ടു പറയുന്നു. അദ്ദേഹം തോള​ത്തു​നി​ന്നു തോ​ക്കെ​ടു​ക്കു​ക​യും ആനകൾ സഞ്ചരി​ക്കുന്ന പാതയിൽനി​ന്നു ഞങ്ങളെ മാറ്റി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​കു​ക​യും ചെയ്യുന്നു. ആവശ്യം​വ​ന്നാ​ലു​ടൻ വെടി​വെ​ക്കാ​നുള്ള തയ്യാ​റെ​ടു​പ്പോ​ടെ തോ​ക്കേന്തി ഗൈഡ്‌ നടപ്പു തുടരു​ന്നു, ക്യാമ​റ​യു​മാ​യി കൂടെ ഞങ്ങളും. താമസി​യാ​തെ ഞങ്ങൾ ആനകളു​ടെ കാഴ്‌ച​യിൽനി​ന്നു മറയുന്നു.

പാർക്കി​ലെ ആനകൾക്ക്‌ മനുഷ്യ​രെ നല്ല പരിച​യ​മാ​ണെ​ന്നും ചിലത്‌ ആളുക​ളു​ടെ അടു​ത്തേക്കു വരിക പോലും ചെയ്യാ​റു​ണ്ടെ​ന്നും സഖറിയ പറയുന്നു. കൂടെ​ക്കൂ​ടെ കാണുന്ന ആനകൾക്ക്‌ ഗൈഡു​കൾ പേരി​ടാ​റുണ്ട്‌. ഒരാന​യു​ടെ പേര്‌ നോബി എന്നായി​രു​ന്നു. അതിന്റെ തൊലി​യിൽ വലിയ ഒരു മുഴ (നോബ്‌) ഉണ്ടായി​രു​ന്ന​താ​ണു കാരണം. മറ്റൊരു ആനയ്‌ക്ക്‌ ഇട്ടിരുന്ന പേര്‌ ആക്ഷൻ എന്നായി​രു​ന്നു. ടൂറി​സ്റ്റു​കളെ വിരട്ടി​യോ​ടി​ക്കു​ന്ന​തിൽ വിരു​ത​നാ​യി​രു​ന്നു അവൻ.

അടുത്ത​താ​യി ഞങ്ങൾ ഒരു കൂട്ടം ബബൂണു​കളെ കാണുന്നു. അവ നിലത്തു​കൂ​ടെ ഓടി​ന​ട​ക്കു​ന്ന​തും മരക്കൊ​മ്പിൽ തൂങ്ങി​യാ​ടു​ന്ന​തു​മൊ​ക്കെ നോക്കി ഞങ്ങൾ ഒരേ നിൽപ്പാണ്‌. ഒരു കുഞ്ഞിനെ മുതു​ക​ത്തും മറ്റൊ​ന്നി​നെ മാറത്തും ചുമന്നു​കൊ​ണ്ടു നിൽക്കുന്ന ഒരു തള്ള ബബൂണി​നെ ഗൈഡ്‌ ഞങ്ങൾക്കു കാണിച്ചു തരുന്നു. അവ ഇരട്ടക​ളാ​ണെന്ന്‌ അദ്ദേഹം ഞങ്ങൾക്കു പറഞ്ഞു​ത​രു​ന്നു.

ഞങ്ങൾ ഇന്നേ ദിവസം കുറെ​യേറെ വന്യജീ​വി​കളെ കണ്ടു. വരൾച്ച കാലത്ത്‌—ഏപ്രിൽ മുതൽ ജൂൺ വരെ —വന്യജീ​വി​കളെ കാണാൻ ജലാശ​യ​ങ്ങ​ളു​ടെ കരയ്‌ക്ക്‌ ചെന്നു നിൽക്കു​കയേ വേണ്ടൂ എന്ന്‌ സഖറിയ പറയുന്നു. കാരണം വെള്ളം കുടി​ക്കാ​നാ​യി മൃഗങ്ങൾ വലിയ പറ്റങ്ങളാ​യി അവിടെ എത്തുമ​ത്രേ. ഒരു നാലു​ച​ക്ര​വാ​ഹ​ന​ത്തിൽ പാർക്കി​നു​ള്ളി​ലൂ​ടെ സഞ്ചരി​ക്കുന്ന പക്ഷം കാട്ടു​പോത്ത്‌, സിംഹം തുടങ്ങിയ മറ്റു പല മൃഗങ്ങ​ളെ​യും കാണാ​നാ​കു​മെ​ന്നും അദ്ദേഹം ഞങ്ങളോ​ടു പറയുന്നു.

ഉച്ചയൂ​ണി​നു​ള്ള സമയമാ​യി. ഞങ്ങൾ ഭക്ഷണം കഴിച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കെ ഒരു വലിയ ബബൂൺ ഞങ്ങളുടെ കാറിന്‌ അടുത്ത്‌ പാർക്ക്‌ ചെയ്‌തി​രി​ക്കുന്ന ഒരു പിക്ക്‌-അപ്‌ വാനിന്റെ പിൻഭാ​ഗത്തു വന്ന്‌ ഇരിപ്പു​റ​പ്പി​ക്കു​ന്നു. എന്തൊരു ധൈര്യ​മാണ്‌ അതിന്‌, എന്റെ പൊതി​യിൽനിന്ന്‌ അത്‌ കണ്ണെടു​ക്കു​ന്നില്ല! വേറെ ചില ബബൂണു​കൾ അതുവഴി കടന്നു​പോ​കു​ന്നുണ്ട്‌. ഏതാനും മാനു​ക​ളും ഒരു വാർട്ട്‌ ഹോഗും ഉണ്ട്‌ കൂടെ. ഒടുവിൽ അടുത്തുള്ള ഒരു കുന്നിന്റെ നെറു​ക​യിൽ നാല്‌ ആനകളും സ്ഥാനം​പി​ടി​ക്കു​ന്നു. എന്തായാ​ലും ഒരു കാര്യം മനസ്സി​ലാ​യി. ഈ മൃഗങ്ങ​ളു​ടെ​യെ​ല്ലാം ഫോട്ടോ എടുക്കു​ന്ന​തി​നുള്ള ഒരു എളുപ്പ മാർഗ​മാണ്‌ തുറസ്സായ സ്ഥലത്തി​രുന്ന്‌ ഇങ്ങനെ ഭക്ഷണം കഴിക്കു​ന്നത്‌.

അങ്ങാടി​യിൽ

മോലെ ദേശീയ പാർക്കിൽ ഞങ്ങൾ വളരെ കുറച്ചു സമയമേ ചെലവ​ഴി​ക്കു​ന്നു​ള്ളൂ. അവി​ടെ​നിന്ന്‌ ഞങ്ങളി​പ്പോൾ സോലാ​യി​ലേക്കു തിരി​ക്കു​ന്നു. ടാറി​ടാത്ത റോഡി​ലൂ​ടെ രണ്ടു മണിക്കൂർ സഞ്ചരിച്ചു വേണം അവി​ടെ​യെ​ത്താൻ. ലോബി എന്നു വിളി​ക്ക​പ്പെ​ടുന്ന കർഷക ഗോത്രം അധിവ​സി​ക്കുന്ന ഒരു ഗ്രാമീണ പട്ടണമാണ്‌ സോലാ. ഈ ഗോ​ത്ര​ത്തി​ലെ സ്‌ത്രീ​കൾക്ക്‌ ചുണ്ടു​ക​ളു​ടെ വലിപ്പം കൃത്രി​മ​മാ​യി വർധി​പ്പി​ക്കുന്ന വിചിത്ര  രീതി​യുണ്ട്‌. ചെറു​പ്പ​ക്കാ​രി​ക​ളായ സ്‌ത്രീ​ക​ളു​ടെ ജീവി​ത​ത്തിൽ ആധുനിക പരിഷ്‌കാ​രം കടന്നു ചെല്ലാൻ തുടങ്ങി​യ​തോ​ടെ ഈ ശീലം ഇപ്പോൾ പതുക്കെ മൺമറ​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാണ്‌. എങ്കിലും പല സ്‌ത്രീ​ക​ളും ഇപ്പോ​ഴും തങ്ങളുടെ ചുണ്ടു​ക​ളു​ടെ വലിപ്പ​ത്തിൽ അഭിമാ​നം കൊള്ളു​ന്നു. പുരു​ഷ​ന്റേതു പോലെ ചെറിയ ചുണ്ടു​ക​ളാണ്‌ ഉള്ളതെന്ന്‌ ഒരു ലോബി സ്‌ത്രീ​യോ​ടു പറയു​ന്നത്‌ ആക്ഷേപ​മാ​യി കണക്കാ​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു.

ഒരു ഗ്രാമ​ത്തിൽ എത്തി​ച്ചേ​രുന്ന ഞങ്ങൾ അവിടത്തെ അങ്ങാടി​യിൽ കയറുന്നു. വയ്‌ക്കോൽ മേഞ്ഞ, മരക്കൊ​മ്പു​കൾകൊ​ണ്ടു നിർമിച്ച ഷെഡ്ഡു​ക​ളിൽ വെച്ചാണ്‌ കച്ചവടം. അതാ, കറുത്ത​വ​രായ ആഫ്രി​ക്ക​ക്കാ​രു​ടെ ഇടയിൽ ഒരു വെള്ളക്കാ​രൻ നിൽക്കു​ന്നു. ഞങ്ങൾ അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ അടു​ത്തേക്കു ചെല്ലുന്നു. അദ്ദേഹം ലോബി ഭാഷയി​ലേക്ക്‌ ബൈബിൾ പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്താൻ അടുത്ത​യി​ടെ ഇവിടെ എത്തി​ച്ചേർന്ന​താ​ണ​ത്രേ. ലോബി ഭാഷ ഒഴു​ക്കോ​ടെ സംസാ​രി​ക്കാൻ പഠിക്കു​ന്ന​തി​നു വേണ്ടി അടുത്ത ഗ്രാമ​ത്തിൽ ലോബി ഗോ​ത്ര​ക്കാ​രു​ടെ കൂടെ​ത്ത​ന്നെ​യാണ്‌ അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ താമസം. എനിക്കി​പ്പോൾ റോബർട്ട്‌ മോഫ​റ്റി​ന്റെ കാര്യ​മാണ്‌ ഓർമ വരുന്നത്‌. 19-ാം നൂറ്റാ​ണ്ടിൽ അദ്ദേഹം തെക്കൻ ആഫ്രി​ക്ക​യി​ലെ റ്റ്‌സ്വാന ഭാഷക്കാ​രു​ടെ​യി​ട​യിൽ മിഷനറി പ്രവർത്തനം ആരംഭി​ക്കു​ക​യും അവരുടെ ഭാഷയി​ലേക്കു ബൈബിൾ പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യും ചെയ്‌തു.

അതാ, വലിപ്പം വർധി​പ്പിച്ച ചുണ്ടു​ക​ളുള്ള പ്രായം​ചെന്ന ഒരു ലോബി സ്‌ത്രീ! അങ്ങാടി​യി​ലെ ഒരു ഷെഡ്ഡി​ന​കത്ത്‌ ബഞ്ചിൽ ഇരിക്കു​ക​യാണ്‌ അവർ. പെരു​വി​രൽ നഖത്തിന്റെ അത്ര വലിപ്പ​മുള്ള, ഏതാണ്ട്‌ വെളുത്ത നിറത്തി​ലുള്ള, മരം​കൊ​ണ്ടുള്ള രണ്ടു പ്ലെയി​റ്റു​കൾ അവരുടെ ഓരോ ചുണ്ടി​ലു​മുള്ള ദ്വാര​ത്തി​ലേക്ക്‌ തള്ളിക്ക​യറ്റി വെച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. എനിക്ക്‌ അവരുടെ ഒരു ഫോട്ടോ എടുക്ക​ണ​മെ​ന്നുണ്ട്‌. എന്നാൽ ഞാൻ ക്യാമറ ഉയർത്തേണ്ട താമസം, അവർ മാറി​ക്ക​ള​യു​ന്നു. ഫോട്ടോ എടുത്താൽ ആത്മാവ്‌ ദണ്ഡിപ്പി​ക്ക​പ്പെ​ടും എന്ന ഒരു വിശ്വാ​സം പ്രായം​ചെന്ന ലോബി ഗോ​ത്ര​ക്കാർക്കി​ട​യിൽ ഉണ്ടെന്ന്‌ എന്റെ ഒരു സുഹൃത്ത്‌ പറയുന്നു.

ഇനി തിരിച്ച്‌ സോലാ​യി​ലേക്ക്‌. അവി​ടെ​യാണ്‌ ഞങ്ങൾ ഇന്നു രാത്രി തങ്ങുന്നത്‌. അവി​ടേക്കു മടങ്ങവേ, ദൈവ​ത്തി​ന്റെ സൃഷ്ടി​ക​ളിൽ ഞങ്ങൾ ദർശി​ക്കാ​നി​ട​യായ ജ്ഞാന​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചും വൈവി​ധ്യ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചും ഞാൻ ചിന്തി​ക്കു​ന്നു. അവൻ മനുഷ്യ​രെ​യും ജന്തുക്ക​ളെ​യും അതിവി​ദ​ഗ്‌ധ​മാ​യി രൂപകൽപ്പന ചെയ്‌തി​രി​ക്കു​ന്നു. സങ്കീർത്ത​ന​ക്കാ​രന്റെ വാക്കുകൾ തീർച്ച​യാ​യും സത്യമാണ്‌. അവൻ ഇങ്ങനെ ഉദ്‌ഘോ​ഷി​ച്ചു: “യഹോവേ, നിന്റെ പ്രവൃ​ത്തി​കൾ എത്ര പെരു​കി​യി​രി​ക്കു​ന്നു! ജ്ഞാന​ത്തോ​ടെ നീ അവയെ ഒക്കെയും ഉണ്ടാക്കി​യി​രി​ക്കു​ന്നു; ഭൂമി നിന്റെ സൃഷ്ടി​ക​ളാൽ നിറെ​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നു.”—സങ്കീർത്തനം 104:24. (g01 5/8)

 [24, 25 പേജു​ക​ളി​ലെ മാപ്പ്‌]

(പൂർണ​രൂ​പ​ത്തിൽ കാണു​ന്ന​തിന്‌ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രണം നോക്കുക)

ഘാന

[24-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

വാർട്ട്‌ ഹോഗ്‌

[24-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

പുള്ളിയുള്ള കഴുത​പ്പു​ലി

[25-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

ആന

[25-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

നീർക്കുതിരകൾ

[25-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

മാൻകൂട്ടം

[26-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

രണ്ടു കുഞ്ഞു​ങ്ങ​ളു​മാ​യി നിൽക്കുന്ന ഒരു തള്ള ബബൂൺ

[27-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

ഹാർട്ടിബിസ്റ്റ്‌ മാൻ

[27-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

അങ്ങാടി