Baibo italandapo uwanda uno Yesu wavilwe, nupya italandapo nu kuti tulinzile ukulazevya ukuvyalwa kwakwe. Ibuku lyakuti McClintock and Strong’s Cyclopedia likati: “Leza atatunenapo ukuti tulinzile ukuzevya Klisimasi nupya italumbulwa napo umu Malembelo ya Ina Klistu Acigliki.”

 Nomba ukulingana na vino yalondelezya cazanwa ukuti Klisimasi yafumile uku kuzevya kwa mipepele ya ufi iyaliko mpiti. Baibo ikalangilila ukuti tukasosya Leza ndi cakuti tukumupepa umu nzila ino asilonda twamupepelamo.—Kufuma 32:5-7.

1.   Kuzevya uwanda wa kuvyalwa kwako Yesu: “Aina Klistu ya kutandikilako yatazevyanga uwanda wakuvyalwa kwakwe Yesu pano yalolanga ukuti ukuzevya uwanda wa kuvyalwa ukwa muntu ali wensi kwafumile uku ntambi izyali umu mipepele ya ufi.”—The World Book Encyclopedia.

2.   25 Dizemba: Kutaya usininkizyo uli onsi uwa kuti Yesu wavilwe pa wanda uu. Ya simapepo yafwile yasoolwile uwanda uu pakuti ulingane na manda yano ya kapepa ya ufi yazevyanga nanti nu wanda uwakwatanga amaawala anono umu nsita ya mvula.

3.   Kupeela mawila, maliila, kuzevya: Ibuku lyakuti Encyclopedia Americana likati: “Ukuzevya kwakwe Saturnalia ukwa ina Loma ukwayangako pakasi kakwe Dizemba, u kwafuma intambi izingi zino yakacita pa kuzevya Klisimasi. Vimwi vino yafumya uku kuzevya kuu aevi, amaliila, ukupeela mawila, alino nu kukozya ya kendulo.” Ibuku lyakuti Encyclopædia Britannica nalyo lyalanda ukuti “kutayanga ukuomba nanti ukukazya” apa wanda wa kuzevya Saturnalia.

4.   Tumalaiti tuno yakakozya pa Klisimasi: Ukulingana na vino ibuku lyakuti Encyclopedia of Religion lyalanda, uku Ulaya yayemvyanga mang’anda yao “nu tumalaiti ni vintu vipusanepusane vyakwe gilini” pa kuzevya uwanda uwakwatanga amaawala anono na pa kulwisyanya ni mipasi iipe.

5.   Muvwintukila: “Ya simapepo yalandanga ukuti umuvwintukila wakweti ivya mipasi. Umuti wa muvwintukila yaupepanga pano yatangi uulayo wa kuwezya ilanzi.”—The Encyclopedia Americana.

6.   Cimuti cakwe Klisimasi: “Ukupepa ivimuti kwaseesile sana umu mipepele ya ufi iya mu Ulaya, nupya kwizile ikusyala lino imipepele ya Wina Klistu yatandike.” Inzila yonga ino ukupepa ivimuti kwasyalilemo i yakuti, “yatoolanga umulemu iika pa mulyango wa ng’anda nanti umukasi pa nsita ino cisiku cafikanga pakasi ala yakupuza.”—Encyclopædia Britannica.