Uzye Ucilo I Cani?
Vino Baibo yalandapo
Ucilo u kuzevya kwa Ayuda pali vino Leza wakulwile aina Izlaeli ukufuma umu uzya umu Eguputo umu 1513 B.C.E. Leza wanenyile aina Izlaeli ukulaiusya icintu cici icicindame cila mwaka pa wanda uwalenga 14 umu mwenzi wa Ciyuda wakwe Abibu, uwizile iutandika ukwamwa ukuti Nisani.—Kufuma 12:42; Aina Levi 23:5.
U mulandu ci uno ukuzevya kuko kukaamilwa ukuti Ucilo?
Izwi lyakuti “Ucilo” likalozya uku nsita lino Leza wacingilile aina Izlaeli uku cinkunka ca kukoma amaeli yonsi aina Eguputo. (Kufuma 12:27; 13:15) Lino Leza atali alete icinkunka cico, wanenyile aina Izlaeli ukupaka uwazi wa mwana wa mfwele nanti imbuzi pa visasa vyao. (Kufuma 12:21, 22) Leza wali nu ‘kucilila’ mang’anda yao ndi cakuti walola cimanyisyo cii nupya wali nu kupususya amaeli yao.—Kufuma 12:7, 13.
U mulandu ci uno yazevezyanga Ucilo?
Leza wanenyile aina Izlaeli ivya kulondela pa kuzevya Ucilo awa kutandikilako. Vii ali vimwi vino yacitanga pa kuzevya Ucilo ivyalembwa muli Baibo.
Mpolelwa: Indupwa zyasoololanga akana ka mfwele (nanti aka mbuzi) aka mwaka onga apa wanda uwalenga 10 umu mwenzi wakwe Abibu (Nisani), lyene pa wanda uwalenga 14, yakakomanga. Pa Ucilo wa kutandikilapo, Ayuda yapasile uwazi umwi apa visasa na papela ya visasa vyao, ukoca inyama, alino nu kulya.—Kufuma 12:3-9.
Cakulya: Pa Ucilo, aina Izlaeli yatalyanga sile umwana wa mfwele (nanti imbuzi), lelo yalyanga nu mukate uwaula icitutumusi nu musalu ulule.—Kufuma 12:8.
Cimulo: Aina Izlaeli yazevyanga Cimulo ca Mukate Usi na Citutumusi pa manda 7 pa cisila ca Ucilo, pa nsita ii yatalyanga umukate uwakweti icitutumusi.—Kufuma 12:17-20; 2 Milandu 30:21.
Masambililo: Avyazi yaomvyanga Ucilo uku kusambilizya ana yao pali Yeova.—Kufuma 12:25-27.
Kupita: Lino papisile insita, aina Izlaeli yayanga uku Yelusalemu uku kuzevya Ucilo.—Malango 16:5-7; Luka 2:41.
Intambi zyuze: Umu manda yakwe Yesu, waini nu kwimba vyayangapo pa kuzevya Ucilo.—Mateo 26:19, 30; Luka 22:15-18.
Ivya ufi pa Ucilo
Ufi: Aina Izlaeli yalyanga icakulya ca Ucilo pa Nisani 15.
Icisinka: Leza wanenyile aina Izlaeli ukukoma umwana wa mfwele lino sile ilanzi lyawa pa Nisani nu kulya uwanda kwene uwa usiku. (Kufuma 12:6, 8) Aina Izlaeli yapimanga uwanda ukufuma lino ilanzi lyawa ukufika lino ilanzi lyawa. (Aina Levi 23:32) Fwandi aina Izlaeli yakomanga umwana wa mfwele nu kulya icakulya ca Ucilo pa Nisani 14.
Ufi: Aina Klistu yalinzile ukuzevya Ucilo.
Icisinka: Pa cisila lino Yesu wazevizye Ucilo pa Nisani 14 umu 33 C.E., watandike ukuzevya kuze ukupya, kuli kuti Cakulya ca Manguzi Ica Mwene. (Luka 22:19, 20; 1 Kolinto 11:20) Icakulya cii capyanyile pa Ucilo, pano cikatwiusyako impolelwa yakwe ‘Klistu mwana wa mfwele uwa Ucilo.’ (1 Kolinto 5:7) Impolelwa yakwe Yesu yacindama sana ukucila impolelwa ya pa Ucilo pa mulandu wakuti yene yakulula antu yonsi ukufuma uku luyembu ni mfwa.—Mateo 20:28; Ayebulai 9:15.
a Lino papisile insita kwali nu kuya ukusenuka muli vimwi vino yacitanga pa kuzevya Ucilo. Wakwe, lino aina Izlaeli yali apipi nu kufuma mu Eguputo yalondekwanga ukuzevya “zuwazuwa.” (Kufuma 12:11) Nomba lino aina Izlaeli yafisile mu Mpanga ya ulayo yataali nu kulazevya zuwazuwa.