LUW YIE MARGI
“Noa Nowuotho gi Nyasaye”
NOA ne koro ojony kendo nowinjo ka dende lit. Tem ane neno kobet e bao moro mondo oyue matin kong’iyo yie marang’ongo matamre gi nono ma ne ogero. Lam maliet ne ng’we kendo ne nitie koko mang’eny nikech bepe ma ne igoyo. Gi kama nobetieno, Noa ne nyalo neno kaka yawuote tiyo matek kuonde mopogore opogore e yie maduong’no. Chiege ma ne ohero ahinya kaachiel gi yawuote gi mondegi, nosebedo ka tiyo kode matek e tijni kuom higni pieche. Ne gisetiyo ahinya, kata kamano, tich ne pod nitie!
Jomoko ne paro ni Noa gi joode ne gin joma ofuwo. Kaka Noa ne dhi ka tieko yieno, e kaka jogo ne medo nyiero ka giwuoro kabe ataro maumo piny ngima ne nyalore. Masira ma Noa ne wacho ni biro biro ne chalonegi mana lek Ne giwuoro gimomiyo ng’ato ne nyalo ketho higni mang’eny mag ngimane koda mag joode e tich manono kaka mano. Kata kamano, Jehova, Nyasach Noa, ne ok okawe kaka ng’at mofuwo to ne onene e yo mopogore ahinya.
Wach Nyasaye wacho ni: “Noa nowuotho gi Nyasaye.” (Chakruok 6:9) Mano tiende ne en ang’o? Ok ni Nyasaye ne owuotho e piny kata ni Noa ne odhi e polo. Kar mano, Noa ne winjo Nyasaye e yore duto mag ngimane kendo nohero Nyasaye ahinya ma koro ne chalo ka gima en gi Jehova giwuotho kanyachiel kaka osiepe. Higni alufe bang’e, Muma nowacho ni ‘kuom yie, Noa . . . noketo ni piny bura.’ (Jo Hibrania 11:7) Notimo kamano nade? Ang’o mwanyalo puonjore e kindewagi kuom yie mare?
NG’AT MAKARE E PINY MOBAM
Noa ne odongo e piny ma ne medo mana sikore e richo. Piny ne rach kata mana e kinde kwar mare miluongo ni Enok, ma bende ne en ng’at makare ma ne owuotho gi Nyasaye. Enok nosekoro ni chieng’ bura ne dhi bedoe ne jogo maok oluoro Nyasaye. To koro, e kinde Noa, timbe maricho nomedore ahinya. Kuom adier, e wang’ Jehova, piny ne okethore nikech ne opong’ gi mahundu. (Chakruok 5:22; 6:11; Juda 14, 15) Ang’o ma notimore ma nomiyo richo omedore ahinya?
Gimoro marach ahinya notimore e kind yawuot Nyasaye, ma gin malaike. Achiel kuomgi ne oseng’anjo ne Jehova kuom ketho nying Nyasaye kendo rwako Adam gi Hawa e richo mobedo Satan Jachien. E kinde Noa, malaike mamoko bende nochako ng’anjo ne loch makare mar Jehova. Kane giweyo kar dak ma ne Nyasaye omiyogi e polo, ne gibiro e pinyka ma gilokore gibedo dhano kendo gikawo nyiri mabeyo beyo mondo obed mondegi. Malaike ma jong’ayigo ne orwako dhano e timbe maricho.—Chakruok 3:1-5; 6:1, 2; Juda 6, 7.
E wi mano, nyithindo ma ne malaikego onyuolo gi mon-go nobedo joma robede mokalo tong’ kendo tekregi nohingo tekre mar dhano. Muma luongogi ni joroteke ma ne goyo jomoko. Nikech ne gin jokwinyo ma jomahundu, ne gimiyo piny omedo bedo gi timbe ma achach mag gero. Ok kawwa gi wuoro ni e wang’ Jachwech ‘timbe maricho mag dhano nogundho e piny, kendo paro duto mag chunye ne rach pile.’ Jehova nong’ado mar tieko piny marachno bang’ higni 120.—Chakruok 6:3-5.
Parie kaka pidho nyithindo e piny marach kamano ne tek! Noa to ne opidho nyithinde maber. Ne oyudo dhako maber. Kane Noa obedo jahigni 500, nochako nyuolo nyithindo; yawuoyi adek—Shem, Ham, gi Jafeth. * Jonyuolgo ne nigi ting’ mar rito nyithindgi mondo jomaricho ma ne odak e alworano kik kethgi. Nikech yawuoyi matindo jodwaro ni gibed “jo marateke” kendo “man gi duong’”, ne yot mondo yawuot Noa bende ogomb bedo kaka nyithind malaikego. Kata obedo ni Noa gi chiege ne ok nyal dino it nyithindgi mondo kik giwinj gik maricho duto ma jorotekego ne timo, ne ginyalo puonjo nyithindgi adiera mabeyo e wi Jehova Nyasaye, ma en Nyasaye mosin gi timbe maricho. Ne nyaka gipuonj nyithindgi ni timbe mahundu koda mag ng’anjo ma ne onya ahinya e piny, ne miyo Jehova owinj malit e chunye.—Chakruok 6:6.
Jonyuol me kindegi ong’eyo kaka Noa gi chiege ne ni e chal matek. Piny masani bende opong’ gi mahundu koda ng’anjo. Kata gik molos mondo nyithindo otuggo bende opong’ gi weche ma kamago. Jonyuol mariek timo duto ma ginyalo mondo gilo weche ma kamago kuom puonjo nyithindgi e wi Jehova, ma en Nyasach kuwe, mabiro tieko timbe mahundu duto. (Zaburi 11:5; 37:10, 11) Inyalo puonjo nyithindi ma gibed jomabeyo Noa gi chiege ne otimo kamano. Yawuotgi nodongo mobedo jomabeyo kendo ne gikendo mon ma bende ne oyie keto Nyasaye madier, Jehova, obed mokwongo e ngimagi.
“LOS YIE”
Gimoro notimore chieng’ moro ma ne oloko ngima Noa nyaka chieng’. Jehova nonyiso jatichne moherono ni nodwaro tieko pinyno. Nyasaye nochiko Noa niya: “Los yie gi yien mar gofer.”—Chakruok 6:14.
Yie Noani ne ok en meli kaka jomoko paro. Ne ok olose malich ahinya kaka iloso meli ma kindewagi. Ne en mana kaka sanduk marang’ongo. Jehova nomiyo Noa pim sie mar yieno, nolerone kaka nonego ogere, kendo nonyise kaka nonego omwon iye gi oko kotiyo gi lam. Nonyiso Noa gimomiyo nonego oger yieno, kowacho niya: “Ne, akelo ataro mar pige kuom piny . . gik moko duto ma ni e piny notho.” Kata kamano, Jehova nonyiso Noa niya: “Inidonji e yie, in kod yawuoti, kod chiegi, gi mond yawuoti kodi.” Ne dwarore bende ni Noa okel kit le duto e i yie. Mana gik ma ne dhi bedo ei yie e ma ne dhi tony e Ataro ma ne dhi birono!—Chakruok 6:17-20.
Noa ne nigi tich mapek ma ne pok odwar one. Yieni ne dhi bedo marang’ongo—borne ne dhi bedo mita 133, lachne ne dhi bedo mita 22, kendo ne odhi bedo mita 13 kadhi malo. Ne oduong’ moloyo yie moro amora molos gi bao kata mana gie kindewagi. Be Noa ne otemo panjo ne migawoni, kata ywagore ni tijno ne pek ahinya, kata temo loko kaka nonyise ni otim mondo omi tijno obedne mayot? Muma dwoko kama: “Noa notimo kamano; duto ma Nyasaye nochike, kamano notimo.”—Chakruok 6:22.
Tijno ne okawo higni pieche, samoro kind higni 40 gi 50. Ne onego otong’ yien, otergi kama ne itiyoe kodgi, opagi, kendo oriwgi. Yieno ne onego obed gi gorofe adek, opog iye, kendo oket dhoot e bathe. Nenore ni ne nitie dirise gi yo ka malo, kendo tado mar yieno ne othulore mondo pi oridre.—Chakruok 6:14-16.
Kaka higni ne kalo kendo yie ne dhi karumo, nyaka bed ni Noa ne mor ahinya gi kaka joode ne riwe lwedo. Ne nitie tich moro machielo ma ne tek kata mana moloyo tij gero yie. Muma nyisowa ni Noa ne en “jayal wach makare.” (2 Petro 2:5) Omiyo ne otelo ne joode e tich mar siemo jomaricho ni kethruok ne biro ma ne dhi tieko joma ok oluoro Nyasaye. Ji ne okawo siemno nade? Higni mang’eny bang’e Yesu Kristo nowuoyo kuom kindeno kowacho ni siemno “ne ok odonjonigi.” Nowacho ni ne gidich gi yoregi mapile—chiemo, metho, koda kendo—mi ne ok giwinjo Noa. (Mathayo 24:37-39) Onge kiawa ni ji mang’eny ne jaro Noa kaachiel gi joode; nyalo bedo ni moko ne dwaro hinye kendo ne kwede gi gero.
Kata kamano, Noa gi joode ne odhi mana nyime. Kata ka joma ne odak e kindego ne neno ni tij gero yie ma ne en tich maduong’ie moloyo e ngima Noa ne en tich mofuwo kendo manono, Noa gi joode to ne odhi mana nyime gi gedo. Joot ma Jokristo e kindegi nyalo puonjore weche mang’eny kuom yie ma ne Noa gi joode onyiso nimar wan be wadak e kinde ma Muma luongo ni “ndalo mag giko.” (2 Timotheo 3:1) Yesu ne owacho ni kinde ma wadakieni ne dhi chalo gi kinde ma ne Noa ogeroe yie. Sama jopiny bedo mang’ich ng’ich ka gikwedo kata gijaro wach Pinyruodh Nyasaye kata sando Jokristo, Jokristo onego opar ranyisi mar Noa. Ok gin e jo mokwongo romo gi pek ma kamago.
‘DONJ E YIE’
Gikone, ne otiek gero yie bang’ higni pieche. Kane Noa chiegni chopo jahigni 600 noyudo oselalo ji mang’eny e tho. Lamek, wuon-gi ne otho. * Higni abich bang’e, kwar Noa ma ne en Methusela wuon Lamek bende notho ka en jahigni 969—ma en e ng’ama nodak aming’a moloyo ji duto mowuo kuomgi e Muma. (Chakruok 5:27) Methusela gi Lamek nodak e kinde dhano mokwongo, Adam.
E higano bende, Noa noyudo wach manyien kowuok kuom Jehova Nyasaye, niya: “Biuru, in kod joodi duto udonj e yie.” Kendo Nyasaye nonyiso Noa mondo okaw tienge duto mag le—gik maler, abiriyo abiriyo mar chiwo kaka misango, to mak ler, ariyo ariyo.—Chakruok 7:1-3.
Neno ka lego donjo e yie ne en gima wi Noa ok nyal wilgo. Le ne ng’eny nyowuoyo—ma wuotho wuotho, ma fuyo fuyo, ma lak lak, kamano—ka tienge moko dongo, moko tindo, kendo kitgi opogore opogore. Nyaka bed ni Noa ne nigi tich matek ahinya kotemo mako, ywayo, kata sembo legi mondo gidonj e yie. Muma wacho ni ‘ne gidonjo . . . e yie ir Noa.’—Chakruok 7:9.
Jomoko ma keto kiawa nyalo wacho ni: ‘Gima kamano ne ok nyalre. Ere kaka lego duto ne nyalo dak kanyachiel kama odiyore kamano?’ Par ane wachni: Be chiko le kod winy en gima nyalo tamo Jachwech gik moko duto? Par ni Jehova e Nyasaye ma ne opogo Nam Makwar kendo ma ne ochungo chieng’ kik sud. Be chopo gik moko duto manie sigand Noa ne nyalo tame? Ooyo, ne ok nyal tame, kendo nochopogi duto!
En adier ni Nyasaye ne nyalo yiero yo machielo mar reso le kod winygo. Kata kamano, en gima ber ni Nyasaye noyiero tiyo gi dhano e reso le, nimar mano paronwa ni dhano e ma ne omi ting’ mar rito gik mangima duto manie piny a chakruok. (Chakruok 1:28) Jonyuol mang’eny e kindegi tiyo gi sigand Noa e puonjo nyithindgi ni Jehova dewo ahinya dhano koda le mochweyo.
Jehova nonyiso Noa ni ne odong’ juma achiel to Ataro chakore. Nyaka bed ni mano ne en kinde modich ahinya ne joodno. Parie kaka ne en tich matek rwako kendo chano lego duto koda chiemo ma ne gidhi chamo ei yie kendo parie tich matek mar rwako e yie gik moko duto ma joodno ne dhi tiyogo e kinde ma ne gidhi bedo kuno. Nyaka bed ni chi Noa koda mond yawuote ne temo loso i yie obed kama ji ne nyalo dakie.
To nade joma ne olworogi? Kata obedo ni ne gineno gik manyiso ni Jehova ne gwedho Noa kaachiel gi tije, pod wach “ne ok odonjonigi.” Kata obedo ni ne gineno ka le kod winy donjo e yie ne ok gidewo. Kata kamano, chuny ma ne ginyisono ok kawwa gi wuoro. Kindewagi, ji neno gik mang’eny manyiso achiel kachiel ni wadak e ndalo giko, to ok gidew. To mana kaka jaote Petro nokoro, jong’a wach osebiro kod ng’ayi ka gijaro joma winjo siem ma Nyasaye chiwo. (2 Petro 3:3-6) To mano e kaka ji ne ng’ayo wach ne Noa kaachiel gi joode.
Ere kaka notiek joma ne ng’ayo wach? Muma nyisowa ni kane Noa gi joode kaachiel gi le osedonjo e i yie, “Jehova nochiegone iye.” Kapo ni ne nitie jong’a wach bute kanyo, nyaka bed ni mano ne ogoyogi nyang’eng’. To ka ok mano, koth malich ma ne ochweno ne omiyo giling’. Kendo koth nochwe, mochwe kendo ochwe—moimo piny mana kaka Jehova nowacho.—Chakruok 7:16-21.
Be Jehova ne mor nikech jomarichogo notho? Ooyo! (Ezekiel 33:11) Kar mano, noyudo osechiwonegi thuolo moromogi loko yoregi kendo gitim gik makare. Be mano ne nyalorenegi? Ngima Noa dwoko penjono. Kuom wuotho gi Jehova, kowinjo Nyasaye e weche duto, Noa nonyiso ni ji ne nyalo kuo. Mano e momiyo iwacho ni kuom yiene, noketo ne piny bura, kendo en owuon yieneno nokete kare e nyim Nyasaye. Yiene nomiyo okuo, en kaachiel gi joode. Ka iluwo yie mar Noa, ibiro resi kaachiel gi joma ihero. Mana kaka Noa, inyalo wuotho gi Jehova Nyasaye kaka osiepni. Kendo osiepno nyalo dhi nyime nyaka chieng’!
^ par. 10 Joma chon-go ne dak aming’a ahinya moloyo kaka wadak e kindegi. Nenore ni ne gidak aming’a kamano nikech ne gin tieng’ machiegni gi mar Adam gi Hawa ma ne gin joma tek kendo makare e chakruokgi.
^ par. 20 Lamek noluongo wuode ni Noa—ma tiende nyalo bedo “Yueyo” kata “Hoch”—kendo nokoro ni Noa ne dhi dak kaluwore gi nyingno kokelo ne ji yueyo kuom tich matek e piny ma ne osekuong’. (Chakruok 5:28, 29) Lamek ne otho maok oneno kaka wechego nochopo.