Penjo Apar e Wi Wach Nindruok Dwoko Maggi

1 Be nindruok e richo ma Adam gi Hawa notimo e puodho mar Eden?

▪ Dwoko: Ji mang’eny paro ni olemo ma ne otam Adam gi Hawa chamo e puodho mar Eden ne ochung’ ne nindruok to ok olemo masie. Muma to ok puonj kamano.

Par ane wachni: Kata kapok ne ochwe Hawa, Nyasaye nochiko Adam ni kik ocham olemb “yath makelo ng’eyo ber gi rach.” (Chakruok 2:15-18) Nikech Adam ne ni kende, chikni ok ne nyal chung’ ne nindruok. E wi mano, Nyasaye nomiyo Adam gi Hawa chik ma achiel kachiel niya: “Nyuoluru, kendo medreuru, upong’ piny.” (Chakruok 1:28) Be Nyasaye ma jahera ne nyalo chiko dichwo gi dhako mokwongo mondo ‘gipong’ piny’—migawo ma ne oriwo nindruok—kae to ong’adnegi buch tho nikech gitimo kaka ne ochikogi?—1 Johana 4:8.

E wi mano, ne en seche ma chwor Hawa ne ok ni kode ema Hawa nokawoe ‘olemo mochamo,’ kae to bang’e ‘nomiyo chwore’ ma chwore bende ochamo.—Chakruok 3:6.

To mogik, Adam gi Hawa ne ok omi kum kane ginindore ma ginyuolo nyithindo. (Chakruok 4:1, 2) Nenore ayanga ni olemo ma Adam gi Hawa ne ochamo ne ok ochung’ ne nindruok e kindgi, to ne en olemo masie ma nyak e wi yath.

2 Be Muma kwedo mor mayudore e nindruok?

▪ Dwoko: Buk mokwongo mar Muma nyiso ni Nyasaye ema nochweyo dhano e kido ariyo mar “dichwo gi dhako.” Nyasaye nowacho ni chwechne ne ‘ber ahinya.’ (Chakruok 1:27, 31) Bang’e, Nyasaye ne okudho achiel kuom jondik Muma mondo omi chwo chik niya: “Mor gi chiegi mihango . . . Thundene mondo oromi ndalo duto.” (Ngeche 5:18, 19) Be wechego nyiso ni Muma kwedo mor mayudore e nindruok?

Weche manenore ayanga nyiso ni Nyasaye nochweyo fuondni mag nyuol ok mana mar nyuol kende, to bende mondo omi jo mokendore nyalo mar nyiso hera ng’ato gi nyawadgi e yo makelonegi  mor giduto. Dichwo gi dhako manie winjruok machiegni mar hera nyalo chopo gombogi mag ringruok koda mag chuny e yorno.

3 Be Muma oyie mondo dichwo gi dhako odag kanyachiel maok gikendore kaluwore gi chik mar sirkal?

▪ Dwoko: Muma wacho maler niya: ‘Nyasaye nong’ad bura ne jo terruok.’ (Jo Hibrania 13:4) Wach motigo e dho-Grik ni por·neiʹa, matiende en terruok, oriwo weche mang’eny motudore gi tiyo marach gi fuondni mag nyuol e kind jogo maok okendore. * Omiyo, en gima rach e wang’ Nyasaye ka dichwo gi dhako odak kanyachiel kapok gidonjo e kend mopuodh gi sirkal—kata ka gin gi chenro mar timo kamano bang’e.

Kata obedo ni dichwo gi dhako oherore ahinya, Nyasaye pod dwaro ni gikwong gidonj e kend mopuodh gi sirkal kapok gidonjo e tim mar nindruok. Nyasaye ema nochweyowa gi nyalo mar nyiso hera. Kido maduong’ mar Nyasaye en hera. Nikech mano, ong’eyo ber mabedoe ka ji oluwo chikne madwaro ni nindruok obedie mana e kind dichwo gi dhako mokendore, mana kaka sula maluwo biro lero.

4 Be doho en tim ma Muma oyiego?

▪ Dwoko: Nitie kinde ma Nyasaye ne oweyo mondo ng’at ma dichwo okend mon mang’eny. (Chakruok 4:19; 16:1-4; 29:18–30:24) Kata kamano, Nyasaye ok ema ne ochako tim mar doho. Ne omiyo Adam mana dhako achiel.

Nyasaye nomiyo Yesu ratiro mar dwoko chik ma Nyasaye owuon noketo mokwongo ni dichwo obed mana gi dhako achiel. (Johana 8:28) Kane openj Yesu e wi wach kend, Yesu nodwoko niya: “Pok usomo ni nyaka a chakruok Jachuech nochueyogi dichwo gi dhako? Kendo nowacho niya, ‘Nikech wachno ng’ato nowe wuon mare gi min mare, kendo nopadre gi chiege, mi ji ariyogo nobed ringruok achiel.’”—Mathayo 19:4, 5.

Bang’e, achiel kuom jopuonjre Yesu nokudh gi much Nyasaye mondo ondik niya: “Ng’ato mondo obed gi chiege owuon, kendo dhako mondo obed gi chwore owuon.” (1 Jo Korintho 7:2) Muma bende wacho ni Jakristo ma dichwo manie kend kendo ma imiyo  migepe makende, nyaka bed “chwor dhako achiel.”—1 Timotheo 3:2, 12.

5 Be en richo ka joma okendore tiyo gi yore mag geng’o mako ich?

▪ Dwoko: Yesu ne ok ochiko jolupne mondo onyuol nyithindo. Bende, onge japuonjre Yesu ma ne ochiko kamano. Kendo onge kama Muma kwedoe achiel kachiel tiyo gi yore mag geng’o mako ich.

Nikech mano, jogo mokendore ni thuolo yiero kabe gibiro nyuol kata ooyo. Bende ginyalo ng’ado ni gidwaro nyuolo nyithindo adi koda kinde ma gidwaro nyuologie. Ka dichwo gi dhako oyiero tiyo gi yor geng’o mako ich maok gol ich mosemak, mano en yiero koda ting’ margi giwegi. * Onge ng’ato ang’ata monego ong’adnegi bura.—Jo Rumi 14:4, 10-13.

6 Be golo ich en gima rach?

▪ Dwoko: Ngima en gima ler e wang’ Nyasaye, kendo okwano nyathi manie ich kaka dhano mangima. (Zaburi 139:16) Nyasaye nowacho ni ne owinjore okum ng’at mohinyo nyathi mapok onyuol. Omiyo, e wang’ Nyasaye, nego nyathi mapok onyuol, en nek motim goyiem.—Wuok 20:13; 21:22, 23.

To nade, kapo ni chal moro matek owuok sa nyuol ma chuno dichwo gi dhako yiero e kind weyo min nyathi ema obed mangima to nyathi otho, kata nyathi ema obed mangima to min nyathi otho? E chal ma kamano, ji ariyogo ema nyaka ng’ad ni gibiro temo reso ngima mar ng’a. *

7 Be Muma oyie gi ketho kend chuth

▪ Dwoko: Muma oyie ni kend inyalo keth chuth. Kata kamano, Yesu ne onyiso mana wach achiel mamiyo ng’ato ratiro mar ketho kend chuth, kowacho niya: ‘Ng’ato ma oriembo chiege, mak mana kuom terruok [nindruok oko mar kend], mi okendo machielo, oterore.’—Mathayo 19:9.

Nyasaye osin gi ketho kend mabedoe nikech chuogo weche kata wuondruok. En owuon obiro ng’ado bura ne ng’at maweyo jal mokendorego nikech weche matindo tindo, to moloyo, ka oweyo jalno mondo eka odonj e kend gi ng’at machielo.—Malaki 2:13-16; Mariko 10:9.

 8 Be Nyasaye oyie gi nindruok e kind dichwo gi dichwo?

▪ Dwoko: Muma kwedo achiel kachiel terruok, ma bende oriwo nindruok e kind dichwo gi dichwo. (Jo Rumi 1:26, 27; Jo Galatia 5:19-21) Kata obedo ni Muma kwedo timno achiel kachiel, wang’eyo bende ni “Nyasaye nohero piny ahinya, omiyo nochiwo Wuode ma miderma, mondo ng’a ma oyie kuome kik lal, to obed gi ngima mochwere.”—Johana 3:16.

Kata obedo ni Jokristo madier ok oyie gi nindruok e kind dichwo gi dichwo, ginyiso ji duto ng’wono. (Mathayo 7:12) Nyasaye dwaro ni ‘wami ji duto duong’.’ Omiyo Jokristo madier ok nyis gero ne chwo ma nindo gi chwo wetegi.—1 Petro 2:17.

9 Be nitie gimarach wuoyo kata winjo weche nindruok e simo, oro piche nindruok e simo, kata timo wechego e Intanet?

▪ Dwoko: Ji donjore e weche nindruok e yor simo kata intanet. Yorego oriwo wuoyo kata winjo weche mochido mag nindruok e simo (phone sex), oro piche mag nindruok kata weche mag nindruok e simo (sexting), koda tudruok e yore machiewo gombo mag nindruok e Intanet (cybersex).

Muma ok wuo achiel kachiel kuom weche ma kamagi mosieko e kindewagi. Kata kamano owacho niya: “Terruok, gi tim ma ok ler duto, kata gombo, kik bedie kata hulre e kindu; mano ok owinjore kuom jo maler. Onego kik bedie tim ma kuodo wich, kata twak mofuwo, kata oyuma; magi ok owinjore.” (Jo Efeso 5:3, 4) Timbe ma kamago jiwo paro mobam kuom wach nindruok kendo jiwo ji mondo odonj e timbe mag nindruok oko mar kend. Kar konyo ji mondo obed joma ritore korka gombogi mag nindruok, timbego jiwogi chopo gombogo ka gimanyo mana mor margi giwegi.

10 Ang’o ma Muma puonjo e wi tim mar ng’ato owuon tugo duong’ne?

▪ Dwoko: Muma ok wuo achiel kachiel kuom tim mar ng’ato owuon tugoe duong’ne—tim ma ng’ato owuon chiewoe kendo chopogo gombone mag nindruok. Kata kamano, Wach Nyasaye chiko Jokristo niya: “Neguru dhano machon gi timbene, kaka terruok, tim ma ok ler, hera marach, gombo maricho.”—Jo Kolosai 3:5.

Tim ma ng’ato owuon tugoe duong’ne jiwo paro mobam e wi wach nindruok kendo miyo ng’ato paro mana mor ma en owuon onyalo yudo e nindruok. Muma nyiso ni Nyasaye nyalo miyo ng’at matimo kinda gadier oyud ‘teko maduong’ ahinya’ mondo olo timni.—2 Jo Korintho 4:7; Jo Filipi 4:13.

[Weche moler piny]