Be Ilony e Wacho “Dhok Maler”?
Be Ilony e Wacho “Dhok Maler”?
“Nalok ni ogendini dhok maler, ni mondo giduto giluong nying Jehova.”—ZEF. 3:9.
1. En mich mane majaber ma Jehova osemiyowa?
NYALO mar wuoyo ok en gima dhano nochako kende owuon, to en mich ma nomiye gi Jehova Nyasaye, ma e Jachwech dhano. (Wuok 4:11, 12) Ne omiyo Adam dhano mokwongo, ok mana nyalo mar wuoyo kende, to bende nyalo mar loso weche manyien mondo omi oti gi weche mathoth e wuoyo. (Chak. 2:19, 20, 23) To mano kaka michni osebedo mich majaber miwuoro! Michni osemiyo dhano nyalo mar wuoyo koda gi Wuoro me polo, kendo miyo nyinge duong’.
2. Ang’o momiyo dhano ok wach dhok achiel gie sani?
2 Kuom higini 1,750 kama, chakre chwe dhano, ji duto ne wacho mana dhok achiel, ka gin “gi wuoyo achiel.” (Chak. 11:1) Bang’e ng’anjo ne otimore e ndalo Nimrod. Ka gitimo mopogore kod kaka Jehova nochikogi, dhano ma nochayo chik ne ochokore kama bang’e ne omi nying’ ni Babel, nikech ne giramo mar dak kamoro achiel. Ne gichako gero gorofa maduong’, ok ni mondo gimi godo Jehova duong’, to mana mondo ‘gilos ne giwegi nying.’ Kuom mano, Jehova noketho dhok mokwongo ma ne jong’anjogo tiyogo, mi omiyo gichako wacho dhok mopogore opogore. Omiyo, Jehova nokeyogi e wang’ piny duto.—Som Chakruok 11:4-8.
3. Ang’o ma ne otimore kane Jehova oketho dhok mar jong’anjo e Babel?
3 E ndalogi, wachre ni dhano tiyo gi dhok mopogore opogore makalo 6,800 e piny mangima. Moro kamoro kuom dhokgi opogore. Nenore ni kare kane Jehova Nyasaye oketho dho jong’anjogo, norucho chuth dhok ma ne gitiyogo mokwongo. Ok ne omiyogi mana dhok manyien mopogore opogore kende, to bende ne oloko yo ma giparogo, ma gichako tiyo gi dhok manyien. Mano emomiyo kama ne ogerie gorofano ne oluong ni “Babel,” tiende ni chochni! (Chak. 11:9) Gima iwuoro en ni, Muma kende ema lero maber kaka dhok mang’eny mopogore opogore mwaneno sani ne ochakore.
Dhok Manyien, Maler
4. Ang’o ma Jehova nokoro ni ne dhi timore e kindewa?
4 Mana kaka nono sigana manie Muma manyiso gima Nyasaye notimo e dala mar Babel nyalo morowa, nitie gimachielo mamorowa moloyo kendo maduong’ mosetimore e kindewagi. Kokalo kuom janabi Zefania, Jehova nokoro kama: “Eka nalok ni ogendini dhok maler, ni mondo giduto giluong nying Jehova, kendo gitine gi chuny achiel.” (Zef. 3:9) ‘Dhok malerno’ en ang’o, to wanyalo puonjre nade wache e yo molony?
5. Dhok maler en ang’o, to ang’o mosetimore kuom lokruokni?
5 Dhok maler en adiera e wi Jehova Nyasaye koda dwaro mage, kaka giyudore ei Wachne, ma en Muma. ‘Dhokno’ en bedo gi ng’eyo makare e wi adiera kuom Pinyruodh Nyasaye, koda kaka pinyruodhno biro miyo nying’ Jehova obed maler, kendo nyiso maler ni Jehova ema nigi ratiro mar locho, koda kelo gweth mochwere ne dhano moluoro Jehova. Wach lokruok mar dhokni nokel ang’o? Iwachonwa ni ji ‘noluong nying Jehova’ kendo ‘ginitine gi chuny achiel.’ Mopogore gi gik ma ne otimore e dala mar Babel, lokruok mamiyo ji tiyo gi dhok maler osekelo pak ne nying’ Jehova, kendo miyo ogandane bedo e achiel.
Puonjruok Dhok Maler
6, 7. (a) Ang’o madwarore e puonjruok dhok manyien, to ere kaka mano bende nyalo konyo e puonjruok dhok maler? (b) Ang’o makoro wabiro nono?
6 Seche ma ng’ato puonjre dhok machielo, nitie gik madwarore otim maloyo mana ng’eyo weche manyien kende. Puonjruok dhok manyien dwaro ni ng’ato opuonjre koda paro e yo manyien. Ngero mitiyogo e dhok moro nyalo pogore kolok e dhok machielo. Luongo gik moko e dhok moro nyalo dwaro ni wati gi fuonde mag wuoyo, kaka lep e yo mopogore. Mano bende e gima timore sama wachako puonjre dhok maler mar adiera mar Muma. Nitie gik mang’eny madwarore watim moloyo mana ng’eyo puonj mayot michako ng’eyogo Muma. Ng’eyo dhok manyienni dwaro ni wapuonjore paro e yo manyien, kendo loko pachwa.—Som Jo Rumi 12:2; Jo Efeso 4:23.
7 Ang’o mabiro konyowa wacho dhok malerno e yo molony, to ok mana ng’eye kende? Mana kaka jatimore sama ng’ato puonjore dhok moro amora, nitie yore moko manyalo konyowa bedo molony e wacho dhok mar adiera mar Muma. Weuru wanon ane moko kuom yore ma ji mang’eny ohero tiyogo sama gipuonjore dhok machielo, mondo wane kaka yorego bende nyalo konyowa puonjore dhok manyienni mar ranyisi.
Wacho Dhok Maler e Yo Molony
8, 9. En ang’o manyaka watim ka wadwaro puonjre dhok maler, to ang’o momiyo mano en gima dwarore ahinya?
8 Chik iti e yo maber. Kar chakruok, dhok manyien nyalo winjore ka dhok mawendo ma ok donj ne ng’ato. (Isa. 33:19) Kata kamano, kaka ng’ato medo keto pache kuom weche miwacho, obiro chako ng’eyo wechego achiel achiel, koda kaka itiyo kodgi. E yo machalo kamano, wan bende ijiwowa kama: “Nyaka wachik itwa moloyo ni gik mwasewinjo, mondo kik waba yo.” (Hibr. 2:1) Yesu nowacho nyadinwoya ne jolupne niya, “Ng’at man gi it, mondo owinji.” (Math. 11:15; 13:43; Mari. 4:23; Luka 14:35) Ee, dwarore mondo ‘wawinji kendo wach odonjnwa’ eka mondo watim dongruok e ng’eyo dhok malerni.—Math. 15:10; Mari. 7:14.
9 Chiko it dwaro ni waket pachwa duto kuom gima wawinjo, to timo kamano en gima owinjore adier. (Luka 8:18) Seche ma wan e chokruoge mag Jokristo, be waketo pachwa duto kuom gima ilero, koso seche moko wayudo ka pachwa tungini? En gima dwarore ahinya ni mondo waket pachwa duto kuom gima iwacho. Nono to wanyalo bedo joma Muma wacho ni itgi nok.—Hibr. 5:11.
10, 11. (a) Kaachiel gi chiko itwa maber, en ang’o kendo ma nyaka watim? (b) Wacho dhok malerno oriwo koda timo ang’o?
10 Luw ranyisi mar jogo molony e wuoyo. Ijiwo joma puonjre dhok manyien mondo gichik itgi maber, to ok mano kende, bende gitem luwo kaka jo molony e dhokno wuoyo. Timo kamano konyo jopuonjrego mondo bang’e kik giwuo e yo manyalo mono jomoko winjogi maber. E yo machalo kamano, onego wapuonjre kuom jogo ma ‘oselony e puonjo’ dhok manyienno. (2 Timo. 4:2, NW ) Kwa kony. Iikri mondo orieyi sama iboth kiwuoyo.—Som Jo Hibrania 12:5, 6, 11.
11 Wacho dhok maler, ok en mana yie gi adiera kendo puonje jomoko, to oriwo koda timo gik moko kaluwore gi puonj koda chike Nyasaye. Mondo omi watim kamano, dwarore ni waluw ranyisi mabeyo mag jomoko. Timo kamano dwaro ni waluw yie koda kinda ma gin-go. Bende timo mano dwaro ni waluw ranyisi mar ngima Yesu duto. (1 Kor. 11:1; Hibr. 12:2; 13:7) Ka wasiko e timo kamano, mano miyo oganda Nyasaye bedo e achiel, ka mano miyo giduto giwacho dhok malerno, e yo machal.—1 Kor. 4:16, 17.
12. Mako gik moko e paro konyo nade e puonjruok dhok manyien?
12 Mak weche mipuonjori e pachi. Joma puonjore dhok manyien onego omak gik mang’eny e pachgi. Mani oriwo keto weche manyien e pachgi koda kaka itiyo gi wechego. Kuom Jokristo, bedo gi nyalo mar mako weche e paro, nyalo konyogi ahinya e ng’eyo kendo mako dhok maler. Nyalo bedo maber ka wamako e pachwa, nyinge buge manie Muma kaluwore gi kaka ochan-gi. Jomoko osetimo kinda mar mako ndiko moko manie Muma koda weche manie igi. Jomoko to oseyudo ni ber ka gimako wende mag Pinyruoth, nyinge dhoudi mag Jo-Israel koda mako nyinge joote Yesu 12, kaachiel gi kido mag nyak mar roho. E kinde machon, thoth Jo-Israel ne puonjore wende zaburi gi chunygi. E kindegi, wuowi moro matin ne opuonjore momako weche manie kwan matindo mag ndiko mokalo 80 ei Muma, to ne en mana jahigini auchiel kende. Donge wanyalo tiyo gi nyalo mar mako weche e pachwa e yo machalo kamano?
13. Ang’o momiyo nwoyo gimoro en gima konyo ahinya?
13 Nwoyo gimoro konyowa mako weche e pachwa, kendo weche miparonwa en achiel kuom yore ma wapuonjorego kaka Jokristo. Jaote Petro nowacho kama: “Ndalo duto ok nawe ma ok aparonu wechegi, kata ung’eyogi, kendo utegno kuom adiera ma un godo.” (2 Pet. 1:12) Ang’o momiyo dwarore oparnwa weche kinde ka kinde? En nikech gimedo konyowa ng’eyo gik moko e yo matut, gimiyo wabedo gi paro moyawore, kendo gijiwowa mondo wabed gi chuny mar luwo chike Jehova. (Zab. 119:129) Ka wasiko e nono chike koda puonj mag Nyasaye, mano konyowa wanonre wawegi, kendo konyowa kik wabed ‘joma winjo wach, mi wigi wilgo.’ (Jak. 1:22-25) Ka ok wasik ka waparo adiera manie Muma, gik mamoko biro donjo e chunywa, to mano nyalo monowa wacho dhok malerno e yo molony.
14. Ang’o mabiro konyowa seche ma wapuonjore dhok maler?
14 Som gi dwol. (Fwe. 1:3) Jopuonjre moko ohero temo puonjore dhok manyien ei chunygi giwegi. Timo kamano ok kony ahinya. Seche ma wapuonjore dhok maler, nyalo dwarore ni wasom “gi dwol mapiny,” mondo okonywa keto pachwa chuth kuom gima wasomo. (Som Zaburi 1:1, 2, NW) Timo kamano miyo wamako chuth weche mwasomo e pachwa. E dho-Hibrania, ‘somo gi dwol mapiny,’ en wach motudore ahinya gi paro e yo matut. Mana kaka dwarore ni chiemo ma wachamo oti e dendi, e kaka paro e yo matut dwarore mondo wamak chuth weche mwasomo. Be wakawo kinde moromo mondo omi wapar matut kuom gigo mwapuonjore? Bang’ somo Muma, nyaka wapar matut kuom gima waa somo.
15. Wanyalo puonjore nade chal mar dhok maler?
15 Non kaka onego oti gi weche. Nitie okang’ madwaro ni wanon kaka dhok manyien mwapuonjore itiyogo. Mani miyowa thuolo mar ng’eyo chal mar dhokno, kendo konyowa wache e yo maber. Mana kaka dhok moro amora nikod kaka wechene onego otigo, dhok maler mar adiera manie Ndiko, bende nikod kaka wechene moting’o ‘puonj mangima,’ onego otigo. (2 Timo. 1:13) Dwarore ni waluw kaka itiyo gi wechego.
16. En nyawo mane madwarore ni walo, to wanyalo timo kamano nade?
16 Dhi nyime timo dongruok. Ng’ato nyalo puonjore dhok moro machop kama koro onyalo wache e okang’ moromo, kae to oweyo timo dongruok. Gima kamano bende nyalo timore ne jogo mawacho dhok maler. (Som Jo Hibrania 5:11-14.) Ang’o manyalo konyowa loyo nyawoni? Bed ng’at moikore timo kinda mondo imed puonjri dhokni. “Waweuru chakruok mar wach Kristo; wadhiuru nyime gi puonj motegno. Kik waket kendo mise mar lokruok a e timbe motho kod mar yie kuom Nyasaye, kod puonj mar lwokruokgo, yieyo lwedo, chier mar jo motho, kod bura ma nyaka chieng’.”—Hibr. 6:1, 2.
17. Ang’o momiyo timo puonjruok ma ok wabare en gima dwarore? Chiw ane ranyisi.
17 Ket seche sie mag puonjruok. Puonjruok kuom kinde machuok pile ka pile, oloyo timo kamano kuom seche mang’eny dichiel bang’ ndalo. Tim puonjruok seche mago ma pachi ok ool, kendo sama gik mang’eny ok chand pachi. Puonjruok dhok manyien chalo gi payo yo e kor bungu. Kaka ji medo tiyo gi yorno, e kaka wuotho kuome medo bedo mayot. Ka ji ok ti gi yorno kuom kinde mang’eny, bungu nyalo ime kendo. Omiyo, timo kinda koda puonjruok ma ok ibari dwarore ahinya! (Dan. 6:16, 20) ‘Ritruok kendo nano’ e lamo gin gik madwarore kodok korka wacho dhok maler mar adiera manie Muma.—Efes. 6:18.
18. Ang’o momiyo onego wawach dhok malerni e thuolo moro amora moyudore?
18 Wuo kitiyo gi dhokno! Jomoko ma puonjore dhok manyien nyalo luor tiyo gi dhokno nikech wigi kuot, kata giluor ni gibiro wache e yo maok kare. Mano nyalo miyo kik gitim dongruok. Kodok korka puonjruok dhok manyien, ber ka wang’eyo ni, sinani e lweny. Kaka japuonjre medo wacho dhok manyien e kaka omedo tiyo kode yo maber. Kamano bende dwarore ni wati gi dhok malerni, e thuolo moro amora ma wayudo. ‘Ng’ato yie gi chunye mi odoko makare, kendo ohulo gi dhoge, mi rese.’ (Rumi 10:10) Ok ‘wahul gi dhowa’ seche ma ibatisowa kende, to watimo kamano bende seche ma wawuoyo kuom Jehova e thuolo moro amora moyudore, koriwo kata seche ma watiyo tij lendo. (Math. 28:19, 20; Hibr. 13:15) Chokruogewa mag Jokristo miyowa thuolo mar dimbo wach e yo mong’ith kwatiyo gi dhok malerni e yo maber.—Som Jo Hibrania 10:23-25.
Watiuru gi Dhok Maler e Pako Jehova Kanyachiel
19, 20. (a) En tich mane miwuoro ma Joneno mag Jehova tiyo e kindewagi? (b) Ing’ado mar dhi nyime timo ang’o?
19 Mano kaka ne dobedo gima ber bedo Jerusalem chieng’ Jumapil okinyi, dwe mar Sivan 6, e higa 33 E Ndalowa! Gokinyino kapok ne oromo sa adek, jogo ma ne romo e od gorofa ‘ne ochako wuoyo gi dhok mopogore,’ e yor hono. (Tich 2:4) E ndalogi, jotich Nyasaye ok nigi mich mar dhum gi dhok mopogore opogre. (1 Kor. 13:8) Kata kamano, Joneno mag Jehova lando wach maber mar Pinyruoth e dhok mopogore opogore mokalo 430.
20 Mano kaka wamor ni kata bed ni wawacho dhok mopogore opogore, waduto wariwore e wacho dhok achiel maler, ma en adiera manie Muma! E okang’ moro, inyalo wach ni mani loko gima ne otimore e dala mar Babel. Mana ka joma wacho dhok achiel, oganda Jehova pako nyinge. (1 Kor. 1:10) Weuru wadhi nyime tiyo “gi chuny achiel” kanyachiel gi owete koda nyiminewa e piny mangima, ka wamedo puonjre wacho dhok achielno e yo molony, mondo duong’ duto odhi ne Wuonwa me polo, Jehova.—Som Zaburi 150:1-6.
Inyalo Dwoko Nade?
• Dhok maler en ang’o?
• Wacho dhok maler oriwo timo gik mage?
• Ang’o mabiro konyowa wacho dhok maler e yo molony?
[Penjo mag Puonjruok]
[Sanduk manie ite mar 28]
Med Lony e Wacho Dhok Maler kuom
◆ chiko iti e yo maber.
◆ luwo ranyisi mar jogo molony e wuoyo.
◆ mako weche mipuonjori e pachi kendo nwoyogi.
◆ somo gi dwol.
Zab. 1:1, 2, NW; Fwe. 1:3
◆ nono kaka onego oti gi weche.
◆ dhi nyime timo dongruok.
◆ keto seche sie mag puonjruok.
◆ wuo kitiyo gi dhokno.