HIGNI ariyo kapok mano otimore, an kaachiel gi Evelyn Trabert ma ne jamisonari wadwa, noyudo watieko klas mar ang’wen e Skul mar Gilead ma kindego ne itimo machiegni gi boma mar Ithaca, New York. Noorwa mondo wadhi walendi Santa Ana. To kapok adhi nyime pimonu e yo machuok ngimana ka ne an jamisonari kuom chiegni higni 29, we anyisue gimomiyo nayiero tijno.

Wuonwa John Olson kod minwa Eva Olson, nodak Spokane, Washington e piny Amerka kane onyuola e higa 1923. Ne gin Jo-Lutheran. Kata kamano, ne ok giyie gi puonj mar mach misandoe ji, nikech puonjno ne tuomore gi puonj ma ne giyiego ni Nyasaye en jahera. (1 Joh. 4:8) Wuonwa ne tiyo e kambi milosoe makati, kendo e otieno moro jatich wadgi nonyise ni Muma ok puonj ni nitie mach misandoe ji. Mapiyo nono, jonyuolna nochako puonjore gi Joneno mag Jehova ma gifwenyo gima Muma puonjo kuom adier e wi gima timore ka ng’ato otho.

Ne an mana jahigni ochiko kende, to pod anyalo paro kaka jonyuolna ne wuoyo gi ilo e wi adiera mag Muma ma ne gisepuonjore. Morgi nomedore kane gipuonjore nying Nyasaye madier ma en Jehova, kendo mano noketogi thuolo e wi puonj  machocho ji mar Didek. Nachako mako puonj mabeyo me Muma mana kaka sponj ywayo pi, kendo ne adhi nyime puonjora e wi ‘adiera mamiyo ji bedo thuolo.’ (Joh. 8:32) Omiyo, puonjruok Muma pok ojogaga, to kinde duto asebedo mamor nono Wach Nyasaye. Kata obedo ni wiya ne kuot, ne ajadhi gi jonyuolna e tij lendo. Ne obatisgi e higa mar 1934. E higa mar 1939, ka ajahigni 16, nariwora kodgi kaka jatich Jehova mosebatisi.

E higa mar 1940, jonyuolna nouso odwa, kendo karwa ji adek ne wachako tiyo ne Nyasaye gi thuolowa duto ka wan jopainia kama iluongo ni Coeur d’Alene, Idaho. Ne wapango ot e wi gorofa moro ma pinyne ne ilosoe mtokni. Odwano e kama bende ne watimoe chokruoge. E kindego, kanyakla manok e ma ne nigi Ute Romo, omiyo ji ne chokorega e ute Jokristo moko kata e ute ma nopangi.

E higa mar 1941, ne adhi gi jonyuolna e chokruok maduong’ ma ne otim St. Louis, Missouri. Chieng’ Jumapil, ne en “Odiechieng Nyithindo,” kendo nyithindo duto ma ne hikgi nie kind 5 gi 18 nobet mochomore gi kama igoloe twak. Ka twag Owadwa Joseph F. Rutherford nochopo e ng’iende, nowuoyo kodwa konyisowa kama: “Un nyithindo . . . duto . . . moyie winjo Nyasaye kod Ruodhe, akwayou ni uchung’ malo!” Waduto ne wachung’. Kae to, Owadwa Rutherford nowacho kama: “Neuru, joneno manyien mag Pinyruoth ma kwan-gi okalo 15,000!” Mano e kama nang’adoe chuth mar bedo painia e ngimana duto.

Dweche matin bang’ chokruok ma notim St. Louis, ne wadar wadhi milambo mar California. Ka wan kuno, e boma mar Oxnard, ne wan gi tich mar chako kanyakla manyien. Ne wadak e ot moro matin miywayo gi gari kendo odwano ne nigi otanda achiel kende. Otieno kotieno, ne apetho e wi mesawa mar chiemo, to mano nopogore ahinya gi kinde ma ne an gi ot ma ne anindoe!

Kane pok wadhi California, piny Japan nomonjo dho wadh Pearl Harbor man Hawaii, tarik 7 Desemba, 1941. Kinyne, Amerka nodonjo e Lweny mar Ariyo mar Piny. Sirkal nogolo chik mondo ji duto oneg sitima kendo nochuno ni waneg sitima otieno mangima. Yiedhi Jo-Japan ne suoso e wadh California, kendo mudho mandiwano ne konyo mondo kik gimonj kuonde mokiewo gi nam.

Dweche moko bang’e, e dwe mar Septemba 1942, ne wadhi e chokruok moro maduong’ ma notim Cleveland, Ohio ma wiye ne wacho ni Chokruok mar Piny Manyien mar Jotich Nyasaye (New World Theocratic Assembly). Kanyo e kama ne wawinjoe twag Owadwa Nathan H. Knorr ma ne wiye wacho ni “Kuwe—Be Nyalo Siko?” Nolero Fweny 17, mawuoyo e wi “ondiek” ni “ne entie, to koro oonge, kendo obiro wuok e Bur Matut.” (Fwe. 17:8, 11) Owadwa Knorr nolero ni “ondiek” ne en Riwruok Matudo Pinje (League of Nations) ma nobedo maonge e higa mar 1939. Muma nokoro ni Riwruogno ne idhi wil gi machielo, kendo mano ne dhi kelo kuwe kuom kinde. To mano e gima ne otimore e higa mar 1945 kane Lweny mar Ariyo mar Piny orumo. Bang’ mano, “ondiek” noduogo ka koro iluonge ni Riwruok mar Pinje (United Nations). Kae to, Joneno mag Jehova nomedo lendo e okang’ malach e piny ngima. To mano kaka medruok osebedoe a kindeno nyaka sani!

Weche ma nokorgo nokonya neno gik ma ne dhi timore nyime. Ka noland ni Skul mar Gilead ne dhi  chakore e higa maluwe, siso ma ne an-go mar bedo jamisonari nomedore. E higa mar 1943, nomiya migawo mar dhi bedo painia Portland, Oregon. Ndalogo, ne wajatiyo gi thumb san (phonograph) sama walendo ka wamiyo weg udi winjo twege mopogore opogore e dhoutegi, kae to ne wamiyogi buge malero Muma ma wuoyo e wi Pinyruodh Nyasaye. Higano duto, nasiko kaparo mana tij bedo jamisonari.

E higa mar 1944, namor ahinya ka nogwela Gilead kaachiel gi Evelyn Trabert osiepna ma ageno. Kuom dweche abich, jopuonjwa nonyisowa kaka wanyalo bedo mamor seche ma wapuonjore Muma. Kido mar bolruok ma ne gin-go nomora ahinya. Seche moko ka ne wachiemo, owetego e ma ne sabowa. Ne watieko skundno tarik 22 Januar, 1945.

An gi Evelyn, kaachiel gi Leo kod Esther Mahan, nwachopo El Salvador dwe mar Jun 1946 kama nomiwae migawo. Kane wang’iyo puothe, nwafwenyo ni “cham koro oromo keyo.” (Joh. 4:35) Weche manie chak sulani, nyiso kaka i jotend din ne owang’. Ne watimo chokruogwa mokwongo mar alwora e boma mar Santa Ana mana juma achiel motelo kapok omonjwa. Ne walando twak mar ji duto gi kinda kendo ne wamor mokalo apima ka ji mokalo 500 nobiro. Kar luor kendo wuok e bomano, ne waramo mar dong’ kendo konyo joma chunygi orwako wach. Kata obedo ni jotend din nosemo ji mondo kik som Muma kendo ji manok e ma nigi Muma, ji mang’eny ne nigi riyo mar yudo adiera. Ne gimor ahinya nenowa ka wathuthni mondo wapuonjore dho-Spania eka wapuonjgigo e wi Nyasaye madier, Jehova, kod singone mar duoko piny obed Paradiso kendo.

Rosa Ascencio ne en achiel kuom jopuonjrega mokwongo. Bang’ chako puonjore Muma, nowere gi dichwo moro ma ne gidakgo. Kae to, dichwono bende nochako puonjore Muma. Bang’e ne giduogo gikendore, obatisgi, ma gibedo Joneno mag Jehova man gi kinda. Rosa e ng’at ma nokwongo bedo painia e dala mar Santa Ana. *

Rosa ne nigi duka moro matin miusoe alode gi olembe. Ka nodhi lendo, nojaloro dukaneno kendo geno ni Jehova biro miye gik mochuno e ngima. Ka noyepo bang’ seche moko, jonyiepo ne pong’o dukano. Noneno gi wang’e owuon adiera mayudore e bug Mathayo 6:33 kendo mano nomiyo osiko komakore gi Nyasaye nyaka thone.

Chieng’ moro, jadolo moro ma nodak e alwora ma wadakie nodhi ir ng’at ma nwapango ode. Ne wan jomisonari auchiel ma nopango odno. Nosiemo wuon ot ni ka ok oriembowa e ot, to ne idhi riembe gi chiege e kanisa. Ng’at ma nwapango odeno ne jalok ohala ma nigi huma kendo ok nomor gi timbe maricho mag jotend din. Wachno ok nobwoge kata matin. Nowacho ne jadolono ni kata koriembe e kanisa, to ok obadhe. Nonyisowa ni wanyalo dak e odeno aming’a kaka wadwaro.

E boma maduong’ mar pinyno miluongo ni San Salvador, nitie jamisonari ma ne puonjore Muma gi chi injinia moro, to injiniano niluongo ni Baltasar Perla. Ng’atno noweyo keto yie kuom Nyasaye bang’ neno kaka jotend dinde nodak e ngima mar wuondruok. Ka nochopo kinde ma ne idwaro ger ofis mar Joneno, Baltasar nochiwore goro kendo gero ofisno maok ochule gimoro amora, kata obedo ni ne ok en Janeno.

Bang’ bedo gi jotich Jehova kuom kinde ma ne igedeeno, Baltasar nobedo gadier chuth ni oseyudo din madier. Nobatise Julai 22, 1955, kendo chiege miluongo ni Paulina, nobatis mapiyo bang’e. Nyithindgi duto tiyo ne Jehova. Wuode miluongo ni Baltasar, Jr., osetiyo e Bethel man Brooklyn kuom higni 49, koriwo lwedo tij lendo ma dhi nyime kendo sani en achiel kuom joma nie Komiti mar Bad Ofis mar Piny Amerka. *

Kane wachako timo chokruoge madongo San Salvador, Owadwa Perla nokonyowa yudo ot moro maduong’ mitimoe tuke mondo watime chokruogego. Mokwongo, ne wajotiyo mana gi kombe moko matin; to nikech Jehova ne guedhowa, ne wamedore higa ka higa ma wapong’o odno, mochopo kama odno obedo matin! E kinde kaka mago ne ajabedo mamor neno moko kuom joma napuonjo Muma. Par ane kaka ne ajawinjo ka naromo gi joma ne apuonjo Muma ka siemona nyikwaya tiende ni joma obatisi ma gipuonjorego!

E chokruok moro, owadwa moro nobiro ira monyisa ni nodwaro kwaya ng’wono. Ne en wendo e wang’a kendo ne awuoro ahinya gima nodwaro nyisa. Nowachona kama, “An achiel kuom yawuowi ma nobayou gi kite ka un Santa Ana.” Sani to koro ne en Janeno wadwa. Chunya nopong’ gi mor. Mbaka ma ne wagoyono, nomiyo amedo bedo gadier ni tiyo ne Nyasaye gi thuoloni duto e tich maberie mogik ma ng’ato nyalo yiero e ngimane.

Kuom chiegni higni 29, ne an jamisonari El Salvador, ka mokwongo e boma mar Santa Ana, kae  to Sonsonate, bang’e Santa Tecla, kendo gikone San Salvador. E higa mar 1975, bang’ lemo matut, naweyo tij bedo jamisonari ma adok Spokane. Jonyuolna ma nosebedo ka tiyo ne Nyasaye kendo ma koro hikgi noseniang’ ne dwarore okony to an e ma nanyalo konyogi.

Bang’ tho wuonwa e higa mar 1979, ne adhi nyime rito minwa, ma ne medo jony ahinya. Nomedo bedo mangima kuom higni aboro, ma otho ka ojahigni 94. E kinde mag kuyono, chunya nool kendo denda nonyosore malich. Parruok mang’eny nomiyo abedo gi tuwo ma miyo dend ng’ato pudno (shingles). Kata kamano, bang’ lemo kendo kuom teko ma Jehova nomiya, nanano e chal matekno. Ne chalo ka gima Jehova nyisa niya: ‘Nyaka luar otwi e wiyi, anating’i mi anaresi.’—Isa. 46:4.

E higa mar 1990, nadar adhi dak Omak, Washington. Ka an kuno namor ahinya lendo ne joma wacho dho-Spania kendo moko kuom jopuonjrena nobatisi. Ka nochopo Novemba 2007, ok nanyal rito oda ma ne ni Omak, omiyo nadhi dak e ot moro e boma machielo man machiegni miluongo ni Chelan, Washington. Kanyakla matiyo gi dho-Spania kae, osebedo ka rita maber a kindego, kendo amor ahinya kendo adwokonegi erokamano. Nikech an e Janeno kende ma hike oniang’ kae, owete gi nyimine okawa kaka dagi.

Kata obedo ni nayiero mondo kik kenda kata bedo gi joot mondo ati ne Nyasaye maonge gima chanda, an gi nyithindo mang’eny ahinya kuom Kristo. (1 Kor. 7:34, 35) Nang’eyo ni e kindegi, ok anyal bedo gi gik moko duto. Omiyo aseketo gik ma dwarore ahinya obed mokwongo e ngimana ma en chiwruok ma nachiworago mondo ati ne Jehova gi chunya duto. E piny manyien, wabiro bedo gi thuolo mathoth mar timo gik moko duto mabeyo ma chunywa dwaro. Ndiko mahero mogik en Zaburi 145:16, ma miyo wabedo gadier ni Jehova biro ‘yieng’o gik mangima duto kaka gidwaro.’

Sani ajahigni 91, kendo pod ategno moromo, omiyo pod adhi nyime timo tij painia. Tij painia miyo awinjo ka pod atin e chunya kendo omiyo ngimana pong’ gi mor kod ndhadhu. Kane ahango nyono El Salvador, tij lendo eka ne chakore. Kata obedo ni Satan osebedo ka kelo akwede maok oyue, sani nitie jolendo mokalo 39,000 e pinyno. Mano osetego yiena gadier. Onge kiawa ni roho mar Jehova osebedo ka konyo jotichne mondo omed bedo gi kinda.