1. Pogruok mane mantie e kind gik mochuno to kod ma ng’ato dwaro adwara?

OSEFWENYORE ni gik mochuno e ngima dhano tin ahinya kopim gi gik ma gidwaro adwara. Nenore ni ji mang’eny ok nyal fwenyo pogruok mantie e kind gik mochuno gi ma gidwaro adwara ni gibedgo. Pogruok en mane? Gik mochuno gin gik ma ng’ato nyaka bedgo e ka obed mangima. Gigo gin chiemo, lewni, kod kar dak. Gik ma ng’ato dwaro adwara gin gik ma ng’ato diher bedogo to ok gichuno e ngima mapile.

2. Moko kuom gik ma ji dwaro bedogo gin mage?

² Gik ma ji dwaro nyalo bedo mopogore kaluwore gi kama gidakie. E pinje modhier, ji mang’eny nyalo dwaro ni gibed gi pesa ma ginyalo nyiewogo simo, pikipiki, kata lowo moro matin. E pinje momewo, ji mang’eny nyalo gombo ni gibed gi lewni ma nengogi tek, ot maduong’, kata mtoka ma nengone ni malo. Kata bed ni mano e gima timore e pinjego, pod nyaka watang’ gi obadho mar dwaro bedo gi gik mang’eny, bed ni gichuno e ngimawa kata ooyo, bed ni wan gi pesa moromo nyiewogi kata ooyo.

3. Ng’at mohero mwandu en ng’at machalo nade?

³ Ng’at mohero mwandu en ng’at machal nade? En ng’at mopong’o pache gi mwandu mag piny moloyo bedo gi winjruok maber gi Nyasaye. Gik mogombo kod moketo motelo e ngimane otudore mana gi manyo mwandu. Ng’at ma kamano gik ma en-go ok rome. Ok ochuno ni ng’at mohero mwandu nyaka bed mana gi pesa mang’eny kata gik ma bechgi ni malo. Kata joma odhier nyalo donjo e obadho mar manyo mwandu kar keto motelo Pinyruoth.—Hib. 13:5.

4. Satan tiyo nade gi “gombo mag wang’ ”?

⁴ Satan dwaro ni wapar ni wanyalo bedo gi ngima maber mana ka wan gi mwandu mathoth. Omiyo, otiyo gi gik manie pinyni kod “gombo mag wang’ ” mondo omi wane ni gik ma wan-go pok oromo. (1 Joh. 2:15-17; Cha. 3:6; Nge. 27:20) Pinyni opong’ gi gik mabeyo kod gik maricho moloyo kendo moko kuomgi lombo wang’. Be iseganyiewo gimoro mana nikech omako wang’i ka ilande kata iromo kode e chiro? Be bang’e ne ifwenyo ni kare gino ok ochuno ahinya e ngimani? Gik ma ok ochunogo nyalo mana ketho sechewa kod tekowa. Ginyalo monowa timo gik mochuno ahinya kaka puonjruok Muma, yudo thuolo mar ikruok ne chokruogewa kendo dhi e chokruogego, kaachiel gi dhi e tij lendo ma ok wabare. Jaote Johana nowacho kama: “Piny kadho gi gombone.”

5. Ang’o ma nyalo timore ne joma oketo pachgi duto kuom choko mwandu?

⁵ Satan dwaro ni wabed wasumbni mag Mwandu to ok mag Jehova. (Mat. 6:24) Joma oketo pachgi duto kuom choko mwandu mag pinyni gikone bedoga ma onge mor e ngimagi kendo winjruokgi gi Nyasaye kethore. (1 Tim. 6:9, 10; Fwe. 3:17) Gima timorenegi chalre gi gima Yesu nowacho e ngero mar jachuoyo. Sama wach Pinyruoth “ochuo e kind kuthe . . . , gombo mag gik mamoko duto donjo e igi, kendo thung’o wachno kae to wachno ok nyag olemo.”—Mar. 4:14, 18, 19.

6. Ranyisi mar Baruk puonjowa ang’o?

⁶ Ne ane ranyisi mar Baruk, ma ne en jagoro mar janabi Jeremia. Ka ne ochiegni keth Jerusalem mana kaka ne osekor, Baruk nochako ‘dwaro duong’ ’, tiende ni manyo mwandu ma ne ok dhi siko. Kata kamano, gima nonego oket e pache ne en gima Jehova nosesingone niya: ‘Anamiyi ibed mangima mi anaresi.’ (Yer. 45:1-5) Onge kiawa ni Nyasaye ne ok dhi reso mwandu mar ng’ato ang’ata e dala ma ne idhi kethno. (Yer. 20:5) Kaka giko mar pinyni medo kayo machiegni, magi ok e kinde mag rundo mwandu mathoth mag pinyni. Ok onego wapar ni mwandu ma wan-go biro tony e masira maduong’, kata bed ni wagenogi e okang’ ma romo nade.—Nge. 11:4; Mat. 24:21, 22; Luka 12:15.

7. En ang’o ma wadwaro nono, to nikech ang’o?

⁷ Yesu ne opuonjo kaka wanyalo yudo gik mochuno e ngima ma ok wagalore ka wamanyo mwandu mathoth mag pinyni kendo ka ok wabedo gi parruok mang’eny. Mano en achiel kuom weche mang’eny ma nopuonjo e twak ma nogolo e got. (Mat. 6:19-21) Koro wadwaro somo kendo wuoyo e wi weche mondik e Mathayo 6:25-34. Timo kamano onego ojiwwa mondo ‘wasik ka wadwaro Pinyruoth,’ to ok gik moko.—Luka 12:31.

8, 9. (a) Ang’o momiyo ok onego waparre ahinya e wi gik mochuno e ngimawa? (b) Yesu nong’eyo wach mane e wi dwaro mag dhano?

⁸ Som Mathayo 6:25. Yesu nonyiso jowinjone ni ‘giwe bedo gi parruok e wi ngimagi.’ Ne giparore e wi gik ma ne ok onego giparrene. Nitie gima omiyo Yesu nonyisogi kamano. Parruok ahinya kata mana e wi gik mochuno e ngimawa nyalo miyo wiwa wil gi gima dwarore moloyo, ma en tiyo ne Nyasaye. Yesu ne dewo jopuonjrene ahinya, omiyo nochiwonegi siem nyading’wen e wi tim ma ne nyalo hinyogino ka nogolo twak e got.—Mat. 6:27, 28, 31, 34.

⁹ Ang’o momiyo Yesu nokwerowa ni kik waparre e wi gik ma wabiro chamo, madho, kata rwako? Donge mago gin gik mochuno ahinya e ngima? Ee, mago e gin! Ka po ni waonge gi yore mag yudo gigo, donge wabiro bedo gi parruok? Mano adier, kendo Yesu nong’eyo mano maler. Nong’eyo gik ma nyaka ji bedgo odiechieng’ kodiechieng’. E wi mano, nong’eyo kaka ngima ne dhi bedo matek ne jopuonjrene ma ne dhi dak e “ndalo mag giko.” (2 Tim. 3:1) Pek ma ne gidhi romogo ne dhi riwo bedo ma onge tich, nengo gik moko ne dhi idho, chiemo ne dhi bedo ma nok, kendo dhier ne dhi kwako piny. To e ma Yesu nowacho bende ni “ngima duong’ moloyo chiemo, to del duong’ moloyo lewni.”

10. Ka ne Yesu puonjo jolupne kaka onego gilem, nowacho ni en ang’o monego giket motelo e ngimagi?

¹⁰ Kapok Yesu owuoyo e wi parruok mag ngima, noyudo osepuonjo jowinjone mondo okwa Wuon-gi manie polo omigi gige ringruok, kowachonegi ni gilem niya: “Miwa kawuono chiembwa mar odiechieng’ni.” (Mat. 6:11) Kata ni gikwa kaka noduogo owacho bang’e niya: “Miwa chiembwa modiechieng’ kodiechieng’ ka luwore gi dwarowa mapile.” (Luka 11:3) Gima nowachono ok nyis ni koro onego waparre mokalo tong’ e wi gige ringruok. E lamo achielno, Yesu nokonyowa neno ni gima onego waket motelo e lamowa en kwayo mondo Pinyruodh Nyasaye obi. (Mat. 6:10; Luka 11:2) Mondo okony jowinjone kik bed gi parruok mang’eny, Yesu nonyisogi kaka Jehova osebedo ka chiwo gige ringruok ma dwarore.

11, 12. En puonj mane ma wayudo e wi kaka Jehova ritoga winy manie polo? (Ne picha manie chak sulani.)

¹¹ Som Mathayo 6:26. Onego wanon “adimba winy manie polo.” Kata obedo ni gin chuech matindo ahinya, gichamo olembe, kothe, kod kute mang’eny. Ka dine bed ni girom gi dhano, dikoro gichamo chiemo mang’eny moloyo dhano. To e ma pod ok gipur kendo ok gipidh cham mondo giyud chiemo. Jehova miyogi gik moko duto ma gidwaro. (Zab. 147:9) Kata kamano, Jehova ok ketnegi chiemo e dhoggi! Nyaka gidhi gimany, to gima ber en ni chiemono nitie.

¹² Yesu nong’eyo ni onge kaka Wuon mare manie polo ne nyalo rito winy maber kamano to oweyo ma ok omiyo dhano gik mochuno. ^[1] (1 Pet. 5:6, 7) Jehova ok bi keto chiemo e dhowa, to obiro guedho kinda ma watimo mondo wapidh cham ma miyowa chiemo kata guedho kinda ma watimo mondo wayud pesa ma wanyalo nyiewogo gik mochuno e ngimawa mapile. Sama waonge gi gimoro onyalo jiwo jomoko mondo okonywa. Yesu ne ok owacho ni Jehova miyoga winy udi ma gidakie, to omiyogi  rieko kod gik ma ginyalo losogo udi ma gininde. E yo ma chalo kamano, Jehova nyalo konyowa mondo wayud udi ma wanyalo dakie gi joutewa.

13. Ang’o ma nyiso ni nengowa duong’ ahinya moloyo winy manie polo?

¹³ Yesu nopenjo jowinjone kama: “Donge un to nengou duong’ ahinya [moloyo winy manie polo]? ” Onge kiawa ni seche ma Yesu ne penjogi penjono, nong’eyo maber ni nochiegni tho ne dhano. (Pim gi Luka 12:6, 7.) Misango mar rawar ma Yesu nochiwo ne ok ochiwne le mamoko. Ne ok ochiwo ngimane ne winy manie polo, to wan e ma nochiwonwa ngimane mondo wayud ngima ma nyaka chieng’.—Mat. 20:28.

14. En ang’o ma ng’at ma parore ok nyal timo?

¹⁴ Som Mathayo 6:27. Ang’o momiyo Yesu nowacho ni ng’at ma parore ok nyal medo bor mar ngimane kata mana gi bat achiel? Nikech parruok ahinya e wi gik mochuno e ngimawa ok nyal miyo wadag aming’a. Kar mano, omiyo mana ngimawa medo bedo machuok.

15, 16. (a) Ang’o ma wapuonjore e yo ma Jehova ritogo maupe manie pap? (Ne picha manie chak sulani.) (b) Gin penjo mage monego wapenjre, to nikech ang’o?

¹⁵ Som Mathayo 6:28-30. En ng’ano ma ok diher bedo gi lewni mabeyo sama odhi e chokruoge, e tij lendo kata sama odhi e chokruogewa madongo? Kata ka en kamano, be onego waparre “kuom wach lewni”? Kanyo bende Yesu noparonwa kaka Jehova rito chuechne. Kuom wach lewni, wanyalo puonjre mathoth e wi “maua mag pap.” Yesu ne nigi paro e wi maua mabeyo ma kitgi opogore opogore. Mauago ok  kaw thuolo mar twang’o lewni ma girwako. To e ma maua ma gigolo beyo miwuoro! “Kata mana Solomon e ber mar duong’ne duto, ok norwakore kaka achiel kuom mauago”!

¹⁶ Gima duong’ ma Yesu ne temo wacho en ma: “Ka Nyasaye rwako yien ayiena manie papgo kamano, . . .  donge obiro rwakou moloyo, koso, un joma nigi yie matin-gi? ” Adiera en ni obiro timo kamano! Kata kamano, nenore ni jopuonjre Yesu ne nigi yie matin. (Mat. 8:26; 14:31; 16:8; 17:20) Ne dwarore ni gibed gi yie motegno kendo gigen kuom Jehova. To nade wan? Wan gi yie motegno maromo nade kuom Jehova ni obiro miyowa gik mochuno e ngimawa?

17. En ang’o ma nyalo ketho winjruokwa gi Jehova?

¹⁷ Som Mathayo 6:31, 32. Ok onego waluw timbe mag “ogendni,” ma onge gi yie madier kuom Wuonwa manie polo ma dewo jogo moketo Pinyruoth obed mokwongo e ngimagi. Temo mondo wabed gi gik ma ‘ji moa e ogendni mamoko laworego gi kinda’ biro ketho winjruokwa gi Jehova. Ka waketo tiyo ne Jehova obedo mokwongo e ngimawa, ma e gima duong’ monego bed ni watimo, Jehova ok bi tuonowa gik mabeyo duto. “Chiwruok chuth ne Nyasaye” onego omi “chiemo kod lewni” ma wan-go oromwa.—1 Tim. 6:6-8.

18. Ang’o ma Jehova ong’eyo kuomwa ng’ato ka ng’ato, to ang’o ma obiro timonwa?

¹⁸ Som Mathayo 6:33. Jopuonjre Kristo kinde duto nyaka ket Pinyruoth  obed mokwongo e ngimagi. Ka watimo kamano, to ‘gik mamokogo duto nomednwa’ mana kaka Yesu nowacho. Ang’o momiyo nowacho kamano? Noyudo osewacho e Mathayo 6:32 ni, “Wuonu manie polo ong’eyo ni uchando gigo duto,” ma tiende ni gik ma ochuno e ngima. Jehova nyalo ng’eyo gik ma wachando bed ni gin chiemo, lewni, gi kar dak, kata kapok wafwenyo ni wachando gigo. (Fil. 4:19) Ong’eyo nyaka lepwa ma chiegni ti. Ong’eyo chiemo ma nyalo romo joodwa duto, kit ot ma joodwa duto nyalo dakie maber kaluwore gi kwan mar joma ni e ot. Jehova biro neno ni wayudo gigo duto ma wachando gadier.

19. Ang’o momiyo ok onego waparre e wi gik ma kiny?

¹⁹ Som Mathayo 6:34. Ne ni Yesu nwoyo kendo niya: “Kik uparru.” Ok odwar ni waparre e wi gik ma kiny, kar mano, odwaro ni wanyagre gi gik mochuno e ngimawa ma odiechieng’ ka odiechieng’ ka wan gadier ni Jehova biro konyowa. Ka ng’ato parore mokalo tong’ e wi gik ma kiny, mano nyalo miyo ochak genore owuon, kar geno kuom Nyasaye. Mano en gima nyalo miyo winjruokne gi Jehova odog chien.—Nge. 3:5, 6; Fil. 4:6, 7.

20. (a) En ang’o ma diher timo motudore gi tiyo ne Jehova? (b) Ang’o ma inyalo timo mondo iket ngimani obed mayot?

²⁰ En gima nono ahinya jwang’o Pinyruoth mana ni mondo wasik ka wan gi gige ringruok ma ok ochuno e ngima. Kar mano, gima onego waket motelo en weche motudore gi Pinyruoth. Kuom ranyisi, be inyalo dar ma idhi e kanyakla machielo kama jolendo mag Pinyruoth dwarore ahinya? Be inyalo bedo painia? Ka po ni in painia, be isegaparo mar dhi e Skul mar Joland-Injili mar Pinyruoth? Be inyalo chiwori kinde ka kinde mondo ikony tich e Bethel kata e ofis miloke dhok? Be inyalo chiwori kinde ka kinde mondo ikony e gero Ute Romo ka itiyo e Migawo Mochung’ ne Gedo? Par gik ma inyalo timo mondo iket ngimani obed mayot mondo ichiwri moloyo e tije mag Pinyruoth. Par matut weche moket e sanduk ma wiye wacho ni “ Kaka Inyalo Keto Ngimani Obed Mayot,” kendo ikaw okenge madwarore mondo omi ichop gima idwarono.

21. Ang’o ma biro konyi mondo isud machiegni gi Jehova?

²¹ Gik ma wasenenogo nyiso gimomiyo Yesu nopuonjowa ni wasik ka wadwaro Pinyruoth, to ok gik moko. Ka watimo kamano, ok wabi parore mokalo tong’ e wi gik mochuno e ngima. Wanyalo sudo machiegni gi Jehova ka waketo genowa kuome kendo ka watemo mondo kik wanyiew gimoro amora mosieko kata bed ni wan gi nyalo mar nyiewo gino. Keto ngimawa obed mayot sani biro konyowa mondo ‘wamak matek ngima madier’ ma wachiegni yudo nyime ka.—1 Tim. 6:19.