1, 2. (a) Dibaka divua dienza bua kunenga tshikondo bule munyi? (b) Mmunyi mudibi mua kuenzeka?

 PAVUA Nzambi musuikakaje muntu mulume wa kumpala ne mukaji mu dibaka, kakuvua tshimanyinu tshia se: tshisuikidi etshi tshivua ne bua kuikala anu tshia mutantshi muîpi. Adama ne Eva bavua ne bua kuikala pamue bua muoyo wabu wonso. (Genese 2:24) Tshitembelu tshia kudi Nzambi bua dibaka dinemekibue ndisuikakana dia mulume umue ne mukaji umue. Anu tshiendenda tshia masandi tshibipe menemene kudi muena dibaka umue peshi bonso babidi ke tshidi tshipetesha kabingila ka mu Mifundu bua dishipa dibaka didi dituala mushindu wa diselulula.​—Matayo 5:32.

² Kudiku mushindu bua bantu babidi kusomba pamue ne disanka bua tshikondo tshile tshikena tshijadika anyi? Eyowa, ne Bible udi ufunkuna bintu bibidi bia mushinga mukole, peshi nsapi, idi yambuluisha bua kukumbaja bualu ebu. Bikala mulume ne mukaji bonso buabu bakuata nayi mudimu, nebunzulule tshiibi tshidi tshifikisha ku disanka ne mabenesha mavule. Nnsapi kayi ayi?

3. Mmishindu kayi isatu ya dinanga idi bena dibaka ne bua kudima?

³ Nsapi wa kumpala ndinanga. Bia mushinga, kudi mishindu mishilangane ya dinanga idi mifunkunyibue mu Bible. Umue udi disuangana dia musangelu didi nadi muntu bua kampanda, mushindu wa dinanga didi pankatshi pa balunda ba pa muoyo. (Yone 11:3) Dinanga dikuabu ng’edi didi didiunda pankatshi pa bena dîku. (Lomo 12:10) Disatu ndinanga dia ku mubidi didi muntu mulume mua  kuikala nadi bua mukaji anyi muntu mukaji bua mulume. (Nsumuinu 5:15-20) Bushuwa, mishindu yonso eyi idi ne bua kudimibua kudi mulume ne mukaji. Kadi kudi mushindu muinayi wa dinanga, mupite mikuabu ku mushinga.

4. Mushindu muinayi wa dinanga udi tshinyi?

⁴ Mu muakulu wa kumpala wa Mifundu ya tshiena-Greke, muaku bua mushindu muinayi eu wa dinanga udi a·gaʹpe. Muaku au mmutumika nawu mu 1 Yone 4:8, mudibu batuambila ne: “Nzambi udi dinanga.” Bushuwa, “tudi ne dinanga, bualu bua [Nzambi] wakadianjila kutunanga.” (1 Yone 4:19) Muena nkristo udi udima dinanga dia mushindu’eu bua Yehowa kumpalampala ne pashishe bua bantu nende. (Mâko 12:29-31) Muaku a·gaʹpe mmutumika  nawu kabidi mu Bena Efeze 5:2 (MMM a), udi wamba ne: “Nulonde njila wa dinanga bu muvua Kristo mununange ne mudifile bualu buetu.” Yezu wakamba ne: mushindu’eu wa dinanga uvua ne bua kusunguluja bamulondi balelela: “Ku muanda eu bonso nebamanye ne: nudi bayidi banyi, binuikala ne dinanga [a·gaʹpe] munkatshi muenu.” (Yone 13:35, NW) Tangila kabidi ditumika ne a·gaʹpe mu 1 Bena Korente 13:13 (MMM): “Ditaba, ditekemena ne dinanga, bionso bisatu bidi bishala . . . , kadi tshidi tshipite bionso ke dinanga [a·gaʹpe].”

5, 6. (a) Bua tshinyi dinanga nditambe ditabuja ne ditekemena bunene? (b) Mbua tumue tubingila kayi budi dinanga diambuluisha bua se: dibaka dinenge?

⁵ Ntshinyi tshidi tshivuija dinanga edi dia a·gaʹpe dinene kupita ditabuja ne ditekemena? Ndilombola kudi mêyi-maludiki​—mêyi-maludiki makane—​adi asanganyibua mu Dîyi dia Nzambi. (Musambu wa 119:105) Ndiditatshisha dikena dia budinangi bua kuenzela bakuabu tshidi tshiakane ne tshimpe bilondeshile mmuenenu wa Nzambi, nansha bikala uudi udileja mudiakanyine anyi kayi mudiakanyine. Dinanga dia mushindu’eu didi dipetesha bena dibaka mushindu wa kulonda mubelu eu wa mu Bible: ‘Nulejangane lutulu, nulekelelangane mibi yenu, bikala muntu ne mukuabu tshilumbu; bu muakanubuikidila Yehowa mibi yenu; nuenu nuenze muomumue kabidi.’ (Kolosai 3:13) Bena dibaka babidi banangangane badi ne dinanga ne kabidi badi badima “dinanga dikole [a·gaʹpe] [bua umue kudi mukuabu], bualu bua dinanga didi dibuikila malu mabi a bungi.” (1 Petelo 4:8) Tangila ne: dinanga didi dibuikila bilema. Kadiena dibijimija nansha, bualu muntu nansha umue mupange bupuangane kêna mua kuikala kayi tshilema.​—Musambu wa 130:3, 4; Yakobo 3:2.

⁶ Padi dinanga dia mushindu’eu bua Nzambi ne bua umue ne mukuabu dikale didimibua kudi bena dibaka babidi, dibaka diabu nedinenge ne nedikale dia disanka, bualu “dinanga kaditu dipangila.” (1 Kolinto 13:8, NW)  Dinanga didi “tshisuikidi tshipuangane tshia buobumue.” (Kolosai 3:14, NW) Biwikala musele, mmunyi muudi wewe ne muena dibaka nebe mua kudima mushindu eu wa dinanga? Nubale Dîyi dia Nzambi pamue, ne nuyukidilangenapu. Longayi tshilejilu tshia dinanga tshifila kudi Yezu ne tetayi bua kumuidikija, kuela meji ne kuenza malu bu yeye. Kusakidila apu, seselayi bisangilu bia bena nkristo, mudi Dîyi dia Nzambi dilongeshibua. Ne nulombe diambuluisha dia Nzambi bua kudima dinanga dia mushindu mutumbuke edi, dìdì dimuma dia spiritu munsantu wa Nzambi.​—Nsumuinu 3:5, 6; Yone 17:3; Galatia 5:22; Ebelu 10:24, 25.

7. Kanemu ntshinyi, ne nnganyi udi ne bua kuleja kanemu mu dibaka?

⁷ Bikala bena dibaka babidi banangangane umue ne mukuabu bushuwa, nunku nebikale kabidi ne kanemu umue kudi mukuabu, ne kanemu nnsapi muibidi bua dibaka dia disanka. Kanemu nkumvuija bu “dipesha bakuabu bunême, dibapesha lumu.” Dîyi dia Nzambi didi dibela bena nkristo bonso, kusakidila balume basele ne bakaji ne: “Mu dilejangana bunême umue kudi mukuabu ikalayi kumpala.” (Lomo 12:10, NW) Mupostolo Petelo wakafunda ne: “Nuenu balume, nutungunuke ne kusomba ne bakaji benu bilondeshile dimanya, pa kubapa bunême bu dibungu ditambe butekete, dibungu dia buntu-bukaji.” (1 Petelo 3:7, NW) Mukaji mmupeshibue mubelu wa “kuikala ne kanemu kondoke kudi bayende.” (Efeso 5:33, NW) Biwasua kupesha kampanda lumu, newikale ne bulenga kudi muntu au, unemeka bunême buende ne mmuenenu idiye uleja, ne mudiakaje bua kukumbaja dilomba dionso ditshintshikila didiye wenza kuudi.

8-10. Mmu imue mishindu kayi muikala kanemu kambuluisha bua kuvuija tshisuikidi tshia dibaka tshikole ne tshia disanka?

⁸ Badi basue kubabidila disanka mu dibaka badi baleja kanemu bua bena dibaka nabu pa ‘kulama dîsu, ki mpa malu [abu] buobu bine bua bualu buabu nkayabu, kadi kabidi pa malu a [bena dibaka nabu] bua bualu  buabu nkayabu.’ (Filipoi 2:4, NW) Kabena batangila tshidi tshimpe amu buabu nkayabu​—bidi mua kumvuija budinangi. Bishilangane, badi batangila tshidi tshitambe buimpe bua bena dibaka nabu kabidi. Bushuwa, badi bateka malu a bena dibaka nabu kumpala.

⁹ Kanemu nekambuluishe bena dibaka bua kuanyisha dishilangana dia mmuenenu. Kabiena bia meji bua kutekemena se: bantu babidi bikale ne mmuenenu ya muomumue pa bualu buonso. Tshidi mua kuikala tshia mushinga kudi mulume katshiena mua kuikala tshia mushinga wa muomumue kudi mukaji, ne tshidi mukaji musue katshiena mua kuikala tshidi mulume musue. Kadi yonso udi ne bua kunemeka mmuenenu ne masungula bia mukuabu, padi bine ebi bikale mu mikalu ya mikenji ne mêyi-maludiki bia Yehowa. (1 Petelo 2:16; fuanyikija ne Filemona 14.) Kusakidila apu, yonso udi ne bua kunemeka bunême bua mukuabu pa kubenga kupepeja muinewu ku mêyi a dipetu peshi mineku, nansha bikale mu bantu peshi pa nkayabu.

¹⁰ Eyowa, dinanga bua Nzambi ne bua umue kudi mukuabu ne kanemu munkatshi muabu bidi nsapi ibidi ya mushinga bua dibaka didi dilubuluka. Mmunyi mudibu mua kutumika nayi mu bimue bitupa bia mushinga bia nsombelu wa mu dibaka?

11. Bilondeshile Mifundu, nnganyi udi mfumu mu dibaka?

¹¹ Bible udi utuambila ne: mulume uvua mufukibue ne ngikadilu ivua ne bua kumuvuija mfumu wa dîku didi dilubuluka. Bu mudiye mfumu, mulume uvua ne bua kuikala ne bujitu kumpala kua Yehowa bua dikala-bimpe dia mu nyuma ne dia ku mubidi dia mukajende ne bana bende. Uvua ne bua kuikala wangata mapangadika matshintshikila adi mu diumvuangana ne disua dia Yehowa ne kuikala tshilejilu tshimpe tshia bienzedi bia buena Nzambi. ‘Bakaji, nukokele babayenu bu munudi nukokela Mukalenge. Bualu bua mulume udi ku mutu kua mukaji bu mudi Kristo ku mutu kua [tshisumbu, NW].’ (Efeso 5:22, 23) Nansha nanku, Bible udi wamba ne: mulume udi  pende ne údí ku mutu kuende, Eu údí ne bumfumu kudiye. Mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘Ndi musue nuenu numanye ne: mutu wa mulume yonso udi Kristo; ne mutu wa mukaji yonso udi mulume; ne mutu wa Kristo udi Nzambi.’ (1 Kolinto 11:3) Mulume muena meji udi ulonga mushindu wa kukuata mudimu ne bumfumu pa kuidikija udi ku mutu kuende yeye muine, Kristo Yezu.

12. Ntshilejilu kayi tshilenga tshiakashiya Yezu tshia dileja bukokedi pamue ne dikuata mudimu ne bumfumu?

¹² Yezu pende udi ne udi ku mutu kuende, Yehowa, ne udi mu mushindu muakanyine ukokela Muinewu. Yezu wakamba ne: “Tshiena nkeba kuenza bu mundi musue, ndi nkeba kuenza bu mudi wakuntuma musue.” (Yone 5:30) Ntshilejilu tshilenga kayipu! Yezu udi “muan’a bute wa bifukibua bionso.” (Kolosai 1:15) Wakalua Masiya. Uvua ne bua kuikala Mutu wa tshisumbu tshia bena nkristo bela manyi ne Mukalenge musungula wa Bukalenge bua Nzambi, ku mutu kua banjelu bonso. (Filipoi 2:9-11; Ebelu 1:4) Nansha muvuaye ne muanzu eu ne matekemena matumbuke, muntu eu Yezu kavua muena malu makole, mupange mujobo, peshi muena kulomba kunekesha. Kavua mukokeshi muedi wa kalele, uvuluija bayidi bende dîba dionso se: bavua ne bua kumutumikila. Yezu uvua muena dinanga ne luse, nangananga kudi bazengele. Wakamba ne: “Vuayi kundi meme, nuenu bonso badi bakenga ne bazengele ne majitu, ne meme nennukankamije. Angatayi tshikokedi tshianyi ne nulongele kundi meme, bualu ndi mupole-malu ne mudipuekeshi mu mutshima, ne nenupete dikankamijibua bua anyima yenu. Bualu tshikokedi tshianyi ntshilenga ne bujitu buanyi mbupepele.” (Matayo 11:28-30, NW) Bivua bia milowo bua kuikala ku luseke luende.

13, 14. Mmunyi muakuata mulume muena dinanga mudimu ne bumfumu buende, pa kuidikija Yezu?

¹³ Bidi bimpe bua mulume udi ujinga nsombelu wa disanka mu dîku kukonkononaye ngikadilu milenga ya Yezu. Mulume muimpe kêna ne malu makole, kêna ukokesha ne makoyi, anyi kêna utumika bibi ne bumfumu buende bu mulangala bua kukengesha nawu mukajende. Bishilangane,  udi umunanga ne umuambika bunême. Bu muvua Yezu ne “budipuekeshi bua mu mutshima,” mulume udi mene ne tubingila tuvule kupita bua kuikalaye nunku bualu, bishilangane ne Yezu, utu wenza bilema. Patuye ubienza, utu musue ne: mukajende amumvuile. Nunku, mulume muena budipuekeshi utu witaba bilema biende, nansha mudi mêyi bu: “Mfuile luse; uvua mubinge,” mua kuikala makole bua kuamba. Mukaji neamone bitamba kumuteketela bua kunemeka bumfumu bua mulume udi mudipope ne mudipuekeshi kupita padiye muena lutambishi ne mutu mukole. Ku luende luseke, mukaji muena kanemu udi pende ulomba luse padiye mu tshilema.

¹⁴ Nzambi wakafuka mukaji ne ngikadilu milenga idiye mua kutumika nayi bua kuenza tshiende tshitupa bua kupeta dîku dia disanka. Mulume muena meji neitabe bualu ebu ne kakumutekesha mu mikolo. Bakaji bavule batu ne tshinyikilu tshia kuikala ne luse luvule ne dimanya makengela a bakuabu, ngikadilu milenga idi ikengedibua mu ditabalela dîku ne mu diibaka malanda a bumuntu. Pa tshibidilu, mukaji utu mu bualabale kampanda ne makokeshi bua kuvuija nzubu muaba mulengele wa kusombela. “Mukaji wa tshitembu” mumvuija mu Nsumuinu nshapita wa 31 uvua ne ngikadilu ya mpatshi mivule ne makokeshi malenga, ne dîku diende diakapetelaku masanka mavule. Bua tshinyi? Bualu mutshima wa bayende ‘udi ne dieyemena’ kudiye.​—Nsumuinu 31:10, 11, MMM.

15. Mmunyi mudi mulume mua kuleja mukajende dinanga ne kanemu bifuane bia Kristo?

¹⁵ Mu imue nshidimukilu, bumfumu bua mulume butu buela kalele, nunku nansha dimuela lukonko ndiangatshibue bu dipanga kanemu. Udi mua kuangata mukajende bu mupika. Ditumika ne bumfumu dibiadibi dia nunku didi dituala malanda akena masheme ki ng’anu ne mukajende kadi ne Nzambi kabidi. (Fuanyikija ne 1 Yone 4:20, 21.) Ku luseke lukuabu, bamue balume badi balengulula kufila bulombodi, balekela bakaji babu balombola dîku. Mulume udi ukokela Kristo bilenga kêna ukengesha mukajende ne midimu peshi umupula bunême  buende. Bishilangane, udi widikija dinanga dia didifila dia Yezu ne wenza bu muakabela Paulo ne: ‘Nuenu balume, nangayi bakaji benu bu muvua Kristo munange [tshisumbu, NW], mudifile bualu buatshio.’ (Bena Efeze 5:25, MMM) Kristo Yezu wakananga bamulondi bende bikole bitambe ne kufuaye bualu buabu. Mulume muimpe neatete kuidikija ngikadilu eu ukena wa budinangi, ukeba bulenga bua mukajende, pamutu pa kumulomba bivule. Padi mulume ukokela Kristo ne uleja dinanga ne kanemu bifuane bia Kristo, mukajende neikale musakibue bua kumukokela yeye muine.​—Efeso 5:28, 29, 33.

16. Nngikadilu kayi milenga idi mukaji ne bua kuleja mu malanda ende ne bayende?

¹⁶ Tshikondo kampanda kunyima kua difukibua dia Adama, “Yehowa Nzambi wakatungunuka ne kuamba ne: ‘Ki mbimpe bua mulume ashale nkayende. Nemmuenzele muambuluishi, bu mukumbaji wende.’” (Genese 2:18, NW) Nzambi wakafuka Eva bu “mukumbaji,” ki mbu mufuilakanyi nende. Dibaka kadivua ne bua kuikala bu mazuwa adi ne bendeshi babidi bafuilakana. Mulume uvua ne bua kukuata mudimu ne bumfumu bua dinanga, ne mukaji uvua ne bua kuleja dinanga, kanemu, ne dikokela dia ku budisuile.

17, 18. Mmu imue mishindu kayi idi mukaji mua kuikala muambuluishi mulelela wa bayende?

¹⁷ Kadi, mukaji mulenga kêna anu mukokedi. Utu uteta kuikala muambuluishi mulelela, muikale mukuatshishi wa bayende mu mapangadika adiye wangata. Bushuwa, mbitambe kupepela bua mukaji padiye wanyisha mapangadika ende. Kadi nansha padiye kayi muanyishe, dikuatshisha diende dikole didi mua kuambuluisha bua dipangadika dia mulume dipatule tshipeta tshilenga.

¹⁸ Mukaji udi mua kuambuluisha bayende bua kuikala mfumu muimpe mu mishindu mikuabu. Udi mua kuleja dianyisha bua madikolela ende mu kulombola kuende, pamutu pa kumudiula peshi kuenza bua adiumvue ne: kêna mua kumusankisha nansha kakese. Pa kuenzela  bayende malu mu mushindu muimpe, udi ne bua kuvuluka ne: “meji matukije ne mapole . . . adi ne mushinga munene ku mêsu kua Nzambi,” ki ng’anu ku mêsu kua bayende nansha. (1 Petelo 3:3, 4, NW; Kolosai 3:12) Tshiakuenza ntshinyi bikala bayende kayi muena kuitabuja? Nansha muikale peshi kayi muikale muena kuitabuja, Mifundu idi ikankamija bakaji bua “kunanga babayabu, kunanga bana babu balela, kuikala ne mmuenenu muimpe, budipope, benji ba mudimu ku mbelu, bena buimpe, bakokela buobu bine babayabu, bua kabavu kupendeshisha dîyi dia Nzambi.” (Tito 2:4, 5, NW) Padi malu adi atangila kondo ka muoyo ajuka, mulume ukena muena kuitabuja udi mua kutamba kunemeka mmuenenu wa mukajende bikalaye mumuambilaye ne “bupole ne kanemu kondoke.” Bamue balume bakena bena kuitabuja bavua “babapetele kakuyi dîyi, ku ngikadilu wa bakaji babu, bamane kuikala bantemu ba ngikadilu [wabu] wa budipope pamue ne kanemu kondoke.”​—1 Petelo 3:1, 2, 15, NW; 1 Kolinto 7:13-16.

19. Tshiakuenza ntshinyi padi mulume ulomba mukajende bua kushipa mukenji wa Nzambi?

¹⁹ Tshiakuenza ntshinyi bikala mulume ulomba mukajende bua kuenza bualu bukandika kudi Nzambi? Bienzekabi nunku, mukaji udi ne bua kuvuluka ne: Nzambi ke Mukokeshi udi ku mutu. Udi wangata bu tshilejilu tshiakenza bapostolo pakabalombabu kudi bakokeshi bua kushipa mukenji wa Nzambi. Bienzedi 5:29 udi ulonda ne: ‘Petelo ne bapostolo bakuabu bakandamuna ne: Butudi n’abu mbua kutumikila mêyi a Nzambi kumpala kua mêyi a bantu.’

20. Mmu bualu kayi bua mushinga mukole mudi dinanga ne kanemu bikale ne mushinga?

²⁰ Dinanga ne kanemu bidi ne mushinga mu tshitupa tshikuabu tshia dibaka​—diyukidilangana. Mulume muena dinanga neayikile ne mukajende pa bidi bitangila midimu ya mukaji, ntatu yende, mmuenenu yende pa malu mashilangane. Mukaji udi ukengela diyukidilangana edi.  Mulume udi wangata dîba bua kuakula ne mukajende ne uteleja bushuwa tshidiye wamba udi umuleja dinanga diende ne kanemu. (Yakobo 1:19) Bamue bakaji badi badiabakena mutu babayabu bapitshisha dîba dikese menemene bua kuyukila nabu. Mbia dibungama. Bushuwa, mu bikondo ebi mudi bivule bia kuenza, balume badi mua kuikala benza mudimu mêba mavule pambelu pa dîku, ne nsombelu wa lupetu udi mua kufikisha mukaji ku dienza pende mudimu wa ku mubidi. Kadi bena dibaka babidi badi bakengela kulama dîba dia kupitshisha pamue. Tshianana, badi mua kuikala badienzela malu muntu pa nkayende. Bidi mua kufikisha ku ntatu mikole biadiumvuabu benzejibue bua kukeba bu-nyana budi ne diumvuilangana pambelu pa ndongoluelu wa dibaka.

21. Mmunyi muambuluisha ngakuilu muakane bua kulama disanka mu dibaka?

²¹ Mushindu udi bakaji ne balume bayukidilangana udi ne mushinga. “Mêyi malengele adi . . . masheme bua anyima ne diondapa bua mifuba.” (Nsumuinu 16:24, NW) Nansha bikala muena dibaka muena kuitabuja anyi kayi muena kuitabuja, mubelu wa mu Bible eu udi ne mushinga: ‘Mêyi enu ikale malenga, matue bu luepu,’ mbuena kuamba ne: masheme bua kualabula. (Kolosai 4:6) Padi umue mupitshishe dituku dia lutatu, mêyi makese malenga, a diumvuilangana a muena dibaka mukuabu adi mua kuakaja malu mavule. ‘Dîyi diamba mu tshikondo tshiakane didi bu mamuma a tshiamu tshia or mu tshitekelu tshia argent.’ (Nsumuinu 25:11) Tshikuma tshia dîyi ne disungula dia miaku bidi bia mushinga mukole. Tshilejilu, mu mushindu mufikishi munda, wa disuya, umue udi mua kuambila munga ne: “Kanga tshiibi atshi!” Kadi mmunyipu muikala mêyi aa mamba ne bupole ne dîyi dia diumvuilangana matambe ‘kutua luepu’: “Kuenaku mua kukanga tshiibi, bu wewe mua kusua?”

22. Nngikadilu kayi idi bena dibaka babidi bakengela bua kulama diyukidilangana dimpe?

²² Diyukidilangana dimpe didi dilubuluka padiku mêyi makula ne bulenga, mpala ne bienzedi bilengele, buimpe, diumvuilangana, ne diengeleka. Pa kuenza madikolela  bua kulama diyukidilangana dimpe, mulume ne mukaji nebadiumvue bubidi buabu ne budikadidi bua kumanyishangana bidibo bakengela, ne badi mua kuikala mpokolo ya busambi ne kuambuluishangana umue ne mukuabu mu bikondo bia mateketa ne lunsuya. “Nuakule ne disambangana kudi anyima miletele,” ke mudi Dîyi dia Nzambi dikankamija. (1 Tesalonike 5:14, NW) Nekuikale bikondo bikala mulume muzengejibue ne bikondo biazengela mukaji. Badi mua ‘kuakula ne disambangana,’ biibakangana umue ne mukuabu.​—Lomo 15:2.

23, 24. Mmunyi muambuluisha dinanga ne kanemu padiku mapangakanangana? Fila tshilejilu.

²³ Bena dibaka bàdì balejangana dinanga ne kanemu kabakumona dipangakanangana dionso bu lutatu lunene. Nebenze madikolela bua kubenga kuikala ne “luonji” umue kudi mukuabu. (Kolosai 3:19) Bubidi buabu badi ne bua kuvuluka se: “Diandamuna dimpe didi dituyisha tshiji.” (Nsumuinu 15:1, MMM) Udimuke bua kubenga kupepeja peshi kudiula muena dibaka udi uleja meji ende a mu mutshima. Bishilangane, wangate dileja meji edi bu mushindu wa kujingulula mmuenenu wa mukuebe. Bonso pamue, dikoleshayi bua kujikija mapangakanangana ne kufika ku nkomenu mupungakane.

²⁴ Uvuluke musangu uvua Sara mupeshe bayende Abrahama lungenyi, bua dijandula nshinga kampanda ne luolu nansha kumvuangana ne ngelelu wende wa meji. Pabi, Nzambi wakambila Abrahama ne: ‘Umvua dîyi diende.’ (Genese 21:9-12) Abrahama wakenza nanku, ne wakabeneshibua. Bia muomumue, bikala mukaji mufila lungenyi lushilangane ne ludi nalu bayende, udi ne bua kutelejaku. Bia mushindu umue, mukaji kêna ne bua kupita kuakula kadi udi ne bua kuteleja tshidi bayende ne tshia kuamba. (Nsumuinu 25:24) Ku luseke lua mulume anyi lua mukaji kabiena bia dinanga ne kanemu bua kushinanana anu pa lungenyi luende yeye muine.

25. Mmunyi muikala diyukidilangana dimpe ne dikuatshisha bua kupetesha bena dibaka disanka mu malu a bitupa bia lulelu?

²⁵ Diyukidilangana dimpe didi kabidi ne mushinga mu  malu a bitupa bia lulelu a bena dibaka babidi. Budinangi ne dipanga didikanda bidi mua kunyanga bikole malanda aa matambe kondoka a mu dibaka. Diyukidilangana patoke, ne lutulu, didi dia mushinga mukole. Padi yonso ukeba dikala-bimpe dia mukuende kabiyi ku budinangi, bidi mpukapuka bua diangatangana kujuladi ntatu mikole. Mu bualu ebu ne mu malu makuabu, “muntu kakebi mua kudisankisha, kadi akebe mua kusankisha mukuabo.”​—1 Kolinto 7:3-5; 10:24.

26. Nansha bikala mu dibaka dionso malu mimpe ne mabi, mmunyi mudi kuteleja Dîyi dia Nzambi kuambuluisha bena dibaka babidi bua kupeta disanka?

²⁶ Mmibelu kayipu milenga idi Dîyi dia Nzambi difila! Bushuwa, mu dibaka dionso nemuikale dimonamona malu mimpe ne mabi. Kadi padi bena dibaka bakokela ngelelu wa meji wa Yehowa, bu mudiye musokolola mu Bible, ne bashila malanda abu pa dinanga didi ne mêyi-maludiki ne kanemu, badi mua kuikala ne dieyemena dia se: dibaka diabu nedinenge ne nedikale dia disanka. Nunku nebambikangane bunême umue kudi mukuende ne kabidi nebenzela Muenji wa dibaka, Yehowa Nzambi bia muomumue.