Bunême bua bantu: mbapange kubunemeka misangu mivule

“Nsombelu mujima wa mu buloko bua bena Nazi uvua mushindu mukuabu wa kupuekesha bantu milongo ne kubenga kunemeka manême abu.”​—MAGDALENA KUSSEROW REUTER, uvua mupatuke ne muoyo mu buloko bua bena nazi.

MUSHINDU uvuabu bakengeshangana bibi mu maloko a bena Nazi mu Mvita Mibidi ya Buloba bujima kauvua ntuadijilu anyi ndekelu wa dibenga kunemeka manême a bantu to. Patudi tukonkonona malu a kale anyi a matuku etu aa, bidi bimueneka patoke ne: “Kupuekesha bantu milongo ne kubenga kunemeka manême abu” mbualu buakabanga kale.

Kadi dibenga kunemeka bunême bua bantu kaditu anu dia kubenzela malu a tshikisu adibu babenzele katshia ku kale aa to. Misangu ya bungi, bavua babenga kunemeka bunême bua bantu mu mayele makole. Tshilejilu, elabi meji bua muana udibu baseka anu bua mushindu udi tshimuenekelu tshiende. Nansha bua benyi badibu baseka bua bilele bia tshiena kuabu. Anyi bua bantu badibu benzela malu a kansungansunga anu bua mubidi wa dikoba diabu anyi bua ditunga diabu. Bantu batu benzelangana malu aa badi mua kuamona bu malu a bilele, kadi pabi bidi binyingalaja badibu baenzela, bibapuekesha milongo kabayi babimona bu bualu bua bilele to.​—Nsumuinu 26:18, 19.

Bunême bua muntu ntshinyi?

Batu bumvuija bunême bu ngikadilu wa muntu udi udiumvua muikalaku ne mushinga, bakuabu bamunemeka, bamuangataku kabidi ne bujitu. Ke bualu kayi bunême bua muntu budi butangila mushindu udiye udimona ne mushindu udi bakuabu bamuenzela malu. Nunku bu mudiku malu  a bungi adi atulombola mu meji atudi tudielela tuetu nkayetu, mushindu udi bakuabu batuangata anyi batuenzela malu udi ne bukole bua bungi pa mushinga ututu tudiumvua nawu mu nsombelu wetu wa dituku dionso.

Mu bantu ba miaba yonso mutu anu bamue bapele, bakuabu kabayi ne wa kubakuila, banga pabu bipepele bua kubakengeshabu. Kadi kuikala mu nsombelu eyi kakuena kujimijila muntu bunême buende to. Mmuenenu wa bakuabu ne malu adibu benzela muntu eu ke bidi mua kunyanga bunême buende. Diakabi, anu bantu badi batata aba ke batubu kabayi banemekela manême abu babangata bu tuishi tua kunuina ku maluvu. Misangu ya bungi tutu tumvua bamba muntu ukadi mukulakaje, anyi mupele anyi tshidingidingi anyi udi ne bulema kampanda ne: “muntu tshianana,” “tshintuntu tshia patupu” ne “tshitatakane,” ki mmuomu anyi?

Bantu batu bapuekeshangana milongo nunku bua tshinyi? Nekulueku dituku dikala bantu mua kunemeka kashidi bunême bua bantu nabu anyi? Tshiena-bualu tshidi tshilonda etshi tshidi tshiandamuna nkonko eyi bimpe ku diambuluisha dia Mukanda wa Nzambi.