Bintu Bikulongēle Leza
MUTWE WA MWANDA WA PA KIBALU
Bintu Bikulongēle Leza
“Mwanda Leza byaasenswe ino ntanda bikatampe mpata, wapēne wandi Mwana mubutulwe bunka, amba ense ulombola lwitabijo mudi aye kakyonakanibwa, ino amone būmi bwa nyeke.”—Yoano 3:16.
Mu Bible yense kino i kisonekwa kiyukilwe biyampe ne kitelwanga mpata kupita byonso. Bamo banenanga amba kekudipo vese mukwabo “ulombola mu kīpi mwikadile Leza na muzo wa muntu ne dishinda dya lupandilo pamo bwa uno vese.” O mwanda, mu matanda amo kino kisonekwa, nansha mukanda wa “Yoano 3:16” ulamikwanga divule pa bifuko bya bantu bonso, ku mumbu, pa myotoka ne konso-konso.
Mobimwekela, bano bantu balamika kino kisonekwa bayukile amba buswe bwa Leza i bwibape kyeya kya lupandilo lwa būmi bwa nyeke. Le abe nobe? Le umwene namani buswe bukusenswe Leza? Le ulanga Leza walongele bika mwanda wa kukulombola amba ukusenswe?
“LEZA BYAASENSWE INO NTANDA”
Bantu bavule betabijanga amba Leza wapangile diulu ne ntanda, bipangwa, ne bantu bene. Imbidi myūmi i mipungwe mu muswelo wa kutendelwa ne ilombola amba kudi muntu wa tunangu tukatakata wēbipangile. Bantu bavule bafwijanga’ko Leza difuku ne difuku pa kyabuntu kya būmi. Kadi bayukile amba, būmi bwabo ne byonso byobadi nabyo i bitambe kudi Leza—kimfwa, luvula, mema, bidibwa ne kushinta kwa bintu bya kipangila bya pano pa ntanda—mwanda wa bendelele kwikala bōmi ne kusangela mingilo yabo.
I biyampe tufwije’ko Leza pa mwanda wa bintu byonso byaetulongele, mwanda i Umpangi wetu kadi Mukwatakani wetu. (Mitōto 104:10-28; 145:15, 16; Bilongwa 4:24) Tubwanya kusangela buswe bwitusenswe Leza shi tulangulukila pa byonso byalongele mwanda wa būmi bwikale busangaja. Mutumibwa Polo wānene uno muswelo amba: “Mwanda aye [Leza] ye upa bantu bonso būmi ne umpuya ne bintu byonso.”—Bilongwa 17:25, 28.
Mateo 5:3) Mu uno muswelo, bantu bonso ba kikōkeji badi na kyepelo kya kubadilwa mu kisaka kya Leza, ke kwikala “bana” bandi kadi.—Loma 8:19-21.
Ino buswe bwa Leza bumwekelanga mu miswelo mivule, ke enkapo pa kuvuija bisakibwa bya ku ngitu kete. I mwituzunzule ne kwitukwata na kabango na kwitupa kyaka kya bintu bya ku mushipiditu ne kwitukwasha tuvuije’byo. (Yoano 3:16 wendelela na kunena amba, Leza wetulombwele buswe bwandi na kutuma wandi Mwana, Yesu pano pa ntanda mwanda wa kwitufundija myanda itala Leza wandi, Shandi ne kwitufwila. Ino bavule kebevwanijangapo senene mwanda’ka kyadi na mvubu Yesu afwile muzo wa muntu, ne i muswelo’ka lufu lwa Yesu olulombola buswe bwituswele Leza. Tutalei muswelo ulombola Bible kine kyāfwidile Yesu ne kyokikadile na mvubu.
“WAPĒNE WANDI MWANA MUBUTULWE BUNKA”
Bantu bonso bafwanga, babikadilwe na misongo bununu ne lufu. Inoko keyādipo mpango mibajinji ya Leza. Wāpēle bantu babajinji lukulupilo lwa kwikala bōmi nyeke mu paladisa pano pa ntanda. Ino kwādi kijila’tu kimo: Bādi bafwaninwe kumukōkela. Leza wānene amba, shi kebakōkelepo bakafwa. (Ngalwilo 2:17) Na bubine muntu mubajinji wātombokele bubikadi bwa Leza, Leza nandi wamufikija ku lufu ne ba ku musuku wandi mwine. Mutumibwa Polo ushintulula amba: “Monka mwātwelele bubi mu ino ntanda kupityila ku muntu umo ne lufu kupityila ku bubi, ne lufu nalo lwasambakana ku bantu bonso mwanda bonso balongele bubi.”—Loma 5:12.
Ino Leza “uswele boloke.” (Mitōto 37:28, Dibuku Dijila) Nansha nabya kāpūtyilepo meso pa kujilula kwa ku kusaka kwa muntu mubajinji, kadi Leza kātyibilepo bantu bonso mambo a kususuka ne kufwa nyeke mwanda wa kubulwa kikōkeji kwa muntu umo. Ino pa kwingidija musoñanya mungya bijila utala “muya pa muya,” wāingidije boloke na ndiñamano ne kupa muntu yense wa kikōkeji būmi bwa nyeke. (Divilu 21:23) Kipangujo i kino, Le būmi bubwaninine bwājimije Adama bwādi bubwanya kujokejibwa namani? Kilondololwa i kino amba: Muntu umo wadi wa kupāna būmi, nansha kwela kitapwa, kidingakene na būmi bwa Adama muntu mubwaninine.
Na bubine, i kutupu muntu wa kubulwa kubwaninina wa ku lukunwa lwa Adama wādi ubwanya kufuta ino mfutwa, ino Yesu wadi ubwanya. (Mitōto 49:6-9) Yesu wābutwilwe pambulwa kupyana bubi, o mwanda wādi mubwaninine, monka mwādi mwikadile Adama. Pa kulambula būmi bwandi, Yesu wākūdile muzo wa muntu ku bupika bwa bubi. Pa kulonga namino, wāletēle lukunwa lwa ba mulume ne mukaji babajinji mukenga wa kwikala monka na būmi bubwaninine na bobwa bwādi na ba Adama ne Eva. (Loma 3:23, 24; 6:23) Le i bika byotufwaninwe kulonga pa kumwena mu kino kilongwa kya buswe bukatakata?
“ENSE ULOMBOLA LWITABIJO MUDI AYE”
Shi tutale monka mu Yoano 3:16, tukatana’mo bishima binena amba, “ense ulombola lwitabijo mudi [Yesu] kakyonakanibwa, ino amone būmi bwa nyeke.” Kino kishintulula amba pa kutambula kyabuntu kya būmi bwa nyeke kudi byotusakilwa kulonga. Shi binebine tusakanga “būmi bwa nyeke,” tusakilwa kulombola lwitabijo mudi Yesu ne kumukōkela.
I biyampe wiipangule amba: ‘Le kukōkela kulomba bika ne bika? Le Yesu kānenepo amba, “ense ulombola lwitabijo mudi aye” ukamona būmi bwa nyeke?’ Bine, kukulupila nansha kwitabija kudi na mvubu. Inoko, i biyampe kuvuluka amba mu Bible, lwitabijo lulomba bivule kupita’ko kwitabija bitupu. Kukwatañana na dibuku dimo dishintulula bishima (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words), kishima kingidijibwe na Yoano mu ludimi lubajinjibajinji kishintulula “kwitabija bya binebine, kekushintululapo’tu kukulupila bitupu.” Pa kwitabijibwa na Leza, muntu ufwaninwe kuyuka bivule kupita’ko’tu kwitabija amba Yesu i Mupandiji. Muntu mwitabije ufwaninwe kadi kwikankila’ko bya binebine kulonda mu būmi bintu byāfundije Yesu. Shi lwitabijo keludipo na mingilo, kelubwenepo. Bible unena amba: “Lwitabijo lwampikwa mingilo nalo i lufwe.” (Yakoba 2:26) Mu muneneno mukwabo, kyokya kilombwa ku muntu mwitabije i kulombola lwitabijo lwandi mudi Yesu—ko kunena amba ufwaninwe kwikala na būmi bukwatañane na byaitabije.
Polo wātelele mwanda mwinemwine na kunena amba: “Mwanda buswe budi na Kidishitu bwituningilanga, o mwanda tubafule ku kunena namino, amba muntu umo [Yesu] wafwidile bonso . . . kadi wafwidile bonso amba boba badi na būmi kebafwaninwepo kwikala monka na būmi pa mwanda wa abo bene, aa, ino i pa mwanda wa yewa webafwidile ne wasangukile.” (2 Kodinda 5:14, 15) Kulombola kufwija’ko kwambulwa budimbidimbi pa mwanda wa kitapwa kya Yesu kufwaninwe kwitutonona tushinte būmi bwetu—tuleke kwikala na būmi bwa batwe bene ino ke tudi ba Yesu wetufwidile. Ko kunena amba, kulonda bintu byāfundije Yesu, kyo kintu kyotusakilwa kubadikija bidi mu būmi bwetu. Kuno kushinta kukekala na lupusa pa bintu byotumwene na mvubu, butongi bwetu, ne bintu byonso byotulonga. Le boba bakulupile ne kwitabija mudi Yesu badi na mpalo’ka?
“KAKYONAKANIBWA, INO AMONE BŪMI BWA NYEKE”
Kipindi kya mfulo kya Yoano 3:16 kilombola mulao wa Leza ku boba balombola lwitabijo mu mpangiko ya kinkūlwa kadi bekele na būmi bukwatañane na misoñanya ya Leza. Mpango ya Leza i ya amba, muntu yense wa kikōkeji “kakyonakanibwa, ino amone būmi bwa nyeke.” Kudi bintu bishileshile bitengele boba bamwena mu buswe bwa Leza.
Yesu wālaile būmi bwa nyeke mūlu ku kibumbo kimo. Wālombwele patōka bandi bana ba bwanga ba kikōkeji amba, wakebalongolwela kifuko kobakaludika nandi mu ntumbo. (Yoano 14:2, 3; Fidipai 3:20, 21) Boba bakasangwilwa mūlu, “bakekala babitobo ba Leza ne ba Kidishitu, kadi bakabikalanga bulopwe pamo nandi myaka 1000.”—Kusokwelwa 20:6.
I enka bantu batyetye kete, balondi ba Kidishitu, bo bakatambula dino dyese. Ino Yesu wānene amba: “Kemwakikwatwai moyo, a kaluombe katyetye, mwanda Shenu waloelelwa kwimupa Bulopwe.” (Luka 12:32) “Kaluombe katyetye” kabundilwe na bantu banga? Kusokwelwa 14:1, 4 unena amba: “Kadi namwene, na’mba ntale! Kana ka Mukōko [Yesu Kidishitu musanguke] kemene pa Lūlu lwa Ziona [lwa mūlu], kadi wadi pamo na bantu 144000 balembwe dijina dyandi ne dijina dya Shandi pa mapala abo. . . . Bapotelwe mu bantu bu byangulwa bibajinji bya Leza ne bya Kana ka Mukōko.” Shi twi badingakanye na midiyala ne midiyala ya bantu keibadika kebaikele’ko kashā, ba 144000 i “kaluombe katyetye.” Bano batelelwe bu balopwe bakaludika bāni?
Yesu wātelele monka kisumpi kikwabo kya ba kikōkeji bene bakamwena mu Bulopwe bwa mūlu. Monka motwikimwena mu Yoano 10:16, Yesu wānene amba: “Kadi ngidi na mikōko mikwabo, keidipo mu kino kipombo; ayo nayo mfwaninwe kwiileta, ikevwananga diwi dyami, kadi ikekalanga luombe lumo, mukumbi nandi umo.” Ino “mikōko” itengele būmi bwa nyeke pano pa ntanda—lukulupilo lumo lonka lwasangedile’mo ba Adama ne Eva ku ngalwilo. Le tubayuka namani amba badi na lukulupilo lwa pano pa ntanda?
Bible wisambila misunsa ne misunsa pa ngikadilo ya Paladisa ikaya pano pa ntanda. Shi usaka kwibiyuka abe mwine, i biyampe upūtule Bible ne kutanga bisonekwa bitelelwe’bi: Mitōto 37:9-11; 46:8, 9; 72:7, 8, 16; Isaya 35:5, 6; 65:21-23; Mateo 5:5; Yoano 5:28, 29; Kusokwelwa 21:4. Ano mavese i malaye mfulo ya mavita, nzala, misongo ne lufu. Esambila pa kitatyi kikōbaka bantu bayampe abo mobo, kudima mu ntanda ya abo bene, ne kulela babo bana mu bungibungi bwa ndoe. * Le luno lukulupilo kelukusangejepo? Tudi na bubinga bwendele’mo bwa kukulupidila amba, ino milao isa kufikidila panopano ponka.
LEZA I MULONGE BIVULE
Shi ulangulukile bityetye’tu pa bintu byonso bikulongēle Leza ne byalongele bantu bonso, ukamona amba na bubine i mulonge bintu bivule. Tudi na būmi, tunangu, ne bukomo bwa ngitu mu ludingo kapanda, ne bintu byotusakilwa pa kwikala bōmi. Kutabukidila, kyabuntu kya Leza kya kinkūlwa kupityila kudi Yesu wetufwidile, kyo kine kibwanya kwituletela bya buyabuya kebibadika, monka motwefundila’kyo mu Yoano 3:16.
Kwikala na būmi bwa nyeke mu ngikadilo ya ndoe kadi isangaja, pambulwa kususulwa na misongo, mavita, nzala nansha lufu, kukashitula kibelo ku byabuyabuya ne nsangaji keidi mfulo. Kumona, nansha kubulwa bino bya buyabuya bikutala abe mwine. Kipangujo kishele i kino, Le nobe ulongelanga Leza bika?
[Kunshi kwa dyani]
^ Shi usaka kuyukila’ko myanda mikwabo pa buno bupolofeto, tala shapita 3 wa dibuku dinena amba, Lelo I Bika Bine Bifundija Bible? dilupwilwe na Batumoni ba Yehova.