“Nyemai, Amba Mutambule”

“Nyemai, amba mutambule.”—1 KOD. 9:24.

1, 2. (a) I kika kyāingidije Polo pa kukankamika Bene Kidishitu Bahebelu? (b) Bengidi ba Leza i badyumunwe kulonga bika?

 MUTUMIBWA Polo, mu mukanda wandi ku Bahebelu wāingidije kyelekejo kifike’po mwanda wa kukankamika banababo Bene Kidishitu. Wēbavulwije amba kebadipo bunka mu lubilo lwa būmi. Amba i bajokolokwe na ‘kibumbo kikatakata kya tumoni’ kyāvuije senene lubilo. Kuvuluka bilongwa bya kikōkeji ne bukomo byālongele bano banyemi bebābadikidile kwādi kwa kutonona Bene Kidishitu Bahebelu babweje’mo mudilo kuzoza mpika mu lubilo lwabo.

² Mu kishinte kibadikile, twabandawile būmi bwa bamobamo ba mu kino ‘kibumbo kya tumoni.’ Bwālombwele amba lwitabijo lwampikwa kutelententa lo lwēbakweshe bashale bakōkele kudi Leza, pamo bwa abo babweja’mo mudilo mwanda wa kuvuya lubilo lwabo. Tukokeja kuboila ñeni ku kunekenya kobānekenye. Monka mokilombwedilwe mu kishinte’kya, Polo wādyumwine bengidi nandi, kubadila’mo ne batwe amba: “Tuvule byonso byakwitulemenena, shi bika, shi bika, ne bubi bwitūminine bwine, tunyeme ne bukankamane ponka luno lubilo lo tutungilwe.”—Bah. 12:1.

3. Le i bika byādi bisaka kunena Polo pa kutela banyemi ba mu makayo a Bangidiki?

³ Pa mwanda utala lubilo, makayo asambakana dyalelo, dibuku Backgrounds of Early  Christianity dinena’mba “Bangidiki bādi beibidija ne kwitāka pampikwa kuvwala kintu.” * Mu uno muswelo, boba banyema bādi bavūla bintu bikwabo bilēma byādi bikokeja kutyepeja lubilo lwabo. Nansha byotukokeja kwibatopeka’mba kebavwelepo biyampe nansha byendele’mo, ino bādi banyema uno muswelo mwanda wa kutambula mpalo. Polo wādi usaka kunena’mba pa kumona mpalo ya luno lubilo lwa būmi, i biyampe banyemi bafundule bintu bilēma. Ano madingi ādi mafwaninwe ku Bene Kidishitu ba pa kala, ne ku batwe bene dyalelo. Le i biselwa’ka bikokeja kwitulengeja tubulwe kutambula mpalo ya būmi?

“Tuvule Byonso Byakwitulemenena”

4. Lelo bantu ba mu mafuku a Noa bādi beelele mu bika?

⁴ Madingi a Polo i a amba “tuvule byonso byakwitulemenena.” Mu bino, mubadilwa ne bintu byonso bikokeja kwitudya kavudi tuleke kuta mutyima ne kulonga bukomo mu lubilo lotunyema. I bintu’ka bimobimo bikokeja kwitulēmenena? Shi tutale Noa—wātelelwe na Polo—tukavuluka byobya byānene Yesu amba: “Kadi monka mo kyadi kīkadile mu myaka ya Noa, ino ne mu myaka ya Mwanā muntu kikēkalanga’nka nabya.” (Luka 17:26) Yesu kēsambilepo dibajinji pa bonakani kebwamwekele kashā busa kwiya; ino wēsambile pa būmi bwa bantu. (Tanga Mateo 24:37-39.) Bantu bavule mu mafuku a Noa kebādipo batele mutyima kudi Leza, kadi ne kulonga bukomo bwa kumusangaja mpika. Le i bika byēbalabike? Ke bintupo bipya. I enka kudya, kutoma, ne kwisonga—bintu bilongekanga nyeke mu bantu. Yesu wānene amba, kibi kyobādi nakyo i ‘kuyuka’ ino kuta’ko mutyima mpika.

5. Le i bika biketukwasha tuvuye biyampe lubilo lwetu?

⁵ Netu tudi na bivule bya kulonga difuku ne difuku pamo bwa Noa ne kisaka kyandi. Tukimbanga mwa kwikadila ne mwa kulelela būmi bwetu ne bwa kisaka kyetu. Bino bintu bikokeja kudya kitatyi kyetu kikatampe, bukomo, ne lupeto. Nakampata kitatyi kikoleja misokwe, i kipēla muntu kukambakena būmi. Byotudi Bene Kidishitu bepāne, tudi kadi na biselwa bivule mu mwingilo wa Leza. Tutambilanga mu busapudi, kwiteakanya ne kutanwa ku kupwila, kulama būmi bwetu bwa ku mushipiditu na kulonga kifundwa kya kasuku ne butōtyi bwa kisaka. Mu bino byonso byādi bifwaninwe Noa kulonga pa kwingidila Leza, “e monka mwālongele.” (Ngal. 6:22) Bine, pa kusaka kunyema ne kuvuya lubilo lwetu lwa Bwine Kidishitu, i biyampe tupēlule bintu ne kwepuka biselwa bya bitupubitupu.

6, 7. I madingi’ka a Yesu otufwaninwe kulama mu ñeni?

⁶ Pānene Polo amba tufundule “byonso byakwitulemenena,” le wādi usaka kunena bika? Shako, ketubwanyapo kuleka mwingilo o-onso otudi nao. Pa uno mwanda, leka tulame mu ñeni binenwa bya Yesu wānene amba: “Kemukikambakanya mityima’mba: Le tudya bika? ne byo tutoma bīne le bika? ne byo tukavwala bīne bidi pi? Ke-bintu byobya  byonso i bisakasaka baJentaila, mwanda Shenu wa mūlu uyūkile ne byo mubudilwe’byo byonso.” (Mat. 6:31, 32) Binenwa bya Yesu bilombola’mba nansha ke bintu byotwikalanga nabyo nyeke, shi ketwibilaminepo pa kifuko kyabyo, bikokeja kwikala ke bya kwitulēmena ne dibwe dya kwitukukaja.

⁷ Tadija biyampe bino binenwa bya Yesu amba: “Shenu wa mūlu uyūkile ne byo mubudilwe’byo byonso.” Kino kilombola’mba, Yehova, Tata wetu wa mūlu ukavuija kiselwa kyandi kya kwitupa byotubudilwe. Kunena na bubine, bino “byonso” bikokeja kwishila na byobya byotukanina ne byotwabila batwe bene. Nansha nankyo, twi banenwe kuleka kwikambakanya pa bintu “bisakasaka baJentaila.” Mwanda waka? Yesu wādyumwine bemvwaniki bandi amba: “Mwikale kudyumuka bānwe bene, mwanda wa kunena’mba mityima yenu yakaīle kulemenenwa, ne mu dyopolo, ne bunkolwankolwa, ne byakūmininwa bya buno būmi ino dyodya difuku dikemupulumukila bitupu, enka na lufimbo lwa kwimuponena.”—Luka 21:34, 35.

8. Mwanda waka kino kyo kitatyi kyotufwaninwe ‘kuvūla byonso bya kwitulēmena’?

⁸ Mukalo wa kwimanina’po, awa keo. Yō, kikekala kya bulanda shi tubaleka bintu bya bitupubitupu bitulēmenene ne kwitukōkeja pano po ke tudi ku mfulo! O mwanda madingi a mutumibwa Polo i mendele’mo a amba: “Kwakoko, shako, eyo! umbwine-Leza utūkije ne mutyima monka, kyo kimoni kīne kikata.” (1 Tem. 6:6) Shi tulame mu mutyima madingi a Polo tukaningija kikulupiji kyetu kya kutambula mpalo.

“Bubi Bwitūminine”

9, 10. (a) Lelo “bubi bwitūminine” bufunkila pa bika? (b) Le tukokeja kūmininwa nansha kupombwa namani?

⁹ Kutentekela pa “byonso byakwitulemenena,” Polo wātelele ne kufundula “bubi bwitūminine.” Le bino nabyo bikokeja kwikala bika? Kishima kya Kingidiki kyalamwinwe bu “bubi bwitūminine” kitanwa enka mu uno vese, musunsa umo kete mu Bible. Mufundi umo Albert Barnes wanene amba: “Pamo bwa munyemi udyumuka na kuleka kwiumbika bivwalwa bikokeja kupya’mo luvula ku maulu panyema ne kumukokela kunyuma, Mwine Kidishitu nandi mo monka, ufwaninwe kwela kunyuma bintu bidi na bino.” Le Mwine Kidishitu ukokeja kūmininwa namani, mu muswelo ulengeja lwitabijo lwandi luzoze?

¹⁰ Mwine Kidishitu kajimijangapo lwitabijo mu kitulumukila. Lwitabijo lujiminanga bityebitye, pakwabo munshimunshi. Ku ngalwilo kwa mukanda wandi, Polo wātelele kyaka kya ‘kweja’ ne kya kutamija “mutyima umbi wa mifutululo” wa kubulwa lwitabijo. (Bah. 2:1; 3:12) Shi maulu a munyemi abapi mu kisandi, divule dine uponanga. Kwikalanga kyaka kikatampe kya kūmininwa nansha kupombwa shi munyemi wapumpunya kutonga bya kuvwala pa kunyema lubilo. I bika bikokeja kumulengeja apumpunye kyaka? Padi i kubulwa kubanga nansha kwikulupila mpata nansha bilabi. I ñeni’ka yotuboila ku madingi a Polo?

11. I bika bikokeja kwitujimijija lwitabijo?

¹¹ Tuvulukei amba kubulwa lwitabijo i kintu kilupuka ku byobya byotulonga kitatyi kyotunyema. Pa mwanda utala “bubi bwitūminine,” mufundi mukwabo unena’po amba i “būbi bwitubikele, mungya ngikadilo yotudi’mo, mwikadilo wetu, bantu botudi nabo.” Mulangwe udi pano i wa amba byonso bitujokolokele, bukōkekōke bwetu, ne balunda netu, bikokeja kwikala na lupusa potudi. Bikokeja kuzozeja lwitabijo lwetu nansha’tu kwilujimija.—Mat. 13:3-9.

12. Lelo i bivulujo’ka byotufwaninwe kulama mu mutyima kutyina twakajimija lwitabijo?

¹² Pano ke myaka, umpika wa binebine, udi na manwa yetudyumuna pangala pa byobya byotubandila ne byotuteja, ko kunena’mba, kotutūdile mutyima ne ñeni yetu. Tudyumunwanga nyeke kyaka kya kūmininwa na kukimbakimba lupeto ne bituntwa.  Tubwanya kusāsukijibwa na makayo akokañana abeleñenya ntanda nansha na bikolo bisumbijibwa kebidi mpwilo. Kikekala kilubo kikatampe shi twiongola amba ano madingi abapityija’byo kipimo nansha amba keantalepo, amba mwanda kibwanyapo kuponena mu bino byaka. Kwiongola kwa munshimunshi i bya kūmininwa bitūdilwe mwishinda na ntanda ya Satana. Kubulwa kubanga, kwikulupila bipitepite, ne bilabi ke bizozeje bavule, ne bikokeja kuvutakanya lukulupilo lwetu lwa kutambula mpalo ya būmi.—1 Yoa. 2:15-17.

13. I muswelo’ka otukelama ku mpusa mibi?

¹³ Difuku ne difuku, tujokolokelwe na bantu batumbija bitungo, mwikadilo ne mulangilo wa ino ntanda yotudi’mo. (Tanga Efisesa 2:1, 2.) Shako muswelo otutengwa na bino bintu ulondanga mungya motwikadile batwe bene, ne motulongela pa ino mpusa yonso. “Luvula” lwisambile’po Polo i ngikadilo ya lufu. Tufwaninwe kwilama kyaba kyonso kutyina twakakukajibwa nansha kutuntumikwa, tukomenwe ne kuvuya lubilo lwetu. I bukwashi’ka botudi nabo bwitukwasha twendelele na lubilo? Padi ukanena’mba Yesu i mwendeji mubwaninine mu lubilo. (Bah. 12:2) Tudi kadi ne na kimfwa kya Polo, mwanda aye mwine wēbadile mu banyemi ba mu luno lubilo lwa Bwine Kidishitu kadi wākankamika ne banababo mu lwitabijo bamwiule.—1 Kod. 11:1; Fid. 3:14.

“Amba Mutambule”—Namani?

14. Lelo Polo wādi umwene namani lubilo lwandi?

¹⁴ Lelo Polo wādi umwene namani lubilo lwandi? Mu binenwa byandi bya mfulo ku bakulumpe bātambile mu Efisesa, wānene amba: “Nkyākaminwe’byopo . . . nansha kwilemeka ami mwine buleme bwa muya wami, mhm, i pa mwanda wa kunena’mba: Mpwididile lwendo lwami ne īno mīngilo yo natambwile kudi Mfumwetu Yesu.” (Bil. 20:24) Wādi mutyipe kupāna byonso, ne būmi bwandi bwine, mwanda wa kuvuya lubilo lwandi. Polo wādi umwene amba shi kapwilepo lubilo lwandi, nabya byonso byāingile mpata pa mwanda wa myanda miyampe ke bya bitupu.  Shako, kādipo witendela, na kulanga’mba kakokejapo kupona, usa’nka kunekenya lubilo, mhm. (Tanga Fidipai 3:12, 13.) Enka paādi ke ku mfulo kwa būmi bwandi, ebiya kanena na kikulupiji kyonso amba: “Napu kulwa divita dilumbuluke, nafikija ponka pamfulo pa lubilo lwami, ndaminine ne lwitabijo.”—2 Tem. 4:7.

15. Lelo Polo wākankamikile namani banyemi bakwabo?

¹⁵ Kadi, Polo wādi usakidila mpata kumona banababo Bene Kidishitu bavuija lubilo lwabo pampikwa kukadikija’lo mu dishinda. Kimfwa, wākankamikile Bene Kidishitu mu Fidipai bengile mpata pa mwanda wa lupandilo lwabo. Bādi bafwaninwe “kutambika mwanda wa būmi.” Wābweja’ko amba: “Na’mba ngikale ne mwakutendelela mu difuku dya Kidishitu, amba nkyanyemene lubilo lwa bitubitupu, nansha kuputuminamo mīngilo ya bitubitupu.” (Fid. 2:16) Mo monka kadi, wāsoñenye Bene Kidishitu ba mu Kodinda amba: “Nenu monka, nyemai, amba mutambule [mpalo].”—1 Kod. 9:24.

16. Mwanda waka mukalo, nansha mpalo, ifwaninwe kwikala nyeke mu ñeni yetu?

¹⁶ Mu lubilo lulampe, kimfwa lwa bakayi, mukalo wa kwimanina’po kewikalangapo umweka kala. Inoko, bonso banyema batanga mutyima wa kufika ku mfulo. Mutyima uniñanga kitatyi kyobamona amba ke kubwipi na ku mfulo. Ye mufwaninwe kwikadila ne lwetu lubilo. Mukalo, nansha mpalo, ifwaninwe kwikala nyeke mu ñeni yetu. Kino kiketukwasha twiitambule.

17. Le lwitabijo ludi na mvubu namani pa kuta mutyima ku mpalo?

¹⁷ Polo wāsonekele amba: “Kwitabija nako i kusumininwa kwa mu bintu bikulupilwe kadi, ne kuyūkidila kwa mu byobya bintu byampikwa kumweka.” (Bah. 11:1) Ba Abalahama ne Sala bāitabije kushiya būmi buyampe ne kukekala bu “bēni balupito” mu ntanda. I kika kyēbakweshe? ‘bāmwene kulampe kufikidila kwa milao ya Leza.’ Mosesa wālekele “kuloelelwa mu bubi bwa mwaka umo onka” ne mu “bupeta bwa Edipito.” Le i kika kyāmupele lwitabijo ne kininga kya kulonga nabya? “Wadi ubambile meso konka ku kupalwa mpalo.” (Bah. 11:8-13, 24-26) Shi utale biyampe, kumeso kwa kutela bilongele muntu ne muntu, Polo wādi ubadikila na kunena’mba “i ponka pa kwitabija.” Lwitabijo lwēbakweshe batale kulampe kupita’ko ku matompo ne bikoleja byādi pabwipi, kadi bāmwene byobya byādi bibalongele kala Leza ne byobya byaādi wa kwibalongela monka.

18. Le i matabula’ka mayampe otufwaninwe kutabula pa kuvūla “bubi bwitūminine”?

¹⁸ Shi tulangulukile pa bano bana-balume ne bana-bakaji ba lwitabijo batelelwe mu Bahebelu shapita 11 ne kwiula kimfwa kyabo, nabya tukatamija lwitabijo ne kuvūla “bubi bwitūminine.” (Bah. 12:1) Kadi tubwanya kwita “mityima bātwe bene na bene ya pa kwisombela ku lusa ne mīngilo miyampe” na kubungakana pamo na bantu batamija lwitabijo lwa uno muswelo.—Bah. 10:24.

19. Le ulanga namani pa mwanda utala kuta mutyima ku mpalo?

¹⁹ Ke tudi ku mfulo kwa lubilo lwetu. Abu ke tumwene na meso mukalo wa kwimanina’po. Kupityila ku lwitabijo ne ku bukwashi bwa Yehova, netu tubwanya kuvūla “byonso byakwitulemenena, shi bika, shi bika, ne bubi bwitūminine.” Bine, tubwanya kunyema lubilo amba tutambule mpalo—ke madyese kadi, etulaile Tata wetu wa Mūlu, Yehova.

[Kunshi kwa dyani]

Lelo Ubavuluka?

• Lelo kuvūla “byonso byakwitulemenena” kulomba kulonga bika?

• Lelo i bika bibwanya kujimijija Mwine Kidishitu lwitabijo?

• Mwanda waka tufwaninwe kuta mutyima ku mpalo?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 26]

Lelo “bubi bwitūminine” i bika, ne bubwanya namani kwitūminina?