Wiadije Kala Kutengela!

“Po pa mwanda ne mwanda bānwe mwiadijei kala kutengela, mwanda mu difuku dya kubulwa nansha kutáko mutyima aye Mwanā muntu wafika kala.”—MAT. 24:44.

1, 2. (a) Lelo i binkumenkume’ka byālailwe mu bupolofeto bwa mu Bible bibwanya kudingakanibwa na kutambwa na kazenza-ntambo? (b) Lelo kutambwa kukaya’ko kukutala namani?

 MU MYAKA mivule, mukayi umo mutumbe wadi usangajanga bantu na kukaya pamo na tuzenza-ntambo twandi tufundijibwe twa mu kibundi kya Bengal. Wanene amba: “Shi nyema akukulupile, wimonanga pamo bwa abe wapebwa kyabuntu kilumbuluke kutabuka byonso mu ino ntanda.” Ino mu mafuku 3 Kweji 10, 2003, kino kikulupiji kyafudile. Kwampikwa ne mwanda mwine, nyema wandi umo ulēma makilo 172 wamutombokele. Uno nyema watombokele mu kitulumukila, ne mwine wamufundije kwiteakanya mpika.

² Ino tuyukei amba Bible ulaya ‘kinyema’ kimo kikatambañana, ne tufwaninwe kala kutengela. (Tanga Kusokwelwa 17:15-18.) Lelo kino kinyema kikatambanga ani? Pakashinta bintu mu kitulumukila, ntanda ya Dyabola ikelalulula. Kinyema kityila pyā kyelekeja Bumo bwa Mizo, “masengo dikumi” nao elekeja malopwe onso a kipolitike. E bo bakalamukila Babiloni Mukatakata wabwitwa, umbikalo wa ntanda wa mutōtelo wa bubela, ne kumonakanya na bukalabale. Le bino bikalongeka kitatyi’ka? Ketuyukilepo shi dyuba’ka shi dyuba’pi. (Mat. 24:36) Tuyukile’mba bikalongekanga mu difuku dyoketulangapo kadi kubashala kitatyi kityetye’tu kumeso kwa kuno kutambwa. (Mat. 24:44; 1 Kod. 7:29) Nanshi, kidi na mvubu mikatampe twikale batengele ku mushipiditu pa kusaka’mba pa kitatyi kya kuno kutambwa ne pakaya Kidishitu bu Mufikidiji wa butyibi, akekale bu Mukūdi wetu! (Luka 21:28) Pa kwikala batengele, tukokeja kuboila ñeni ku bengidi ba Leza ba kikōkeji bēadije kala kutengela kupwa bēmwena kufikidila kwa milao ya Leza. Lelo tukalama ku mutyima ino myanda ya bine yālongekele mu būmi?

Wiadije Kala Kutengela—Pamo bwa Noa

3. Lelo i ngikadilo’ka yākambakenye Noa paādi wingidila Leza na kikōkeji?

³ Nansha ngikadilo imbi byoyātādile pa ntanda mu abo mafuku, Noa wēadije kala kutengela mwa kumwena kufikidila kwa mulao wa Leza. Langa’po makambakano ādi a kwikonda nao Noa kitatyi kyāvwele bamwikeulu bantomboki ngitu ya bumuntu ne kwikala pamo na bana-bakaji bayampe mpala! Kuno kusambakena pamo kwampikwa kwendela’mo kwālupwile lutundu lwa batumpangala “bankanka” bādi bengidija bukomo bwabo mwanda wa kukambija bantu. (Ngal. 6:4) Langa’po bidi mwāikadile bikungulu kitatyi kyādi kilonga bano batumpangala kavutakanya konso kobādi benda. O mwanda, bubi bwāsambakene kadi milangwe ne mwikadilo wa muntu wādi ke moneke. Penepo Mfumu Mubikadi Yehova wātunga’ko kitatyi kyaādi wa kufudija yoya ntanda yampikwa bwine Leza.—Tanga Ngalwilo 6:3, 5, 11, 12. *

4, 5. Lelo ngikadila ya mu ano mafuku iifwene muswelo’ka na ya mu mafuku a Noa?

⁴ Yesu wālaile amba ngikadila mu ano etu mafuku ikekala pamo na ya mu mafuku a Noa. (Mat. 24:37) Kimfwa, netu twimwenanga muswelo ukambakanya mishipiditu imbi. (Kus. 12:7-9, 12) Bano bademona i bamwikeulu bāvwele ngitu mu mafuku a Noa. Nansha pano byokebakibwanyapo kuvwala ngitu ya bantu, baloñanga bukomo bwa kwiela mu myanda ya bankasampe ne batame bene.  Bano bamwikeulu betobelwe busekese, abo kumweka mpika, basangelanga bilongwa bibi ne bya kiboja bilongwa na bantu bobona pano pa ntanda.—Ef. 6:11, 12.

⁵ Kinenwa kya Leza kitela Dyabola bu “ntapañani” kadi kinena’mba udi na ‘bukomo bwa lufu.’ (Yoa. 8:44; Bah. 2:14) Bukomo bwandi bwa kuleta lufu kimwekelela budi na mikalo. Inoko, uno mushipiditu umbi ukankamikanga budimbañani ne bongojani. Ukunanga mu mityima ne mu ñeni ya bantu milangwe ya butapani. Kimfwa, mwana 1 mu bana 142 babutulwa mu États-Unis ukepaibwanga. Na buno butapani bwavula, le ulanga’mba Yehova abulwe kuta’ko mutyima na mwaālongele mu mafuku a Noa? Le ukakomenwa kulonga’po kintu?

6, 7. Lelo Noa ne kyandi kisaka bālombwele namani lwitabijo ne kwakamwa Leza?

⁶ Pa kitatyi kitungwe, Noa wālombwelwe butyibi bwa Leza bwa kuleta dilobe dya mema pano pa ntanda, ne konakanya ba bungitu bonso. (Ngal. 6:13, 17) Yehova wānenene Noa obake safini wa bupunga bwa sanduku mukatampe. Noa ne kisaka kyandi bēkwata’ko na mwingilo. Lelo i kika kyebakweshe bakōkele ne kwiadija kutengela kitatyi kyāfikile butyibi bwa Leza?

⁷ Lwitabijo lukatampe ne kwakamwa Leza kwātonwene Noa ne kisaka kyandi balonge monka mwēbasoñaninye Leza. (Ngal. 6:22; Bah. 11:7) Noa byaādi mutwe wa kisaka, wādi nyeke mulanguke ku mushipiditu kadi wāpelele kōnwa na yoya ntanda ya kala. (Ngal. 6:9) Wādi uyukile amba kisaka kyandi kifwaninwe kwilama kutyina kulonda mashinda a bukalabale ne mwikadilo wa butomboki wa bantu bādi bebajokolokele. Kyādi kya kamweno baleke kwipeneneka na mingilo ya bukile bukya. Leza wādi na mwingilo wa kwibapa, kadi kyādi na mvubu kisaka kyonso kikale na būmi bwimanine pa ao.—Tanga Ngalwilo 6:14, 18.

Noa ne Kisaka Kyandi Bēadije Kutengela

8. I kika kilombola’mba kisaka kya Noa kyādi kilamete kudi Leza?

⁸ Nsekununi ya mu Bible inenena bininge pa mutwe wa kisaka Noa, ino mukajandi, bandi bana ne babo bakaji nabo bādi batōtyi ba Yehova. Mupolofeto Ezekyele nandi wālombwele kino. Wānene amba shi Noa wādi’ko mu kitatyi kya Ezekyele, longa bandi bana kebādipo ba kupandila pa boloke bwa shabo. Bādi ke batame babwanya kukōkela nansha kupela kukōkela. Nanshi, bālombwele patōka’mba basenswe Leza ne mashinda andi. (Ezek. 14:19, 20) Kisaka kya Noa kyāitabije bufundiji bwandi ne lwitabijo lwandi lwine, kadi kebālekelepo bakwabo bebakankaje mwingilo wēbapele Leza.

9. I bimfwa’ka bya mu ano mafuku bifwene lwitabijo lwa Noa?

⁹ Bine, i kintu kikankamika pa kumona mu kisaka kya banabetu kya ntanda yonso mitwe ya bisaka balonga bukomo bwa kwiula Noa! Bajingulwile’mba kupa ba mu kisaka byakudya, kwibavwika, kwibakimbila pa kushikata, ne kwibafundija masomo kekubwenepo. Bafwaninwe ne kuvuija bisakibwa byabo bya ku mushipiditu. Pobalonga uno muswelo, beadijanga kutengela byobya bisa kulonga Yehova panopano.

10, 11. (a) Pobādi mu safini, le Noa ne kisaka kyandi i bano baivwene namani? (b) I kipangujo’ka kyotufwaninwe kwiipangula?

 ¹⁰ Noa, mukajandi, bandi bana ne bakaji babo bāingile pa kūbaka safini kintu kya myaka 50. Pobādi bobaka safini, i bano bādi batwela’mo batamba misunsa tutwa na tutwa. Bājikile’ye kutyina wakasūma, baomeka’mo byakudya, ne kutweja’mo banyema. Langa’po mobyāpityile. Ku mfulo, difuku dikatampe dibafika. I mu difuku dya 17 mu kweji wa bubidi wa mwaka wa 2370 K.K.K., nabo abatwela mu safini. Yehova washite kibelo, mvula washilula kunoka. Dino ke dilobepo’tu dya mu kifuko kimo. Kalunga ka mema ka mūlu kabashituka, mema keapungulukila pa safini. (Ngal. 7:11, 16) Bantu badi panja pa safini ke bafu, ino boba badi munda abapande. Lelo kisaka kya Noa kino kyeivwene namani? Kebabudilwepo kufwija’ko Leza. Inoko i bano balangile amba, ‘Dyese’po byotwanangile na Leza wa bine ne kwiadija kala kutengela!’ (Ngal. 6:9) Wabulwa’po kwifwatakenya kodi bukila bwa Amakedona, kodi muyulwe na mutyima wa kufwija’ko umo onka?

¹¹ I kutupu kintu kibwanya kukankaja Mwinebukomobonso kufikidija mulao wandi wa kufudija ino ngikadilo ya bintu ya Satana. Wiipangule amba, ‘Lelo nkulupile na mutyima onso amba i kutupu mulao wa Leza ukatunya nansha patyetye ne amba yonso ikafikidilanga pa kitatyi kyatungile?’ Shi i amo, nabya wiadije kala kutengela na kulama mu ñeni “difuku dya Yehova” dyenda difwena lubilo.—2 Pet. 3:12.

Mosesa Wādi Nyeke Mudyumuke

12. I bika byāswile kuvutakanya mumweno wa ku mushipiditu wa Mosesa?

¹² Pano tubandaulei kimfwa kikwabo. Na milangwe ya bumuntu, Mosesa wādi umweka bu udi pa kifuko kya bulēme mu ntanda ya Edipito. Pa kwikala bu mwana wa bulelwa wa mwana Felo mwana-mukaji, bimweka’mba wādi mulēmekibwe kadi wādi udya bidibwa biyampe kutabuka, uvwala biyampe kutabuka, ne kwikala mu kifuko kilumbuluke kutabuka. Wāfundijibwe masomo a peulu. (Tanga Bilongwa 7:20-22.) Padi wādi wa kupyana bintu bikatampe.

13. Le i muswelo’ka wādi Mosesa utele mutyima nyeke ku milao ya Leza?

¹³ Mobimwekela, kufundijibwa na bambutwile pa bwanuke kwākweshe Mosesa ajingulule amba kebyendele’mopo kutōta bilezaleza mwādi mulongela Bene Edipito. (Div. 32:8) Masomo a mu Edipito ne ntumbo ya ku ngitu ya mu njibo ya bulopwe kebyālengejepo Mosesa aleke mutōtelo wa bine. I uno wālangulukile na mushike pa milao ya Leza ku bakulutuba bandi ne wādi na mutyima wa kwiadija kutengela kulonga kiswa-mutyima kya Leza. Kadi, Mosesa wālombwele bana ba Isalela amba: “Yehova . . . Leza wa Abalahama, Leza wa Isake, ne Leza wa  Yakoba, wantume ko mudi.”—Tanga Divilu 3:15-17.

14. Lelo lwitabijo ne bukankamane bwa Mosesa bwātūdilwe pa ditompo muswelo’ka?

¹⁴ Yehova wādi wa bine kudi Mosesa, kādipo bwa bankishi belekeja baleza bampikwa būmi ba mu Edipito. Wāikele na būmi pamo bwa muntu umwene “aye wakubulwa kumweka.” Mosesa wādi na lwitabijo amba bantu ba Leza bakakūlwanga, ino kādipo uyukile i kitatyi’ka. (Bah. 11:24, 25, 27) Mutyima wandi wa kumona Bahebelu banyongololwe wāmwekele pa kwitabila umpika Mwine Isalela wādi ukupilwa. (Div. 2:11, 12) Inoko, kekyādipo kitatyi kya Yehova, o mwanda Mosesa wānyemene kukekala ntanda bene kulampe. Na bubine byādi bikomo kwadi pa kushiya būmi bufuke ku makasa bwa mu kipango kya Edipito ne kukekala mu ntanda mutuputupu. Nansha nabya, Mosesa wēadije kala kutengela na kuta mutyima ku bulombodi bonso bwādi bumupa Yehova. O mwanda, Leza wāmwingidije pa kupwa masusu a banababo pa kupwa kupityija myaka 40 mu Midyana. Na bwendeji bwa Leza, Mosesa wākōkele kujokela mu Edipito. Kitatyi kyābwene kya Mosesa kuvuija mwingilo wa Leza ne kulonga’o musakila Leza. (Div. 3:2, 7, 8, 10) Pa kujokela mu Edipito, Mosesa “muntu mukōkele’tu, utabukile bantu bonsololo,” wādi usakilwa lwitabijo ne bukankamane pa kukemana kumeso a Felo. (Umb. 12:3) Kākemene’kopo musunsa umo kete, ino i misunsa mivule pādi pendelela mpupo, pampikwa kuyuka misunsa imushadile’ko kukemona nandi pa bukata bwa kipupo kimo ne kikwabo.

15. Nansha byokwādi bikoleja, i bika byātonwene Mosesa ate mutyima ku mikenga ya kutumbija Shandi wa mūlu?

¹⁵ Mu myaka 40 yālondele’ko, tamba mu 1513 K.K.K. kutūla ne ku 1473 K.K.K., Mosesa wātenwe na bintu bityumuna mutyima. Ino, wādi ukimba mikenga ya kutumbija Yehova kadi wākankamikile na mutyima wandi onso banababo Bene Isalela balongele monka. (Kup. 31:1-8) Mwanda waka? Ke muntu wādi usenswe dijina dya Yehova ne bubikadi bwandi kutabuka dijina dyandi aye mwine. (Div. 32:10-13; Umb. 14:11-16) Nansha kwikale bintu bityumuna mutyima ne bikoleja, netu tufwaninwe kwendelela kukwatakanya buludiki bwa Leza, koku tukulupile amba muswelo waloñanga bintu o wa tunangu, moloke ne mulumbuluke kutabuka o-onso mukwabo. (Is. 55:8-11; Yel. 10:23) Le nobe ye momwenanga?

Mwikale Kutengela!

16, 17. Mwanda waka Mako 13:35-37 udi na buluji bukatampe kodi?

¹⁶ “Dyumukaipo mwikale kutengela, ne kulombela ponka, mwanda bānwe kemuyūkilepo ne kitatyi ko kidi.” (Mako 13:33) Yesu wāletele kino kidyumu kitatyi kyaādi wisambila pa kiyukeno kilombola mfulo ya ino ngikadilo imbi ya bintu. Tala binenwa bya mfulo bya mu bupolofeto bukatakata bwa Yesu busonekelwe na Mako: “Tengelai mwanda kemuyūkilepo pākafikila mwine njibo shi kyolwa, shi mu bukata bwa bufuku, shi mazolo adila, shi mumeso mutyibika. Ke pakulonga’mba wakemupulumukile akemutāne mu tulo. Kadi kyokya kyo nena nenu, nekinena ne ku bonso’mba: Tengelai bidi.”—Mako 13:35-37.

¹⁷ Musoñanya wa Yesu i ulanguluja. Wādi wisambila pa bilo biná palapala bya bufuku. Kilo kya mfulo kikalanga kikomo kutengela,  mwanda kishilulanga nsaa ya busatu ya lubanga kufika ne bitamba dyuba. Bantu bapotolwele bulwi bamonanga’kyo bu kitatyi kiyampe bininge kukatamba balwana, na mukenga wa kwibakwata “mu tulo.” Ne pano pene mo monka, mu muneneno wa ku mushipiditu ntanda ilele mu tulo, tufwaninwe kulonga bukomo pa kwikala batengele. Lelo tutatananga’mba tusakilwa ‘kudyumuka’ ne ‘kwikala batengele’ mfulo yalailwe ne kunyongololwa kwetu?

18. Byotudi Batumoni ba Yehova, i dyese’ka dikatampe dyotudi nadyo?

¹⁸ Mufundiji wa banyema otwatelanga ku ñanjilo’wa wapandile pamutambile kazenza-ntambo ka mu Bengal. Ino bupolofeto bwa Bible kebwilubilepo pa kunena’mba mutōtelo wa bubela ne ngikadilo yonso imbi keikapandepo ku mfulo yafwena’i. (Kus. 18:4-8) Nanshi bengidi bonso ba Leza, banuke ne batame bene bafwaninwe kumona mvubu ya kutakamena kulonga bukomo bwa kwiadija kala kutengela difuku dya Yehova pamo bwa Noa ne kisaka kyandi. Tudi mu ntanda ya kubulwa kulēmeka Leza mudi bafundiji ba mutōtelo wa bubela, bantu balakana Leza ne batuna kwikala’ko kwandi, bafutulula Umpangi mu binenwa byabo. Ino ketwakielai mu kyaka twakasambukilwa. Tulamei mu mutyima bimfwa byotwabandaulanga ne kutengela mikenga ya kubingija ne kutumbija Yehova “Leza wa baleza,” bine, “Leza mukatakata mukomokomo mwine utenteja byamwiko’tu.”—Kup. 10:17.

[Kunshi kwa dyani]

Lelo Ukivulukile?

• Mwanda waka Noa wādi usakilwa kutangidija kumeso bisakibwa bya ku mushipiditu bya kyandi kisaka?

• Lelo i kwiifwana’ka kukatampe kudi pa bino byetu bitatyi na mafuku a Noa?

• Nansha byokwādi bikoleja, mwanda waka Mosesa wābambile nyeke meso andi ku milao ya Yehova?

• Lelo i bupolofeto’ka bwa mu Bible bwakukankamika kwikala nyeke mudyumuke ku mushipiditu?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 25]

Noa ne kisaka kyandi bādi batele nyeke mutyima ku mwingilo wa Yehova

[Kifwatulo pa paje 26]

Milao ya Leza yākweshe Mosesa ekale mutengele