Bakulumpe Bene Kidishitu ‘Bakwashi Ba Mu Kusepelela Kwetu’

“Twi bakwashi ba mu kusepelela kwenu.”—2 KOD. 1:24.

KIMBA MALONDOLOLO:

Le Polo wālombwele namani amba kādipo ‘mfumwandya lwitabijo lwa banababo,’ ino ‘mukwashi wa mu kusepelela kwabo’?

Le bakulumpe bene Kidishitu batuntwilanga ku nsangaji ya banababo betabije mu miswelo’ka?

Le batwe bonso tubwanya kulundila’ko mushipiditu wa nsangaji mu kipwilo namani?

1. Le i bika byālengeje Polo asepelele pangala pa bene Kidishitu ba mu Kodinda?

 TUDI mu mwaka wa 55 K.K. Mutumibwa Polo udi mu kibundi kya Toasa kidi ku mukunkujo wa mema, ino kalekelepo kulangulukila pa myanda ya mu Kodinda. Ku ngalwilo’tu kwa uno mwaka, byāmusense pa kwivwana amba banababo bādi belwa mu bukata mwabo. O mwanda pamo bwa mbutwile wibatele mutyima, wēbatumīne mukanda wa kwibalemununa. (1 Kod. 1:11; 4:15) Kadi wātumine mwingidi nandi Tetusa kobadi ne kumunena aye amupe lapolo ku Toasa. Pano Polo wādi ukungila Tetusa mu Toasa, na mēlu a kwivwana shi bene Kodinda badi biyampe. Inoko, Polo wātyumukilwe mutyima bininge, mwanda Tetusa kāfikilepo. Le Polo wālongele’po namani? Wātūkile ku Masedonya, na byadyese besambakana kwine’kwa. Tetusa wānene amba banababo ba mu Kodinda bāsangedile mukanda wa Polo ne kadi bādi basaka kumumona. Polo pa kwivwana ino lapolo miyampe, ‘wasepelela byamalwa.”—2 Kod. 2:12, 13; 7:5-9.

2. (a) Le Polo wāsonekēle bene Kodinda bika pa mwanda utala lwitabijo ne kusepelela? (b) Le i bipangujo’ka byotusa kubandaula?

² Kitatyi kityetye pa kupita’po, Polo wasonekela bene Kodinda mukanda wa bubidi. Wēbasapwidile amba: “Ke pa mwanda wa kunena’mba, twikale bamfumwandya lwitabijo lwenu, mhm, nanshi twi bakwashi ba mu kusepelela kwenu; mwanda bānwe i ku lwitabijo ko mwaimana.” (2 Kod. 1:24) Le Polo paānene bino binenwa, wādi usaka kunena bika? Ne bino binenwa bidi na lupusa’ka pa bakulumpe bene Kidishitu dyalelo?

LWITABIJO LWETU NE NSANGAJI YETU

3. (a) Le Polo wādi usaka kunena bika paāsonekele amba: “Bānwe i ku lwitabijo ko mwaimana”? (b) Le bakulumpe balondanga kimfwa kya Polo namani dyalelo?

³ Polo wātelele bintu bibidi bya kamweno mu butōtyi bwetu—ke lwitabijo ne kusepelela kadi. Vuluka’mba,  wāsonekele pa mwanda utala lwitabijo amba: “Ke pa mwanda wa kunena’mba, twikale bamfumwandya lwitabijo lwenu, mhm, . . . mwanda bānwe i ku lwitabijo ko mwaimana.” Na bino binenwa, Polo wāyukile amba banababo ba mu Kodinda i bemanije ke pa mwandapo wa aye nansha wa muntu mukwabo, ino i pa mwanda wa lwitabijo lwabo mudi Leza. Nanshi, Polo kāmwenepo amba usakilwa kwikala mfumwandya lwitabijo lwa banababo ne kādipo usaka kulonga namino. Wādi ukulupile amba, bādi bene Kidishitu ba kikōkeji bāsaka kulonga byoloke. (2 Kod. 2:3) Dyalelo nadyo, bakulumpe balondanga kimfwa kya Polo na kulombola kikulupiji mu lwitabijo lwa banababo ne mutyima wabo wa kwingidila Leza. (2 Tes. 3:4) Pa kyaba kya kutūdila kipwilo bijila bikomokomo, bakulumpe beyaminanga ku misoñanya ya mu Bisonekwa ne ku buludiki bwa bulongolodi bwa Yehova. Ne kadi, bakulumpe ba mu ano etu mafuku kebamfundyapo lwitabijo lwa banababo.—1 Pet. 5:2, 3.

4. (a) Le Polo wādi usaka kunena bika paāsonekele amba: “Twi bakwashi ba mu kusepelela kwenu”? (b) Lelo bakulumpe beulanga ngikadilo ya Polo namani dyalelo?

⁴ Polo unena kadi amba: “Twi bakwashi ba mu kusepelela kwenu.” Na bino binenwa wādi wisambila padi aye mwine ne pa balunda nandi ba pa mutyima. Mwanda waka tubafule kukunena namino? Mwanda, mu mukanda umo onka Polo wāvulwije bene Kodinda, bano balunda nandi babidi kitatyi kyaāsonekele amba: “Yesu . . . usapulwa mubukata mwenu kudi bātwe, enka ami uno, ne Shivanusa, ne Temote.” (2 Kod. 1:19) Pakwabo kadi, kitatyi kyonso kyādi kingidija Polo kishima “bakwashi” mu mikanda yandi, wādi wisambila divule pa balunda nandi ba pa mutyima, pamo bwa Apolosa, Akwila, Pishila, Temote, Tetusa ne bakwabo. (Loma 16:3, 21; 1 Kod. 3:6-9; 2 Kod. 8:23) Nanshi, Polo pa kunena amba: “Twi bakwashi ba mu kusepelela kwenu,” wādi ukulupija bene Kodinda amba aye ne bapwani nandi, bādi basaka kulonga bukomo bwabo bonso mwanda wa kutuntwila ku nsangaji ya bantu bonso ba mu kipwilo. Dyalelo, bakulumpe bene Kidishitu nabo badi na uno mutyima. Basakanga kulonga bukomo bwabo bonso mwanda wa kukwasha banababo ‘bengidile Yehova na nsangaji.’—Mit. 100:2; Fid. 1:25.

5. Le tusa kwisambila pa malondololo a kipangujo’ka ne tukalangulukila pa bika?

⁵ Panopano ponka, kisumpi kya batutu ne bakaka badi mu bipindi palapala bya ntanda baityilwe kulondolola ku kino kipangujo kya amba, “le i binenwa’ka ne bilongwa’ka bya mukulumpe byabwejeje’ko nsangaji yabo?” Pano potubandaula byanene kino kisumpi kya banabetu mu lwitabijo, dingakanya malondololo abo na muswelo okokeja kulondolola. Kadi, tulangulukilei pa muswelo otubwanya batwe bonso kutuntwila ku mushipiditu wa nsangaji mu kipwilo kyetu. *

“NAIMUNAPO NE MUSWE PESHISE”

6, 7. (a) Le bakulumpe babwanya kwiula Yesu, Polo ne bengidi bakwabo ba Leza mu muswelo’ka umo? (b) Le i kika kinenwa amba kuvuluka majina a banabetu kulundilanga’ko nsangaji yabo?

⁶ Batutu ne bakaka bavule banenanga amba nsangaji yabo ivudilanga’ko kitatyi kibata bakulumpe mutyima. Muswelo umo bidi uloñanga bakulumpe namino i na kulonda kimfwa kyāshile Davida, Edihu ne Yesu aye mwine. (Tanga 2 Samwele 9:6; Yoba 33:1; Luka 19:5.) Bano bengidi ba Yehova bātele bakwabo mutyima bya binebine na kutela dijina dya muntu ne muntu. Polo nandi wājingulwile mvubu idi mu kuvuluka ne kutela majina a banababo mu lwitabijo. Wāfudije mukanda wandi umo na kwimuna batutu ne bakaka 25 ne kupita pa majina, kimfwa Peshise, kaka mwine Kidishitu wēsambile’po Polo amba:  “Naimunapo ne muswe Peshise.”—Loma 16:3-15.

⁷ Bakulumpe bamo bakolelwanga pa kuvuluka majina. Inoko, na bubine kitatyi kyobalonga bukomo bwa kwiavuluka, balombolanga banababo mu lwitabijo amba, ‘mudi na mvubu kotudi.’ (Div. 33:17) Bakulumpe bakalundila’ko bininge nsangaji ya banababo kitatyi kyobavuluka majina abo pobebapa kulondolola ku Kifundwa kya Kiteba kya Mulami ne ku kupwila kukwabo.—Dingakanya na Yoa. 10:3.

“WAKWINGILABYAMALWA MĪNGILO MUDI MFUMWETU”

8. Le Polo wālondele kimfwa kyāshile Yehova ne Yesu mu muswelo’ka umo wa mvubu?

⁸ Kadi Polo wālombwele amba utele bakwabo mutyima na kwibafwija’ko bya binebine; uno nao i muswelo mukwabo waāvudije nsangaji ya banababo mu lwitabijo. Kadi, mu uno mukanda umo onka mwāesambile pa mutyima wandi wa kwingila mwanda wa nsangaji ya banababo, Polo wāsonekele’mo amba: ‘Kadi netendelanga bikatampe pa mwanda wa bānwe.’ (2 Kod. 7:4) Bino binenwa bya kufwija’ko byātengele banababo ba mu Kodinda ku mutyima. Polo wālongele uno muswelo umo onka ne ku bipwilo bikwabo. (Loma 1:8; Fid. 1:3-5; 1 Tes. 1:8) Na bubine, Polo pa kupwa kutela Peshise mu mukanda waātumine ku kipwilo kya mu Loma, wābwejeje’ko amba: I “wakwingila byamalwa mīngilo mudi Mfumwetu.” (Loma 16:12) Shako, kuno kufwija’ko kwāfwijibwe’ko uno kaka i kukankamika’po kashā! Pa kufwija bakwabo, Polo wālondele kimfwa kyāshile ba Yehova ne Yesu.—Tanga Mako 1:9-11; Yoano 1:47; Kus. 2:2, 13, 19.

9. Le i kika kinenwa amba kufwija ne kufwijibwa’ko kubwejanga’ko mushipiditu wa nsangaji mu kipwilo?

⁹ Dyalelo nadyo bakulumpe bamwene amba mutyima wabo wa kufwija’ko banababo mu binenwa udi na kamweno. (Nk. 3:27; 15:23) Ponso palonga mukulumpe uno muswelo, na bubine ulombolanga banababo amba: ‘Namwene byomwalongele. Nemutele mutyima.’ Kadi banabetu mu lwitabijo basakanga kwivwana binenwa bya bakulumpe bikulupija. Kaka umo wa myaka 55 wesambile pa bantu bavule kitatyi kyaānene amba: “Ku kaji badi bamfwija’ko na dimodimo. Bantu bādi’ko kebadipo na kyanga kadi bādi na mushipiditu wa kwitaka. O mwanda kitatyi nkyafwijije’ko mukulumpe pa kintu kampanda kyonalongele mu kipwilo, natūkijibwe mutyima mpata kadi mbyapa bukomo bukatampe! Kino kyaunengeje ne mone bu muswedibwe na Tata wami wa mūlu. Tutu umo wādi ulelele bana babidi kasuku nandi weivwene uno muswelo. Le kino kyātengele banabetu namani? Unena amba: “Binenwa bya mukulumpe byaumpele bukankamane bya binebine!” Na bubine, mukulumpe ukankamikanga mushipiditu wa banababo mu lwitabijo ne kuvudija nsanga yabo na kwibafwija’ko pampikwa budimbidimbi. Kino nakyo, kikebabwejeja’ko bukomo bwa kunanga nyeke mu dishinda dya būmi “ne kupungilapo kwine mpikila.”—Is. 40:31.

“KUDISHA KIPWILO KYA LEZA”

10, 11. (a) Le bakulumpe babwanya kulonda kimfwa kyāshile Nehemia namani? (b) Le i bika bikakwasha mukulumpe apāne kya buntu kya ku mushipiditu kitatyi kyalonga bupempudi bwa bukumbi?

¹⁰ Le bakumpe bakalombola namani amba batele banababo mutyima ne kulundila’ko nsangaji ya kipwilo mu muswelo umo wa mvubu mpata? I na kukwata mpangiko ya kufikila boba basakilwa kukankamikwa. (Tanga Bilongwa 20:28.) Kitatyi kilonga bakulumpe uno muswelo, beulanga bakumbi ba ku mushipiditu ba kala. Kimfwa, tala byālongele Nehemia mukulumpe wa kikōkeji, kitatyi kyaāmwene amba banababo bamo Bayuda abazoza bininge ku mushipiditu. Nsekununi inena amba, wātalukile kiponka na ponka kukebakankamika. (Neh. 4:14) Dyalelo nadyo, bakulumpe baloñanga uno muswelo. ‘Batalukanga’—kukwata mpangiko—ya kukwasha  banababo betabije bemanije mu lwitabijo. Pa kusaka kwibakankamika uno muswelo, bapempulanga batutu ne bakaka ku mobo abo kukwatañana na ngikadilo yobadi’mo. Mu buno bupempudi bwa bukumbi, basakanga ‘kwibapa kya buntu kya ku mushipiditu.’ (Loma 1:11) Le i bika bikakwasha bakulumpe balonge namino?

¹¹ Dibajinji dya kulonga bupempudi bwa bukumbi, mukulumpe ufwaninwe kwitūdila’ko kitatyi kampanda kya kulangulukila pa muntu wakapempula. Le i makambakano’ka adi na uno muntu? Le i milangwe’ka ibwanya kumukankamika? Le i kisonekwa’ka nansha myanda’ka mimweke ya muntu wisambilwe mu Bible i kengidijibwa mu wandi mwanda? Kubadikila kulanguluka uno muswelo kukakwasha mukulumpe akesamba mu muswelo umwenwa’mo, ke mu muswelopo wampikwa mvubu. Mu bupempudi bwa bukumbi, mukulumpe ukaleka tutu nansha kaka esambe koku umuteja na katentekeji. (Yak. 1:19) Kaka umo wānene amba: “I kisenga’po kumona mukulumpe uteja ne mutyima utele’ko.”—Luka 8:18.

12. Le i bāni basakilwa kukankamikwa mu kipwilo ne mwanda waka?

¹² Lelo i bāni bakamwena mu bupempudi bwa bukumbi? Polo wādyumwine bakulumpe bene Kidishitu pamo bwa aye amba, “dyumukai . . . ne luombe lonso.” Na bubine, bantu bonso ba mu kipwilo bafwaninwe kukankamikwa, kubadila’mo basapudi ne bapania bavuija na kikōkeji mwingilo wabo mwaka ne mwaka. Mwanda waka basakilwa kukwatakanibwa na bakumbi ba ku mushipiditu? Mwanda kyaba kimo bano bantu bakomo ku mushipiditu batyintyidilwanga na mitabakano ileta ino ntanda mibi. Pa kwelekeja mwanda waka’nka ne bengidi ba Leza bakomo basakilwa kyaba kimo bukwashi bwa banababo, tubandaulei bidi mwanda wālongekele mu būmi bwa Mulopwe Davida.

“ABISHAI . . . WAMUPANDIJA”

13. (a) Ishibi-benobe wājingulwile ngikadilo’ka yādi’mo Davida? (b) Le Abishai wābwenye namani kupandija Davida?

¹³ Kitatyi kityetye’tu nkasampe Davida pa kupwa kushingwa māni bu mulopwe, wekuma na Ngodiata, umo wa mu ba Lefaime,  muzo wa batumpangala. Davida mukankamane waipaya kampangala. (1 Sam. 17:4, 48-51; 1 Bil. 20:5, 8) Myaka mivule pa kupita’po, Davida wekuma monka na kampangala mukwabo mu divita dya na bene Fidishitia. Dijina dyandi i Ishibi-benobe nandi wa mu ba Lefaime. (2 Sam. 21:16) Inoko pano, kampangala wāswile kwipaya Davida. Mwanda waka? Ke pamwandapo wa Davida wājimije bukankamane bwandi ino i pa mwanda wādi kakidipo na bukomo. Nsekununi inena amba: “Davida wādi mupungile.” Ponka’po Ishibi-benobe pa kumona kitatyi kyākōkele Davida ku ngitu, “wafwatakanya kwipaya Davida.” Ino penepa kumeso kwa kampangala kutapa Davida na kya bulwi kyandi, “ino Abishai mwana Zeluya mwana-mulume wamupandija [Davida], watapa mwine Fidishitia, ne kumwipaya wamwipaya.” (2 Sam. 21:15-17) Kuno shako ko kupanda! Bine Davida wāfwijije’ko pa ku mutala kwa Abishai ne kwiya bukidibukidi kumukwasha kitatyi kyaādi mu kyaka! Le i ñeni’ka yotubwanya kuboila ku ino nsekununi?

14. (a) Le i muswelo’ka otubwanya kunekenya bikoleja bidi pamo bwa Ngodiata? (b) Le bakulumpe babwanya kukwasha bakwabo namani bajokeje bukomo ne nsangaji yabo? Leta kimfwa.

¹⁴ Kujokoloka ntanda yonso batwe bantu ba Yehova tuvuijanga mwingilo wetu nansha bitutūdila Satana ne bengidi bandi bijika mu dishinda dyetu. Bamo motudi balwanga na bikoleja bidi pamo bwa kampangala, ino na kikulupiji kyonso mudi Yehova, tulwanga na bano “Bangodiata” ne kwibanekenya. Inoko, kyaba kimo bulwi botulwa nyeke na mitabakano ya ino ntanda bwitushiyanga bakōke kadi batyumukwe mutyima. Mu ino ngikadilo ya bukōke, twibazoze kadi mu kyaka kya ‘kwipaibwa’ na mitabakano yotubwanya kulwa nayo kyaba kimo. Mu bitatyi bya uno muswelo, madingi aletwa na mukulumpe pa kitatyi abwanya kwitukwasha twaluje nsangaji ne bukomo bwetu’nka na mwaālwijije’byo bantu bavule. Pania umo wa myaka 65 wanene amba: “Ke papite kyaba’tu kityetye, nkyadipo neivwana biyampe, kadi mwingilo wa busapudi wadi keunkokeja. Mukulumpe umo wājingulula kubulwa bukomo kwami ebiya waumfwena. Twesamba mwisambo ukankamika wimanine pa kisonekwa kya mu Bible. Nalondele madingi aāundingile, ne kumwena namwena’mo.” Ubweja’ko amba: “Bine uno mukulumpe wa buswe wājingulwile ngikadilo yami ya bukōkekōke ne kunkwasha!” Bine, bikankamika’po kashā pa kuyuka’ba tudi na bakulumpe betutala na buswe kadi beteakenye ‘kwitupandija’ pamo bwa Abishai wa pa kala.

“MUYŪKE LUSA LO NDI NALO . . . KUDI BĀNWE”

15, 16. (a) Mwanda waka Polo wādi muswedibwe bininge na banababo mu lwitabijo? (b) Mwanda waka tusenswe bakulumpe ba kilelo ba pa kipwilo?

¹⁵ Kwikala mukumbi kulomba kulonga bukomo. Kyaba kimo, bakulumpe bakeshanga bufuku ne bukata balombela pangala pa luombe lwa Leza nansha mwa kukwashisha banababo betabije ku mushipiditu. (2 Kod. 11:27, 28) Inoko, bakulumpe bavuijanga ne pa mfulo biselwa byabo kadi na nsangaji, enka mwālongele Polo. Wāsonekēle bene Kodinda amba: “Ngele kadi neelelele ne ami mwine, ne ku mutyima tō, pa mwanda wa pa mityima yenu’yo.” (2 Kod. 12:15) Na bubine, Polo wēpānine mu kukomeja banababo mwanda wādi wibasenswe bininge. (Tanga 2 Kodinda 2:4; Fid. 2:17; 1 Tes. 2:8) Nanshi ke kya kutulumukapo shi banababo bāsenswe Polo bininge!—Bil. 20:31-38.

¹⁶ kadi batwe bengidi ba Yehova dyalelo tusenswe bakulumpe bene Kidishitu ba kilelo ne kufwija’ko Yehova mu milombelo yetu pa kwitupa bakulumpe. Balundilanga’ko nsangaji yetu na kwituta mutyima. Tumwenanga mu bupempudi bwabo bwa bukumbi. kadi, tufwijanga’ko pa kwiteakanya kwabo mwanda wa kwitukwasha mu bitatyi byotulēmenenwe na mitabakano ya ino ntanda. Bine, bano bakulumpe bene Kidishitu betutele mutyima i ‘bakwashi ba mu kusepelela kwetu’ ba binebine.

[Kunshi kwa dyani]

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Bifwatulo pa paje 27]

[Bifwatulo pa paje 30]

Kwiteakanya kukwashanga mukulumpe ‘apāne kya buntu kya ku mushipiditu’ mu bupempudi bwa bukumbi