Kukimba Boloke Kuketukinga

“Nanshi badikilai bidi kusaka . . . boloke [bwa Leza].”—MATEO 6:33.

1, 2. I butongi’ka butulumuja bwātongele nsongwakaji umo Mwine Kidishitu, ne mwanda waka?

 NSONGWAKAJI umo wa mu Azia wadi wingila bu mulembi mu bilo ya Leta. Wadi wingila na mutyima onso, uleta lapolo ya mwingilo pa kitatyi, kadipo na mulēle ku kaji. Ino kyaba kyaadi’po byokekyadipo kya lonso, kitatyi kyabwana kya kushinta mingilo. Mukulumpe wa mingilo wanena uno nsongwakaji amba ukokeja kumwangaja bya lonso pa kaji’ka nansha kumukandija kitenta shi etabije kusambakena nandi pamo. Uno kaka wapela pelē nansha byokyadi kya kumujimijija kaji.

² Lelo uno nsongwakaji Mwine Kidishitu wadi na milangwe mifwe? Mhm, wadi usaka kulonda ne pa mfulo binenwa bya Yesu bya’mba: “Nanshi badikilai bidi kusaka . . . boloke [bwa Leza].” (Mateo 6:33) Kwadi aye, kulonda misoñanya ya boloke ko kwādi kwa mvubu mikatampe mpata kupita’ko kumwena lupeto mu kulonga busekese.—1 Kodinda 6:18.

Mvubu ya Boloke

3. Boloke i bika?

³ “Boloke” buselele milangwe ya mwikadilo wa bululame nansha kubulwa budimbidimbi. Mu Bible, bishima bya mu Kingidiki ne Kihebelu bileta mulangwe wa “kolokelelela” nansha “koloka swā.” Inoko ke bolokepo bwa kwilangila, kwityibila myanda mungya misoñanya ya abe mwine, mhm. (Luka 16:15) Ino i koloka swā kukwatañana na misoñanya ya Yehova. Nanshi i boloke bwa Leza.—Loma 1:17; 3:21.

4. Mwanda waka boloke i bwa kamweno ku Mwine Kidishitu?

⁴ Mwanda waka boloke i bwa kamweno? Mwanda Yehova, “Leza waboloke,” utōkelwanga bantu bandi pobalonga bintu na boloke. (Mitōto 4:1; Nkindi 2:20-22; Habakuka 1:13) I kutupu muntu ukokeja kupwana na Leza shi ulonga bya bukondame. (Nkindi 15:8) O mwanda mutumibwa Polo wāsoñenye Temote amba: “Tyina bya kilokoloko kya bunkasampe, ulonde umboloke,” pamo na boba badi na ino ngikadilo ya mvubu. (2 Temote 2:22) Kadi kino kyo kyālengeje Polo abadile’mo ne “kilama-kyadi kya boloke” pa kutela bipindi palapala bya panopele yetu ya ku mushipiditu.—Efisesa 6:14.

5. Le bipangwa byakubulwa kubwaninina bikokeja namani kukimba boloke?

⁵ Shako, kekudipo moloke ne pa mfulo nansha umo. Batwe bonso twāpyene kubulwa kubwaninina kwa Adama, kadi twi bipya-mambo, bakubulwa koloka, tamba ku kubutulwa kwetu. Nansha nankyo, Yesu wānenene amba tufwaninwe kukimba boloke. Le bikokejika namani? Mwanda Yesu wāpēne būmi bwandi bubwaninine bu kikūlwa kyetu, ne shi tulombole lwitabijo mu kino kitapwa, nankyo Yehova nandi ukasangela kwitulekela bubi bwetu. (Mateo 20:28; Yoano 3:16; Loma 5:8, 9, 12, 18) Pa kino, ponso potwifunda misoñanya ya Yehova ya boloke ne kulonga bukomo bwetu bonso bwa kulama’yo—tulomba ne kulomba bukwashi bwa kunekenya bukōkekōke bwetu—bine Yehova witabijanga butōtyi bwetu. (Mitōto 1:6; Loma 7:19-25; Kusokwelwa 7:9, 14) Bine, kino kikankamika’po kashā!

Boloke mu Ntanda Yakubulwa Koloka

6. Mwanda waka ntanda kyādi kifuko kileta kyaka ku Bene Kidishitu babajinji?

⁶ Pāpelwe bana ba bwanga ba Yesu mwingilo wa kwikala bandi Batumoni “ne kulampe kwine kumfulo kwa ntanda,” bālwile na kikambija kikomo. (Bilongwa 1:8) Mwaba onso obāpelwe wādi ‘ulēle mu lupusa lwa yewa umbi,’ ke  Satana kadi. (1 Yoano 5:19) Ntanda yādi miyule mushipiditu umbi waādi usonshila, kadi Bene Kidishitu bādi bakokeja kusambukilwa na luno lupusa. (Efisesa 2:2) Ntanda kyādi kifuko kileta kyaka kobadi. Bādi bakokeja kūminina na bululame bwakubulwa kujina enka na kukimba bidi boloke bwa Leza. Na bubine, bavule bāuminine, i batyetye kete bo bāsāsukile mu “dishinda dya boloke.”—Nkindi 12:28; 2 Temote 4:10.

7. I biselwa’ka bidi na Bene Kidishitu bibalomba bakomene mpusa ya kiboja?

⁷ Lelo ntanda dyalelo i kifuko kyampikwa kyaka ku Bene Kidishitu? Nansha dimo! Pano po pene poyasubijibwa kutabuka ne mu myaka katwa kabajinji mwine. Ne kadi, Satana i mwelwe pano panshi kadi utambanga divita dilobo Bene Kidishitu bashingwe māni, “basheleshelepo ba lukunwa [lwa mwana-mukaji], bālamine bijila bya Leza, ne kulamata ku busapudi bwa Yesu.” (Kusokwelwa 12:12, 17) Kadi Satana utambanga’dyo ne yense utompa kukwatakanya “lukunwa.” Bine, Bene Kidishitu kebadipo ne mwa kwepela ino ntanda mwine. Nansha byokebadipo ba ino ntanda, ino bashikete monka. (Yoano 17:15, 16) Pakwabo kadi banenwe kusapula enka mu mine ntanda’i pa mwanda wa kukimba’mo bantu ba mityima myoloke ne kwibafundija bekale ke bana ba bwanga ba Kidishitu. (Mateo 24:14; 28:19, 20) O mwanda mwine nansha Bene Kidishitu byokebakokejapo kwepuka mpusa ya kiboja ya ino ntanda yonso ne katye, bafwaninwe enka kwiikomena. Leka bidi tubandaule’ko mpusa iná ya uno muswelo.

Dikinga dya Busekese

8. I kika kyālengeje Bene Isalela bavundamukile ku kutōta baleza ba Moabu?

⁸ Dya ku mfulo’tu kwa myaka 40 ya kulumbakana mu ntanda mutuputupu, Bene Isalela bavule bāsāsukile mu dishinda dya boloke. Bēmwenine bilongwa bivule bya bunyongolodi bya Yehova, kadi bādi kebādi pa kibelo kya kutyampa lwayo mu Ntanda ya Mulao. Ino, mu kine kitatyi kya mvubu’kya, bāvundamukila ku kutōta bilezaleza bya Bene Moabu. Mwanda waka? Mwanda bāponene mu “kilokoloko kya ngitu.” (1 Yoano 2:16) Nsekununi inena’mba: “Kabidi bantu baalula kulāla busekese ne bana-bakaji ba Moabu.”—Umbadilo 25:1.

9, 10. I ngikadilo’ka dyalelo ilengeja kikale kya mvubu kulama mu ñeni lupusa ludi na bilokoloko bibi bya ngitu?

⁹ Bino byālongekele bilombola muswelo ukokeja bilokoloko bibi bya ngitu kusubija boba bakubulwa kudyumuka. I biyampe tuboile’ko ñeni, nakampata pano penda busekese muongo pa ntanda ne kumonwa bu mwikadilo mwitabijibwe umbūmi. (1 Kodinda 10:6, 8) Lapolo wa mu États-Unis unena’mba: “Kufika’nka ne kubwipi na mwaka wa 1970, buluo bwa ntekele nkuvwike [kushikata pamo kwa ba mwana-mulume ne mwana-mukaji bakubulwa kwisonga] bwādi bumonwa bu kujilula bijila mu matanda onso a Amerika. Ino pano o ke mwikadila. Kintu kya masongi kutabuka 50 pa katwa ashilwile divule na bu ntekele nkuvwike.” Kino ne kujimina kwa ngikadilo yanwa ya uno muswelo kebidipo’nka mu ntanda imo kete, mhm. Bidi kujokoloka ntanda yonso, ne i kya bulanda, mwanda ne Bene Kidishitu bamo nabo balondanga dino dishinda dimo dyonka—bafika ne ku kujimija mwimanino wabo mu kipwilo kya Bwine Kidishitu.—1 Kodinda 5:11.

¹⁰ Ne kadi, busekese butumbijibwanga konsokonso.  Mafilime ne bimonwamonwa ku matelevijo bilombolanga amba i kyendele’mo bansongwa bekale kusambakena pamo kumeso kwa kwisonga. Buenda bwa bantu ba ngitu imo nabo monka na monka bulombolwa bu bwendele’mo. Koku nako bintu bivule bilombolwa bilombola bantu balonga busekese. Ne bifwatulo bya bantu balonga busekese bitanwa bipēla byonka ku Entelenete. Kimfwa, mulembi umo wa mapepala waletele lapolo amba wandi mwana wa myaka isamba-ibidi wadi utamba ku masomo, pa kufika ku njibo walombola shandi amba ku masomo balunda nandi batene ku diteba dimo dya Entelenete bana-bakaji bādi mutaka nsensele balonga bya busekese. Mbutwile watapwa ku mutyima, ino yao i umo wanena, le i banga bamonanga’byo ne kulombola bambutwile babo mpika? Ne kadi i bambutwile banga bayukile bidi mu makayo a video akayanga babo bana? Ke-pantu makayo mavule ayukene atwejanga’mo myanda ya busekese bwa munyanji pamo ne myanda ya budemona ne bikandangobo.

11. Lelo kisaka kikokeja namani kukingwa ku busekese bwa ino ntanda?

¹¹ Lelo kisaka kikokeja namani kwepuka “kwipwija mukose” kwa kiboja uno muswelo? I na kusaka bidi boloke bwa Leza, ne kupela kwikuja mu bilongwa byonso bya munyanji. (2 Kodinda 6:14; Efisesa 5:3) Bambutwile batadija mingilo ya babo bana, ne kukomeneja mobadi buswe bwa kuswa Yehova ne bijila byandi byoloke, bine nankyo bebakomejanga mwa kulwila na bifwatulo bya bantu badi mutaka, na makayo a video alombola bya bulādi, mafilime a busekese, ne na matompo makwabo a kubulwa boloke.—Kupituluka 6:4-9. *

Kyaka Kidi mu Kuningilwa na Bantu

12. I mwanda’ka wāmwekele mu myaka katwa kabajinji?

¹² Pādi Polo mu Lesetala, kibundi kya mu Azia Minele, wābelwile muntu umo mu kingelengele. Nsekununi ilombola’mba: “Bibumbo pa kumona kyokya kyālongele Polo, batalula mawi abo, ke banena mu muneneno wa kiLaikonya’mba: I baleza ke bēalamuna umbu-bantu, betutūkila pano! Ino bainika Banabasa dya bu-Yupita; Polo bamwinika dya bu-Mekyule, mwanda aye wadi ukidilemo kwisamba.” (Bilongwa 14:11, 12) Kupwa kadi’nka kibumbo kimo kyonka’kya kekikimbe kwipaya ba Polo ne Banabasa. (Bilongwa 14:19) I kimweke patōka’mba bano bantu bāningilwe na lupusa lwa bantu. Kadi bimweka’mba bantu bamo ba mu mwaba’wa pobāikele ke Bene Kidishitu, kebālekelepo milangwe yabo ya kabutyibutyi. Polo pa kutuma mukanda kudi Bene Kidishitu ba mu Kolose, wēbanene badyumuke ku “kutota kwa bamwikeulu.”—Kolose 2:18.

13. I bibidiji’ka bimobimo Mwine Kidishitu byafwaninwe kwepuka, ne ukokeja kumona muswelo’ka bukomo bwa kwepuka’byo?

¹³ Ne dyalelo nadyo mo monka, Bene Kidishitu ba bine bafwaninwe kwepuka bibidiji bimo bitabijibwe na bantu inoko bimanine pa milangwe ya mutōtelo wa bubela ijilula misoñanya ya Bwine Kidishitu. Kimfwa, mu matanda amo mudi bisela bya kishi bya pa kubutulwa kwa  mwana ne pa lufu bimanine pa bubela bwa’mba tudi na mushipiditu keufu. (Musapudi 9:5, 10) Kadi kudi mu matanda makwabo mudi kishi kya kūminija bana bana-bakaji kwibatyiba bipindi bimo bya bwana-bukaji. * Bine ino i nshikani ya malwa, kadi i kilongwa kyakubulwa mvubu kekikwatañenepo na buswe bufwaninwe bambutwile Bene Kidishitu kulombola babo bana. (Kupituluka 6:6, 7; Efisesa 6:4) Bene Kidishitu babwanya kukomena namani lupusa lwa kuningilwa na bantu ne kuleka bibidiji bya uno muswelo? I na kutūla kikulupiji kyonso mudi Yehova. (Mitōto 31:6) Leza wa boloke ukakomeja ne kulama boba banena na mutyima umo amba: “Aye i mpakala yami, i munsakwa mwami; wami Leza mo nkulupile.”—Mitōto 91:2; Nkindi 29:25.

Kokelwa Yehova

14. Yehova wāpele Bene Isalela kidyumu’ka kumeso’tu kwa abo kutwela mu ntanda ya mulao?

¹⁴ Kumeso’tu kwa Bana ba Isalela kutwela mu ntanda ya mulao, Yehova wēbadyumwine baleke kumwilwa. Wānena’mba: “Dyumuka bidi kutyina’mba wakelwa Yehova Leza obe, mwanda wa kubulwa kulama bijila byandi, ne misoñanya yandi, ne bitungo byandi byo nakusoñanya dyalelo dino’di; kutyina’mba pakudya ne kwikuta, ne kūbaka mobo malumbuluke ne kwikala monka, kadi po bakavula bungi bañombe bobe ne ñombe ya mikōko yobe mine, kabidi ndalama yobe ne nsahabu yobe i mivudijibwe, ne byonso byodi nabyo i bivudijibwe; ponkapo mutyima obe wakazunzulwa, koilwa Yehova Leza obe.”—Kupituluka 8:11-14.

15. Lelo tukokeja kuyuka namani amba ketwidilwepo Yehova?

¹⁵ Le kintu kya uno muswelo kikokeja kufika ne dyalelo? Bine kikokeja, shi tubadikija kumeso bintu byakubulwa mvubu. Ino shi tubadikile bidi kusaka boloke bwa Leza, nankyo butōtyi butōka bukekalanga ke kintu kya mvubu mikatampe mu būmi bwetu. Enka na mwētukankamikile’kyo Polo, ‘tukakūla kitatyi kifwaninwe’ ne kumona’mba mwingilo wetu i wa kampeja-bukidi. (Kolose 4:5, NW; 2 Temote 4:2) Ino shi kutanwa ku kupwila ne kwenda mu mwingilo wa budimi kudi na mvubu mityetye kotudi, inoko makayo ne kwisangajana mvubu mikatampe, nankyo bine tukelwa Yehova na kumutula pa kifuko kya bubidi mu būmi bwetu. Polo wānene amba mu mafuku a mfulo, bantu bakekala “bakusanswa byamazua pakatampe kudi Leza mpika.” (2 Temote 3:4) Bene Kidishitu bampikwa kwididika bebandaulanga kitatyi ne kitatyi mwa kuyukila shi bine mulangilo wa uno muswelo keudipo na lupusa pobadi.—2 Kodinda 13:5.

Dyumuka Mushipiditu wa Bwanapabo

16. I mushipiditu’ka mubi wālombwelwe na Eva ne na bantu bamo ba mu mafuku a Polo?

¹⁶ Mu Edena, Satana wābwenye kutwelela pa mutyima wa Eva wa kusaka bwanapabo. Eva wāsakile kwityibila aye mwine mbila ya kuyuka biyampe ne bibi. (Ngalwilo 3:1-6) Ne mu myaka katwa kabajinji namo, Bene Kidishitu bamo ba mu kipwilo kya Kodinda bādi na mushipiditu umo wa kusaka bwanapabo. Bādi balanga’mba bayukile bivule kupita Polo, nandi wēbela mwenji na kwibeta’mba i batumibwa bakatampe bene.—2 Kodinda 11:3-5; 1 Temote 6:3-5.

17. Tukokeja kwepuka namani mushipiditu wa bwanapabo?

 ¹⁷ Mu ntanda ya dyalelo namo mo monka, bantu bavule i “ba lupata lubilubi, ne bakwitatula,” ino ne bene Kidishitu bamo i baselwe na uno mulangilo. Bakwabo pano ke balwana na bubinebine. (2 Temote 3:4; Fidipai 3:18) Inoko batwe, mu myanda ya mutōtelo wa bine, i kipite buya tuleke Yehova etwendeje, twikale ne kwingila kakasa kakasa na “umpika wa binebine, udi na manwa” ne na bakulumpe ba pa kipwilo. Dino dyo dishinda dya kukimbila’mo boloke, kadi ditukiñanga ku mushipiditu wa kusaka bwanapabo. (Mateo 24:45-47; Mitōto 25:9, 10; Isaya 30:21) Kipwilo kya bapandulwemo i ‘kipanda, ne kyalwilo kya bubinebine.’ Yehova i mwikitūle’ko mwanda wa kwitukinga ne kwitukunkuja. (1 Temote 3:15) Kuyuka mwingilo wakyo kuketukwasha tuleke kulonga ‘nansha kimo kya ntumbo ya bituputupu’ ponso potwendelela na kukōkela ku kiswa-mutyima kyoloke kya Yehova.—Fidipai 2:2-4; Nkindi 3:4-6.

Iulai Yesu

18. I mu mashinda’ka mobetukankamika kwiula Yesu?

¹⁸ Bible wisambila padi Yesu mu bupolofeto amba: “Ubasanswa boloke, ubashikwe bubi.” (Mitōto 45:7; Bahebelu 1:9) Uno shao o mwikadilo mulumbuluke wa kwiula! (1 Kodinda 11:1) Yesu kādipo’nka muyuke misoñanya ya peulu ya Yehova bitupu, mhm; ino kadi wādi mwiiswe. O mwanda pāmutompele Satana mu ntanda mutuputupu, Yesu kātatenepo ino wādi mwimanije nshinkidingi pa kupela kusāsuka mu “dishinda dya boloke.”—Nkindi 8:20; Mateo 4:3-11.

19, 20. I bipa’ka bilumbuluke bilupuka mu kukimba boloke?

¹⁹ Eyo, bilokoloko bya ngitu bya bukondame bikokeja kwikala bikomo. (Loma 7:19, 20) Inoko, shi boloke kyo kintu kilēme kotudi, nankyo buketupa bukomo bwa kulwa na bubi. (Mitōto 119:165) Kusanswa boloke na mushike kuketukinga ponso potulwa na bilubo. (Nkindi 4:4-6) Vuluka’mba kitatyi kyonso kyotunekenibwa na matompo, tupanga Satana bushindañani. Ino i kipite buya mpata kumukomena ne kupa Yehova bushindañani!—Nkindi 27:11; Yakoba 4:7, 8.

²⁰ Bene Kidishitu ba bine bakimbanga boloke, o mwanda i bayujibwe “bipa bya boloke, byo bidi kudi Yesu Kidishitu, bya ku ntumbo ne kutōta kudi Leza.” (Fidipai 1:10, 11) I bavwale “muntu mupya wakupangibwa umboloke, ne bu-ujila bwa binebine, mwikadile Leza.” (Efisesa 4:24) I ba Yehova kadi bekele na būmi bwa kumwingidila aye, ke mwandapo wa kwisangaja abo bene, mhm. (Loma 14:8; 1 Petelo 4:2) Bine, kino kyo kiludika milangwe yabo ne bilongwa byabo. Bine, basangajanga mutyima wa Shabo wa mūlu kashā!—Nkindi 23:24.

[Kunshi kwa dyani]

Le Ukokeja Kushintulula?

• Mwanda waka i kipite buya kukimba boloke?

• Mwine Kidishitu wakubulwa kubwaninina ukokeja namani kukimba boloke?

• I bintu’ka bimobimo bya ino ntanda bifwaninwe kwepuka Mwine Kidishitu?

• Kukimba boloke kwitukiñanga muswelo’ka?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 28]

Ku balondi ba Yesu, ntanda kyādi kifuko kileta kyaka

[Kifwatulo pa paje 29]

Bana bafundijibwa kusanswa Yehova bakamona bukomo bwa kulwa na busekese

[Kifwatulo pa paje 30]

Bene Isalela bamo bāidilwe Yehova pa kupwa kumona ntundubuko mu Ntanda ya Mulao

[Kifwatulo pa paje 31]

Pamo’nka bwa Yesu, Bene Kidishitu bashikilwe kubulwa boloke