1. I kwishila’ka kudi pa byobya byotusakilwa ne byotwabila?

KUDI bintu bityetye’tu kete byotusakilwa pa kwikala bōmi. Kimfwa, tusakilwa bidibwa, bivwalwa, ne mwa kwikala. Inoko byotubwanya kwabila kebidipo na mfulo. Kadi bavule kebajingulwilepo amba kebasakilwapo byonso byobabila.

2. I bintu’ka bimobimo bisakanga bantu?

² Muntu ushikata kunja ubwanya kusaka kintu kishile na kisaka yewa ushikata mu kizungu. Mu bifuko bimo, bantu bakasaka kwikala na telephone, tukutuku, nansha kakipindi ka ntanda. Mu bifuko bikwabo, bantu basakanga kwikala na bisandi bya katutu, mobo makatampe, nansha myotoka ya bei. Ino, nansha shi tushikatanga kwepi, nansha twikale na lupeto luvule nansha lutyetye, tukokeja kwendelela na kwabila bintu bivule byoketusakilwapo nansha byoketubwanyapo kupota.

3. Le kusanswa bintu bya ku ngitu kushintulula bika?

³ Le kusanswa bintu bya ku ngitu kushintulula bika? I mwikadilo wa muntu utēle mutyima bininge ku bintu kupita’ko ku kipwano kyandi na Leza. Kasangalangapo nansha shi udi na  byasakilwa, inoko wabilanga nyeke kwikala na bintu bivule. Nansha ke boba badi na lupeto lutyetye ne boba kebapotengapo bintu bya bei nabo babwanya kusanswa bintu bya ku ngitu. Babwanya kuleka kutūla Bulopwe pa kifuko kibajinji mu būmi bwabo.​—Bahebelu 13:5.

4. Le Satana wingidijanga muswelo’ka “bya kusakasaka bya meso”?

⁴ Satana usakanga tukulupile amba tukokeja kwikala na būmi bwa nsangaji enka shi tudi na bintu bivule. O mwanda wingidijanga ntanda ne “bya kusakasaka bya meso” mwanda wa twabile nyeke kwikala na bintu bivule. (1 Yoano 2:15-17; Ngalwilo 3:6; Nkindi 27:20) Twimvwananga nyeke nansha kumona bantu basumbija bintu bipya mwanda wa twibapote’byo. Lelo kashā kwapotele’po kintu mwanda’tu ubekimone kikelema nansha bekisumbija? Shi i amo, padi pa kupwa wealakenye kyowekipotela. Shi twendelela na kupota bintu byoketudipo nabyo mvubu, nabya tukutakanyanga bitupu būmi bwetu. Bino bintu bibwanya kwitulabika twakomenwa kwingidila Yehova. Kimfwa tubwanya’nka ne kubulwa kitatyi kya kwifunda Bible, kya kwiteakanya ne kutanwa ku kupwila ne kya kutambila kyaba ne kyaba mu busapudi. Vuluka, mutumibwa Yoano wādyumwine amba: “Ino ntanda ipitanga ne bya kusakasaka byayo bine.”

5. I bika bibwanya kufikila boba bajimija bukomo bwabo ku kukimba bintu bivulevule?

⁵ Satana usakanga twele bukomo bwetu ku kukimba lupeto ne bintu bivule pa kyaba kya kwingidila nabo Yehova. (Mateo 6:24) Inoko shi tusangela’nka kwikala na bintu bivule, būmi bwetu kebukekalapo na buluji. Tukazumbazumba ne kwikala na makambakano a lupeto. Kadi kibi kutabukidila, tukajimija lwitabijo lwetu mudi Yehova ne mu Bulopwe bwandi. (1 Temote 6:9, 10; Kusokwelwa 3:17) Yesu wānene amba “kusakasaka bintu bikwabokwabo” kudi pamo bwa miba ibwanya kujikankanya nkunwa ileke kutama biyampe ne kupa bipa.​—Mako 4:14, 18, 19.

6. I ñeni’ka yotuboila kudi Baluki?

⁶ Langulukila bidi padi Baluki, mulembi wa mupolofeto Yelemia. Pāshilwile Baluki kwikimbila “bintu bikatakata,” Yehova wāmuvulwije amba panopano ponka Yelusalema usa konakanibwa. Ino wālaile Baluki amba ukapanda. (Yelemia 45:1-5) Kekudipo kikwabo kyādi kifwaninwe kutengela Baluki. Yehova kādipo wa kupandija bintu byādi na bantu. (Yelemia 20:5) Dyalelo, netu tudi kubwipi na mfulo ya ntanda ya Satana. Nanshi kino ke kitatyipo kya kwikimbila bintu bivulevule. Kadi ketufwaninwepo kutengela amba tukapita na byetu bintu pa kupwa kwa kyamalwa kikatampe, nansha shi twibisenswe namani.​—Nkindi 11:4; Mateo 24:21, 22; Luka 12:15.

7. I bika byotusa kubandaula, ne mwanda waka?

⁷ Pene’pa i muswelo’ka otubwanya kumona twa kwikwasha nato na kisaka koku kadi tutele mutyima ku kyokya kya mvubu mpata mu būmi? I muswelo’ka otukepuka kuswa bintu bya ku ngitu? I bika bibwanya kwitukwasha tuleke kwikambakanya pa mwa kusokwela byobya byotusakilwa? Yesu wāletele’po madingi mayampe mu Busapudi bwandi bwa ku Lūlu. (Mateo 6:19-21) Leka bidi tutange ne kwisambila pa Mateo 6:25-34. Kino kisa kwitukankamika tukimbe nyeke Bulopwe pa kyaba kya kukimba bintu.​—Luka 12:31.

8, 9. (a) Mwanda waka ketufwaninwepo kukambakena bininge bintu byotusakilwa? (b) Le Yesu wādi uyukile bika pa bantu ne pa bisakibwa byabo?

⁸ Tanga Mateo 6:25. Yesu wādi uyukile amba bana bandi ba bwanga bādi bakambakena bya kudya, bya kutoma, ne bya kuvwala, o mwanda wēbasapwidile mu Busapudi  bwandi bwa ku Lūlu amba: “Lekai kukambakanya mityima pa mwanda wa myuya yenu.” Yesu wādi usaka kwibakwasha bemvwanije kine kyokebādipo bafwaninwe kukambakena bino bintu byonso. Wādi uyukile amba shi bakambakene’byo bininge, nansha ke byobya byobasakilwa, bakavulaminwa kintu kya mvubu mpata mu būmi. Yesu wādi utele mutyima bininge pa bana bandi ba bwanga, o mwanda wādi wibadyumuna kyaba ne kyaba ku kino kyaka mu busapudi bwandi.​—Mateo 6:27, 28, 31, 34.

⁹ Ino mwanda waka Yesu witusapwila tuleke kukambakena bya kudya, bya kutoma ne bya kuvwala? Le ketusakilwapo bidibwa ne bivwalwa’ni? Tusakilwa’byo! Kadi shi ketudipo na lupeto lubwane pa kupota bino bintu, nankyo bidi na buluji twanze kukambakena’byo. Ne Yesu wādi uyukile nankyo. Wādi uyukile byobya bisaka bantu. Kadi wādi uyukile amba “mu mafuku a mfulo,” bana bandi ba bwanga bakekala mu bitatyi bya makambakano. (2 Temote 3:1) Na bubine, dyalelo ke bangipo badi na kaji kadi bei ya bintu yendanga ikandila’ko. Mu bifuko bivule namo, mudi balanda ba bidibwa bityetye’tu pakwabo babulwe’byo. Ino kadi Yesu wādi uyukile amba būmi bwa muntu budi na mvubu mpata kutabuka ‘byakudya kadi umbidi nao kutabuka bivwalwa.’

10. Yesu paāfundije balondi bandi mwa kulombela, le i kintu’ka kyāatelele kifwaninwe kwikala na mvubu mpata mu bwabo būmi?

¹⁰ Yesu wādi ke mufundije kala bana bandi ba bwanga amba pobalombela, bafwaninwe kulomba Shabo wa mūlu ebape byobasakilwa. Bādi bakokeja kulomba’mba: “Witupe bidibwa byetu bya dyalelo.” (Mateo 6:11) Kitatyi kikwabo, wēbanene kulomba’mba: “Witupe bidibwa byetu bya dyalelo mungya bisakibwa bya difuku.” (Luka 11:3) Inoko kino kekishintululapo amba tufwaninwe’nka kulangulukila pa kukimba bintu byotusakilwa. Aye Yesu wāsapwidile balondi bandi amba kulomba Bulopwe bwa Leza bwiye kudi na mvubu mpata kupita kulomba bisakibwa byabo. (Mateo 6:10; Luka 11:2) Yesu pa kukwasha bana bandi ba bwanga baleke kwikambakanya, wēbasengele na kwibavuluja muswelo utele Yehova mutyima bipangwa byandi byonso.

11, 12. Le i ñeni’ka yotuboila ku muswelo ukwatakanya Yehova toni twa mūlu? (Tala kifwatulo ku ngalwilo.)

¹¹ Tanga Mateo 6:26. Tufwaninwe kutala “senene toni twa mūlu.” Nansha toni byotudi tubipangwa tutyetutye, inoko tudyanga bininge. Shi toni twadi’mba i tukatampe bwa bantu, longa tudyanga bidibwa bivule kupita bidyanga bantu. Toni tudyanga bipa, miseke, bīshi ne minyambo. Ino toni ketunenwepo kukuna nkunwa nansha kwidimina. Yehova upanga tuno toni bidibwa byotusakilwa. (Ñimbo ya Mitōto 147:9) Na bubine, kelangapo bidibwa mu milomo ya toni! Nato tufwaninwe kwenda ne kukebikimba.

¹² Yesu kātatenepo’mba Shandi ukwatakanyanga byoni, nanshi ukakwatakanya ne bantu bene. ^[1] (Tala bilembwa bya ku mfulo.) (1 Petelo 5:6, 7) Netu pamo bwa toni, ketufwaninwepo kwikala bankope. Tufwaninwe kwingila pa kusokola bidibwa ne lupeto lwa kupota’byo. Yehova uketwesela pa bukomo botulonga. Kadi shi ketudipo na lupeto lubwane nansha bidibwa, Yehova uketupa nyeke byobya byotusakilwa. Kimfwa, bantu bakwabo bakokeja kwitupa bintu byobadi nabyo. Kadi Yehova upanga toni mwa kwikala. I mwitupe bwino bwa kwala manswa, kadi i aye ulongele bintu byala nabyo toni manswa. Muswelo umo onka, Yehova ubwanya kwitukwasha tusokole njibo mwa kushikata na kisaka kyetu.

13. I bika bilombola’mba tudi na mvubu kupita toni twa mūlu?

¹³ Yesu pa kupwa kuvuluja bandi bana ba bwanga’mba Yehova udishanga toni,  wēbepangwile’mba: “Le banwe kemudipo na mvubu kwitupita’ni, a?” (Dingakanya na Luka 12:6, 7.) Yesu paānenene bino, padi wādi ulangulukila pa muswelo waādi wa kupānina bantu būmi bwandi. Bine, Yesu kāfwidilepo toni nansha ke nyama’ka. Wētufwidile batwe amba twikale na būmi bwa nyeke.​—Mateo 20:28.

14. I bika kebibwanyapo kulonga yewa ukambakanya mutyima?

¹⁴ Tanga Mateo 6:27. I bika byādi bisaka kunena Yesu paānene amba ketubwanyapo kubweja ku būmi bwetu nansha’tu bula bwa mukono umo mwine na kukambakanya mutyima? Wādi usaka kunena’mba ketukalepejapo būmi bwetu na kukambakena bintu byotusakilwa. Ne kadi bidi, shi tutyibidilwe na kuzumbija mutyima, tubwanya kubela twafwa ne kufwa.

15, 16. (a) Muswelo ukwatakanya Yehova maluba a mu ntanda witufundija bika? (Tala kifwatulo ku ngalwilo.) (b) I bipangujo’ka byotufwaninwe kwiipangula ne mwanda waka?

¹⁵ Tanga Mateo 6:28-30. Tusangalanga shi tuvwele biyampe, nakampata potutambila mu busapudi, potwenda ku kupwila ne ku bitango. Ino le tufwaninwe ‘kukambakanya mutyima pangala pa bya kuvwala’? Pano napo Yesu uvuluja bana bandi ba bwanga muswelo utele Yehova mutyima ku bipangwa byandi. Yesu wāletele  kimfwa kya “maluba a mu ntanda.” Ano “maluba” akokeja kwikala a miswelo palapala ne misombelo. I kutupu nansha dimo dīsonene bivwalwa byadyo. Ino ao onso i maneñene bininge, byālengeje ne Yesu anene amba “nansha ke Solomone mwine mu ntumbo yandi yonso kāvwelepo bya kufwaninwa pamo na diluba dimo dya mu ao”!

¹⁶ Vuluka byobya byābwejeje’ko Yesu amba: “Shi Leza uvwika namino munamuna ya mu ntanda . . . abulwepo kutabuka kwimuvwika, banwe ba lwitabijo lutyetye?” I bine uketuvwika! Nansha nankyo bana ba bwanga ba Yesu bādi basakilwa kuvudija lwitabijo. (Mateo 8:26; 14:31; 16:8; 17:20) Bādi bafwaninwe kukulupila amba Yehova udi na mutyima wa kwibakwatakanya ne ukebakwatakanya bine. Le batwe netu? Le tukulupile amba Yehova uketukwatakanya?

17. I bika bibwanya kona kipwano kyetu na Yehova?

¹⁷ Tanga Mateo 6:31, 32. Bantu bavule bampikwa kuyuka Yehova batanga mutyima ku kwikala na lupeto luvule ne bintu. Shi netu tulonge bwa abo, nabya tukona kipwano kyetu nandi. Tuyukile amba Yehova i Tata wetu kadi witusenswe. Kadi tukulupile amba shi tulonge byasaka ne kutūla Bulopwe bwandi pa kifuko kibajinji mu bwetu  būmi, uketupa kintu kyo-kyonso kyotusakilwa ne kwitutentekela’po bikwabo. Tuyukile monka amba kipwano kiyampe na Yehova kyo kituletela nsangaji ya bine, kadi kitukwasha tuloelelwe ‘bidibwa ne bivwalwa’ byotusakilwa.​—1 Temote 6:6-8.

18. Lelo i bika biyukile Yehova potudi, ne i bika byaketulongela?

¹⁸ Tanga Mateo 6:33. Shi tutūla Bulopwe bwa Leza pa kifuko kibajinji mu bwetu būmi, nabya Yehova uketupa byonso byotusakilwa. Yesu wālombwele kine kyotufwaninwe kukulupidila uno mulao. Wānene amba: “Shenu wa mūlu uyukile amba musakilwa bino bintu byonso.” Yehova uyukile byobya byosakilwa ne abe mwine kwayukile’byo. (Fidipai 4:19) Uyukile i bisandi’ka byotusakilwa. Kadi uyukile ne byakudya byosakilwa. Uyukila monka amba abe ne kisaka kyobe musakilwa mwa kwikala. Yehova ukalonga bukomo bwa kukupa byobya bine byosakilwa.

19. Mwanda waka ketufwaninwepo kwikambakanya pa bya kumeso?

¹⁹ Tanga Mateo 6:34. Difuku dikwabo Yesu wānene bandi bana ba bwanga amba: “Kemwakikambakanyai mityima nansha dimo.” Yehova uketupa byobya byotusakilwa difuku ne difuku. O mwanda ketufwaninwepo kwikambakanya pa bya kumeso. Shi twikambakanye, tukashilula kwikulupila batwe bene, ne kino kikona kipwano kyetu na Yehova. Tufwaninwe nanshi kukulupila bininge mwadi.​—Nkindi 3:5, 6; Fidipai 4:6, 7.

20. (a) I kitungo’ka kyobwanya kwitungila mu mwingilo wa Yehova? (b) I bika byobwaya kulonga pa kupēleja bobe būmi?

²⁰ Bine kikekala kya bulanda shi ke tukomenwa kwingidila Yehova ne pa mfulo amba mwanda’po tubajimija bukomo bwetu na kukimba bintu bivule! I biyampe’ko tupe Yehova kyokya kitabukile kunengela. Kimfwa, ubulwe’po kuvilukila ku kipwilo kusakilwa basapudi? Le ubulwe’po kwingila bupania? Shi wi pania, le kodi mulange ya kulomba kukafunda Masomo a Basapudi ba Bulopwe? Le kubwanyapo kukwasha’ko dimodimo mu yenga ku Betele nansha ku bilo ya bwalamuni? Pakwabo ubwanya kwikala mwingidi wa kwilanga ku Lūbako lwa Kwenu ne kukakwasha kitatyi kimokimo ku lūbako lwa Mobo a Bulopwe. Langulukila pa muswelo obwanya kupēleja būmi bobe amba umone kitatyi ne bukomo bwa kwingila ku mingilo ya Bulopwe. Tala milangwe ya mwa kulongela mu kapango, “Mwa Kupēlejeja Būmi Bobe.” Lomba Yehova akukwashe ukwate butyibi bwa byofwaninwe kulonga. Shilula kushinta popa posakilwa kushinta.

21. I bika biketukwasha tufwene pabwipi bininge na Yehova?

²¹ Yesu wētufundije kukimba bidi Bulopwe. Shi tukimbe’bo bidi, tubaepuka kukambakena bintu byotusakilwa. Tukafwena pabwipi bininge na Yehova mwanda tukulupile amba uketukwatakanya. Tukēfula kadi ketukapotepo kintu kyonso kyotwabila nansha kisumbijibwa na ino ntanda, nansha shi tudi na lupeto lwa kupota’kyo. Shi tupēleje būmi bwetu pano, tukabwanya kushala na kikōkeji kudi Yehova ne kukwatyija “pototo būmi bwinebwine” bwaetulaile.​—1 Temote 6:19.