Shapita wa Dikumi ne Mwanda

Yehova Walaya Kupala Danyele Mpalo ya Kutendelwa

1, 2. (a) I ngikadilo’ka ya mvubu ifwaninwe kwikala nayo munyemi wa lubilo usaka kubwina? (b) Polo wādingakenye namani būmi bwa kikōkeji mu mwingilo wa Yehova na lubilo?

 MUNYEMI wa lubilo kalumba ku kitūlo. Wakōka, aye’ko na kitungo kyandi, papo witonwena’ko mwa kuvuila matabula abala-anga amushadila’ko. Wikankila’ko na bukomo bonso, ne kupita wapita pa mushiko, wabwina! Mpala yandi papo miyule nsangaji ya kwishinkija ne bushindañani. Bine, wabwina pangala pa kūminina kwandi.

² Tumona ku mvuyo kwa Danyele shapita 12 mupolofeto muswedibwe kalumba ku mushiko wa mfulo wa kubwina mu “lubilo” lwandi—ke būmi bwandi mu mingilo ya Yehova kadi. Mutumibwa Polo, wāpwile’tu kutela bifwa pala pala bya mu bengidi ba Yehova bāingile pādi bwine Kidishitu kebwashimikilwe, wāsoneka’mba: “Penepo kadi, bātwe netu byo twaelwa umbukata mwa kibumbo kikatakata, kidi namino, kya tumoni, tuvule byonso byakwitulemenena, shi bika, shi bika, ne bubi bwitūminine bwine, tunyeme ne bukankamane [“kūminina,” NW] ponka luno lubilo lo tutungilwe, lwa kwela meso konka kudi aye Yesu kilongoji kya kwitabija kwetu, ke mubingiji wako kadi, aye wakankamene ne [ku mutyi wa masusu] ne kubanga bumvu kwine mpika, pa mwanda wa tusepo twadi tumutūdilwe kumeso, ino pano washikata ku lundyo lwa lupona lwa Leza.”—Bahebelu 12:1, 2.

3. (a) I kika kyādi kitonona Danyele ‘anyeme na kūminina’? (b) I bintu’ka bisatu bishileshile byobālombwele Danyele kudi mwikeulu wa Yehova?

³ Mu kino ‘kibumbo kikata kya batumoni’ mubadilwa ne Danyele. Bine, nandi i umo ‘wānyemene na kūminina,’ ne kadi buswe bwa mushike bwāadi uswele Leza bo bwādi bumutonona  anyeme namino. Yehova wāsokwedile Danyele bintu bivule bya kufikila imbikalo ya ntanda, ino papo wāmutumina bino bishima bikankamika amba: “Abewa enda kufika ku mfulo. Ukakokolokwa ne ukemana kutambula kyobe kipindi ku mfulo kwa mafuku.” (Danyele 12:13, BB) Mwikeulu wa Yehova wālombwele Danyele bino bintu bisatu bishile: (1) amba Danyele “enda kufika ku mfulo,” (2) amba “ukakokolokwa” ne (3) amba “ukemana” dikwabo mu mafuku a kumeso. Bino bishima bibwanya namani kukankamika bene Kidishitu dyalelo nabo bōminine mu lubilo lwabo kufika ne ku mushiko wa mfulo wa babwina?

“ENDA KUFIKA KU MFULO”

4. I bika byādi bisaka kunena mwikeulu wa Yehova pa kunena amba “enda kufika ku mfulo,” ne i kika kinenenwa amba kino kekyābudilwepo kwikala kikoleja kudi Danyele?

⁴ I bika byādi bisaka kunena mwikeulu pa kulombola Danyele amba: “Enda kufika ku mfulo”? Ku mfulo kwa bika? Danyele byaādi kadi na kintu kya myaka 100, bimweka amba i mfulo ya būmi bwandi, mwanda wādi kalumba ku lufu. * Mwikeulu wādi usoñanya Danyele ōminine na kikōkeji’nka ne byafwa. Ino kekyādipo kipēla. Danyele wēmwenine kupona kwa Babiloni, wāmona ne bashele’ko ba ku Bayuda bāselelwe bu misungi bajokela mu Yuda ne mu Yelusalema. Bino byonso byāpele mupolofeto mununu nsangaji mikatampe mpata. Ino kekudipo pasonekelwe amba nandi wāendele nabo lumo. Padi mu kine kitatyi’kya wādi ke mununu bininge, ke mukoke. Pakwabo kadi Yehova ye wāsakile amba ashale monka mu Babiloni. Inoko kintu kyotuyukile i kino, Danyele kābudilwepo kwabila pa kumona bakwabo bataluka kebenda ku Yuda.

5. I kintu’ka kilombola amba Danyele wāūminine kufika ne ku mfulo?

⁵ Na bubine Danyele wāivwene bukomo pa kwivwana mu byāmunene mwikeulu na kanye amba: “Enda kufika ku mfulo.” Padi tubavuluka binenwa bya Yesu Kidishitu byaānene ke papite myaka tutwa tusamba amba: “Aye ukōminina pototo, ne pamfulo pene, nabya aye ukapandako.” (Mateo 24:13) Kino kyo kyālongele  Danyele. Wāūminine kufika ne ku mfulo, wānyema na kikōkeji lubilo lwa kukamona būmi kutūla ne ku mfulo kwalo. Buno bo bubinga bumo bulengeje esambilwe mayampe mwenda mafuku mu Kinenwa kya Leza. (Bahebelu 11:32, 33) I bika byāpele Danyele bukomo bwa kūminina kufika ne ku mfulo? Nsekununi ya būmi bwandi itukwasha tulondolole kino kipangujo.

KŪMININA BU MWIFUNDI WA KINENWA KYA LEZA

6. Tuyukile namani amba Danyele wādi mwifundi mwipāne wa Kinenwa kya Leza?

⁶ Mu kūminina kwa Danyele kufika ne ku mfulo mwādi ne kwifunda nyeke milao ya Leza ya nsangaji ne kulanguluka’po bininge. Tuyukile amba Danyele wādi mwifundi mwipāne wa Kinenwa kya Leza. Shi wādi amba kādipo mwifundi, lelo longa wābwenye namani kuyuka milao ya Leza yaālaile kupityila kudi Yelemia amba bumisungi bukeja myaka 70? Danyele wāsonekele aye mwine amba: “Ami Danyele nayukidija pa mikanda mbadilo ya myaka.” (Danyele 9:2; Yelemia 25:11, 12) Kunena na bubine, Danyele wādi usantaula mu mikanda ya mu Kinenwa kya Leza yādi’ko mu kine kitatyi’kya. Bilembwa bya Mosesa, bya Davida, bya Solomone, bya Isaya, bya Yelemia, ne bya Ezekyele—byonso byādi bitanwa’ko—byāpele Danyele kyaka kya kwibitanga nsaa mivule ne kulanguluka’po.

7. Shi tudingakanye kitatyi kyetu na mafuku a Danyele, i kamweno’ka kotudi nako mu kwifunda Kinenwa kya Leza?

⁷ Kwifunda Kinenwa kya Leza, kwipāna’mo, kudi na kamweno shi tusaka kutamija mutyima wa kūminina dyalelo. (Loma 15:4-6; 1 Temote 4:15) Batwe tudi na Bible yense mutuntulu, udi’mo ne bilembwa bilombola muswelo wāfikidile bupolofeto bwa Danyele myaka tutwa pa kupita’po. Kadi tudi na dyese dya kutanwa ku “kitatyi kya ku mfulo,” kyālailwe mu Danyele 12:4 (NW). Mu ano mafuku, bashingwe māni i beselwe na kupebwa bujinguludi bwa ku mushipiditu, beñenya pamo bwa bimuni bya bubinebine mu ino ntanda mipūtwe na fukutu. O mwanda bupolofeto buvule bwa mushike budi mu mukanda wa Danyele, bumo bwādi bumupwa ne bunwa, bubaikala na nshintulwilo mivule kotudi dyalelo. Nanshi twendelelei na  kwifunda Kinenwa kya Leza difuku ne difuku, pambulwa kukwatyila bino bintu ku nzonzobwela. Kwifunda namino kuketupa bukomo bwa kūminina.

DANYELE WĀDI MWIPĀNE MU MILOMBELO

8. I kifwa’ka kyētushidile Danyele mu myanda ya milombelo?

⁸ Milombelo nayo yādi ipa Danyele bukomo bwa kūminina kufika ne ku mfulo. Wādi uvundamukila kudi Yehova Leza mobukila mobukila, umusapwila pambulwa kafinda na mutyima muyule lwitabijo ne kikulupiji. Wādi uyukile amba Yehova i “Mwimvwaniki wa milombelo.” (Mitōto 65:2, NW; dingakanya na Bahebelu 11:6.) Kitatyi kyādi kilēmenenwa Danyele pangala pa milongelo ya butomboki yādi na bene Isalela, wādi ushintulwila Yehova malango andi. (Danyele 9:4-19) Nansha pānene Dadiusa amba bafwaninwe kulomba’nka kudi aye kete mu mafuku 30, Danyele kālekelepo kulombela kudi Yehova Leza. (Danyele 6:10) Tulange’po bidi, uno mununu wākankamene ne kubanga muta wa bantambo kwine mpika, ino wāshala mūminine pototo ku madyese malēme a kulombela, mwene kino i kintu kitukunka mityima munda? I bine, Danyele wāendele kufika ne ku mfulo, ulombela na kininga kudi Yehova difuku ne difuku.

9. Mwanda waka ketufwaninwepo kupēlula dyese dya kulombela?

⁹ Kulombela kekukomenepo. Tukokeja kulombela kitatyi kyo-kyonso, po-ponso, na diwi ditunduke nansha mundamunda. Inoko ketufwaninwepo kupēlula ano madyese malēme. Bible ukwatañenye milombelo na kūminina, na kwipāna, ne na kushala batengele ku mushipiditu. (Luka 18:1; Loma 12:12; Efisesa 6:18; Kolose 4:2) Mwene kwikala na dishinda kedidi kijika, kedidi nkoleja dya kwisamba na muntu utabukile bonsololo mūlu ne pano panshi i kintu kikatampe? Kadi aye witwivwananga! Vuluka pālombele Danyele, Yehova wātumine mwikeulu mwanda wa kumulondolola. Mwikeulu wāiya, wātana Danyele ukilombela! (Danyele 9:20, 21) Eyo, kupempulwa na bamwikeulu uno muswelo kekukidi’kopo mu ino myaka, inoko Yehova kashintyilepo. (Malaki 3:6) Monka mwaātejeje milombelo ya Danyele, ukateja ne yetu mine. Nanshi potulombelanga, twifwenyanga kudi Yehova, twasamba nandi kipwano kitupa bukomo bwa kūminina kufika ne ku mfulo, pamo na mwāūminine Danyele.

 KŪMININA BU MUFUNDIJI WA KINENWA KYA LEZA

10. I kika kinenenwa amba kufundija bubinebine bwa mu Kinenwa kya Leza kwādi na mvubu kudi Danyele?

¹⁰ Danyele ‘wāendele kufika ne ku mfulo’ mu muswelo mukwabo. Wāūminine bu mufundiji wa bubinebine. Kāidilwe’kopo nansha dimo amba i umo wa mu bantu batongwe bāsoñanibwe na Bisonekwa amba: “E mwanenena Yehova namino amba: Banwe mwi bami batumoni, ne mwingidi wami o natonga.” (Isaya 43:10) Danyele wālongele bukomo bwandi bonso, wālonda enka mwendele mwingilo wāmupelwe. Bimweka amba mu mingilo yandi mwādi ne mwingilo wa kufundija bantu ba muzo wabo bāselelwe bu misungi mu Babiloni. Eyo, ketuyukilepo bivule pa kipwano kyandi na Bayuda bakwabo, poso’nka Bayuda basatu batelelwe bu “bapwani nandi”—ba Hanania, Mishaele, ne Azadia. (Danyele 1:7; 2:13, 17, 18) I bine, kipwano kyobādi nakyo kyākweshe bininge umo ne umo umbukata mwabo, wāmona bukomo bwa kūminina. (Nkindi 17:17) Danyele wāeselwe na Yehova, wāmupa bujinguludi bwa pa bula, o mwanda wādi na bintu bivule bya kufundija balunda nandi. (Danyele 1:17) Ino wādi na bufundiji bukwabo bwa kupāna.

11. (a) Mwingilo wa Danyele wādi wa pa bula namani? (b) I muswelo’ka mulumbuluke wāvuije Danyele mwingilo wandi mukomo?

¹¹ Danyele wādi na mwingilo mutabuke wa mupolofeto mukwabo ye-yense, mwanda aye wāpelwe kusapwila ne balopwe Bajentaila. Nansha byaādi usapula musapu obādi bashikilwe kudi bavule, ino kādipo ufutulula bano balopwe bu bantu belwa mwenji, nansha kwibekija munshi. Wādi wibasapwila bya bulēme kadi na bunwa. Kwādi ne bamobamo—kifwa bambikavu ba mukao bāmukutyile nkuku—bādi bakimba kumwipaya. Ino balopwe bakwabo bādi bamulēmekele. Bamupa kitenta kya ntumbo, mwanda wa ñeni yāmupele Yehova ya kushintulula bifibwe byādi bikomena balopwe ne bakelenge ba tunangu. (Danyele 2:47, 48; 5:29) Na bubine, pa kununupa, Danyele kādipo kadi ukibwanya kwingila mingilo mivule na paādi ukidi nsongwalume. Inoko wāendele kufika ne ku mfulo na kikōkeji, ukimba nyeke muswelo wa kwingila bu kamoni wa Leza wandi muswedibwe.

12. (a) I mingilo’ka ya kufundija ingila bene Kidishitu dyalelo? (b) Tukokeja kulonda namani madingi a Polo a “kunangila mu ñeni kudi boba badi panja”?

 ¹² Ne mu kipwilo kya Bwine Kidishitu dyalelo namo mo monka, tudi na bapwani netu ba kikōkeji betukwasha tūminine, monka mwādi mwikwashisha ba Danyele ne balunda nandi basatu. Kadi netu twifundijanga batwe bene na bene, mwanda wa “kwikankamika kwa bātwe bonso.” (Loma 1:11, 12) Tudi netu pamo bwa Danyele na mwingilo wa kusapula bukamoni ku bakubulwa kwitabija. (Mateo 24:14; 28:19, 20) Nanshi tufwaninwe netu kunona bwino bwetu bwa kuyuka “kwingidija kinenwa kya bubinebine monka mokyolokele” ponso potwisambila padi Yehova ku bakwetu. (2 Temote 2:15, NW) Kino kintu kikebakwasha shi tukōkele ku madingi a mutumibwa Polo a amba: “Ikalai kunangila mu ñeni kudi boba badi panja.” (Kolose 4:5) Tuno tunangu i ne twa kwikala na mumweno muyampe pa boba boketudipo nabo lwitabijo lumo. Ketufutululangapo bano bantu nansha kwimona batwe bene amba twibapityile. (1 Petelo 3:15) Ino kyotukimba i kwibakokela ku bubinebine, o mwanda twingidija Kinenwa kya Leza na bunwa ne na bwino mwa kutengela mityima yabo. I kyabine, kutana muntu wa kusapwila i kintu kileta nsangaji mikatampe mpata! Ino nsangaji iketukwasha tūminine kufika ne ku mfulo pamo bwa Danyele.

“UKAKOKOLOKWA”

13, 14. Mwanda waka mulangwe wa kufwa wādi uzakaja bene Babiloni bavule, ne mwanda waka mumweno wa Danyele wādi mwishile?

¹³ Mwikeulu wākulupije kadi Danyele amba: “Ukakokolokwa.” (Danyele 12:13, BB) Lelo bishintulula namani? Eyo, Danyele wādi uyukile shandi amba lufu lumutengele. Lufu yo mfulo ya bantu bonso mikomo kwepuka tamba pa Adama ne didi kūlu dino. Bible utela biyampe lufu amba i “walwana.” (1 Kodinda 15:26, MB) Inoko, kudi Danyele lufu lwādi na buluji bungi bwishile na bwa bene Babiloni baādi wikele nabo. Kobadi abo, bantu bādi batōta mutōtelo mukutakane wa bilezaleza kubwipi kwa 4000, lufu kyādi kintu kilenga nzuba ya miswelo yonso. Bādi bakulupile amba pafwanga boba basusuka ne boba bafwa lufu lwa malwa balamukanga ke mishipiditu yengañana,  ilonda kizwa bantu bomi kizwa. Bādi kadi bakulupile amba kudi kalunganyembo kalenga moyo, muyudile mikishi yulula masenda ifwene bantu ne banyema.

¹⁴ Ino Danyele aye wādi uyukile amba lufu ke bino bintupo. Mulopwe Solomone wānene ku bukomo bwa mushipiditu wa Leza myaka tutwa na tutwa ne Danyele mwine kaikele’ko, amba: “Bōmi bayukile’mba bakafwa; nanshi bafwe kebayukilepo nansha kimo kine.” (Musapudi 9:5) Kaimba wa mitōto nandi wāimba pa mwanda wa muntu ufwile amba: “Mushipiditu wandi wenda, aye waalukila ku biloba byandi; mu difuku dyonka’dya milangwe yandi yaoneka.” (Mitōto 146:4, NW) Nanshi Danyele wādi uyukile amba binenwa bya mwikeulu byādi byabine. Lufu i kukōkolokwa. Kwampikwa milangwe, kwampikwa mitompwe, kwampikwa masusu—nansha ke mikishi mine. Yesu Kidishitu wēsambile muswelo umo pāfwile Lazalasa. Amba: “Mukwetu Lazalasa walāla mu tulo.”—Yoano 11:11.

15. Difuku dya lufu ditabukile namani buya difuku dya kubutulwa?

¹⁵ Ivwana buluji bukwabo bulombola amba Danyele kādipo mwa kufwatakenya lufu bu kintu kya kuzakala. Kinenwa kya Leza kinena’mba: “Dijina diyampe ditabukile kunengela māni malēme a mwenye: kabidi difuku dya lufu i dipite būya ku difuku dya kubutulwa.” (Musapudi 7:1) Lelo difuku dya lufu, dya kuyoyokota miyoa, dipityile namani difuku dya nsangaji dya kubutulwa? Mwanda mwine udi’po i “dijina.” “Māni malēme” akokeja kwikala na lupoto lukatampe mpata. Difuku dimo Madia, kaka wa Lazalasa, wāshingile Yesu ku maulu māni a mwenye, a lupoto lusenselela ku mfutwa ya mwaka mutuntulu! (Yoano 12:1-7) Lelo dijina diyampe dikokeja kwikala namani na bulēme bupite? Nanshi ke dijinapo’tu bitupu, ino i bulēme bodipeja mwinē’dyo bo budi na mvubu mpata. Muntu pa kubutulwa kekalangapo na ntumbo, nansha kutendelwa pa bilongwa byandi bilumbuluke, nansha kwikala na katelelo ka kuvulukila’po ngikadilo ne bumuntu bwandi. Ino ku mfulo ya būmi bwandi, dijina dyandi diselanga bino byonso. Shi dijina’dya i dilumbuluke ku meso a Leza, po pene bulēme bwadyo bwapityidila bintu byo-byonso bya ku ngitu byakokeja kwikala nabyo.

16. (a) Danyele wālongele namani bukomo bwa kwikala na dijina diyampe ku meso a Leza? (b) I kika kinenenwa amba Danyele wādi wa kukōkolokwa na kikulupiji kyonso amba i mwilongele dijina diyampe kudi Yehova?

 ¹⁶ Danyele wādi ulonga bukomo bonso mu būmi bwandi bwa kwikala na dijina diyampe ku meso a Leza, ne Yehova kābudilwepo kwikimona. Wābandawile Danyele, wāsata ne mutyima wandi. Leza wāmulongēle bintu bivule enka bwa mwaālongēle’byo Mulopwe Davida wāimbile amba: “Abe Yehova, ubamandaula ubangyukidija. Uyukile mushikatyilo wami ne kutaluka kwami, uyukile kufwatakanya kwami abe kulampe.” (Mitōto 139:1, 2) Kunena na bubine, Danyele kādipo mubwaninine. I umo wa ku musuku wa Adama kipya-mambo, kadi wa ku muzo wa bubi. (Loma 3:23) Ino Danyele wēsāshile bubi bwandi, wēkankila’ko kunanga pamo na Leza mu dishinda dyoloke. O mwanda uno mupolofeto wa kikōkeji kādipo mwa kubudilwa kukulupila amba Yehova ukamulekela bubi bwandi pambulwa kumufityilwa mutyima. (Mitōto 103:10-14; Isaya 1:18) Yehova i mutonge kuvuluka mingilo miyampe ya bengidi bandi ba kikōkeji. (Bahebelu 6:10) O mwanda mwikeulu wa Yehova i mutele Danyele bu “muntu muswibwe nakampata” misunsa ibidi mituntulu. (Danyele 10:11, 19) Kino kishintulula amba Danyele wādi muswedibwe na Leza. Danyele wādi wa kukōkolokwa mubwanwe senene, muyuke amba udi na dijina diyampe ku meso a Yehova.

17. I kika kinenenwa amba pano po pakwilongela dijina diyampe kudi Yehova?

¹⁷ Umo ne umo umbukata mwetu ufwaninwe kwiipangula amba, ‘Lelo ndi na dijina diyampe ku meso a Yehova?’ Tudi shetu mu bitatyi bya byamalwa. Ke kunenenapo moyo, ino i kyendele’mo kwiyuka’tu amba dyakadilwe kantu dino’di lufu lubwanya kwitupitula. (Musapudi 9:11) Mwene nanshi i kya kamweno mpata umo ne umo asumininwe kwilongela dijina diyampe kudi Leza tamba’nka pano, pampikwa kulaba. Shi twilongele’dyo, kubapu, kekudipo kyotutyinina lufu. Alo i kukōkolokwa’tu—pamo bwa tulo. Bine, enka mwikadilanga tulo ne alo nalo mo monka, kulanguka kudi’ko!

 “UKEMANA”

18, 19. (a) I bika byādi bisaka kunena mwikeulu pa kulaya amba Danyele “ukemana” mu mafuku āya’ko? (b) I kika kinenenwa amba Danyele wādi kala uyukile lukulupilo lwa lusangukilo?

¹⁸ Mukanda wa Danyele ufula na milao miyampe mpata ya Leza yalaile bantu. Mwikeulu wa Yehova wālombwele Danyele amba: “Ukemana kutambula kyobe kipindi ku mfulo kwa mafuku.” Lelo i bika byādi bisaka kunena mwikeulu? I bine, kuno ‘kukōkolokwa’ kwāesambile’po byokwayukana bu lufu, nanshi mulao waālaile Danyele amba “ukemana” mwenda myaka ke kintu kingipo—i lusangukilo! * O mwanda bafundi bamobamo banenanga amba mu Danyele shapita 12 mo mutelelwe patōka lusangukilo musunsa umbajinji mu Bisonekwa bya Kihebelu. (Danyele 12:2) Pa kino’ko, i betupe. Danyele wādi kala muyuke lukulupilo lwa lusangukilo.

¹⁹ Kifwa, Danyele kādipo mwa kubudilwa kuyuka byānene Isaya myaka tutwa tubidi kunyuma’mba: “Bafwe bobe bakekala bōmi, ngitu mifwe yami ikasanguka. Langukai mwimbei banwe bekalanga mu luvumbi; mwanda . . . panopanshi pakeela bafwe.” (Isaya 26:19) Myaka mivule kumeso kwa kino, ba Ediya ne Edisha bāpelwe kala bukomo na Yehova bwa kusangula bafwile. (1 Balopwe 17:17-24; 2 Balopwe 4:32-37) Nansha ke Hana, inandya mupolofeto Samwele wāyukile kunyuma kwa kunyuma amba Yehova ubwanya kusangula bantu mu Kalunganyembo, mu kibundu. (1 Samwele 2:6) Kadi kunyuma kwa papo, Yoba muntu wa kikōkeji wālombwele aye mwine lukulupilo lwandi na bino binenwa’mba: “Shi muntu afwe, [abulwe kwikala] mūmi monka’ni, a? Mafuku onso a bulwi bwami nkungilanga, poso’nka kukutululwa kwami kufike. Shi abe ukēte, nankyo nka kwitaba; nansha ukekalanga ne mutyima wa kuloelelwa ku mīngilo ya obe makasa.”—Yoba 14:14, 15.

20, 21. (a) Na bubine, Danyele ubadilwa mu lusangukilo’ka? (b) Mobimwekela, lusangukilo lwa mu Paladisa lukalongeka namani?

²⁰ Danyele wādi na buluji bwa kwikadila na kikulupiji pamo  bwa Yoba amba bine Yehova wabilanga kukamwaluja monka ku būmi dyuba dimo nenki. Kadi i kintu kisenga ku mutyima mpata pa kwivwana kipangwa kya ku mushipiditu kidi na bukomo kinena kikoma luno lukulupilo. I amo, Danyele ukemananga mu “kusanguka kwa boloke” mu bula bwa Umbikalo wa Myaka Kanunu wa Kidishitu. (Luka 14:14) Lelo bikekala namani kudi Danyele? Kinenwa kya Leza kitulombola myanda mivule pa kino.

²¹ Yehova “Leza kadipo Leza wakuvutakanya, mhm,” i wa ndoe. (1 Kodinda 14:33) I kimweke patōka amba mu Paladisa lusangukilo lukalonda ndudi. Dimodimo pakapita bidi kakitatyi kupwa kwa Amakedona. (Kusokwelwa 16:14, 16) Nkoka yonso ya ngikadilo ya bintu minunu ikajimina, kukekala bintu biyampe bilongololwe mwanda wa kutundaila boba bāfwile. Pa mwanda utala ndudi ya mukajokela boba bāfwile, Bible i mulete’po kifwa amba: “Nanshi bonso, monka mo bēlondela, wa pandi, wa pandi.” (1 Kodinda 15:23) Mobimwekela, pakabwana kitatyi kya ‘kusanguka kwa boloke ne bampikwa koloka,’ boloke bo bakabadikila kusangulwa. (Bilongwa 24:15) Mu uno muswelo, bantu ba kikōkeji ba pa kala, kifwa Danyele, bakamona muswelo wa kukwasha ku mingilo ya kuludika myanda ya pano panshi, kubadila’mo ne ya kufundija midiyala ne midiyala ya “bampikwa koloka” bakasangulwa.—Mitōto 45:16.

22. I bipangujo’ka bimobimo kebikabulwepo Danyele kusaka kuyuka malondololo?

²² Kumeso kwa Danyele kusela bino biselwa, kakabulwepo kwipangula bipangujo pa bintu bimobimo. Ke-muntu wānene pangala pa bupolofeto bumobumo bwa mushike bwāmupelwe amba: “Naivwana, ino kwivwanijapo mpika.” (Danyele 12:8) Bine, ukeikija na nsangaji ya kashā pakevwanija bino bifyame bya Leza! I bine, ukasaka kwivwana myanda itala padi Meshiasa. Danyele ukafunda na kyaka myanda ya mwēlondele imbikalo ya ntanda tamba mu mafuku andi kutūla ne mu etu, kuyuka “bapandulwemo ba Mwine Mukatakata Mwine” ba kikōkeji i bāni—bantu bāūminine nansha byobādi bapangwapangwa mu “kitatyi kya ku mfulo”—ne myanda ya konakanibwa kwa mfulo kwa malopwe onsololo a bantu na Bulopwe bwa Leza bupelwe Meshiasa.—Danyele 2:44; 7:22; 12:4, NW.

 KIPINDI KYA DANYELE MU PALADISA—NE KYOBE!

23, 24. (a) Ntanda ikasangwila’mo Danyele ikekala mishile muswelo’ka na yoya yaādi’mo? (b) Lelo Danyele ukekala na kifuko mu Paladisa, ne twikiyukile namani?

²³ Danyele ukasaka kuyuka mwikadile ntanda yakekala’mo mu kine kitatyi’kya—ntanda mishile na yoya yaādi’mo pa kala. Momwa, mukekala mutupu kamukovu nansha kamo ka mavita ne kasusu byādi’ko kala. Tusua, misongo, lufu kebikekala’mopo. (Isaya 25:8; 33:24) Ino mukekala bungibungi bwa bidibwa, mobo mavule, ne mingilo milumbuluke ku muntu ne muntu. (Mitōto 72:16; Isaya 65:21, 22) Bantu bakekala bekutyile umbumo, kisaka kimo kya nsangaji.

²⁴ Bine, Danyele ukekala na pa mfuko pandi mu yoya ntanda. “Ukemana kutambula kyobe kipindi,” mo mwāmulombwedile mwikeulu. Mu Kihebelu kishima kyalamwinwe pano bu “kipindi” i kimo kyonka na kyokya kifunkila pa bipilo bya ntanda. * Danyele padi wādi wibidile kala bupolofeto bwa Ezekyele bulombola kwabanibwa kwa ntanda ya Isalela mijokejibwe. (Ezekyele 47:13–48:35) Bupolofeto bwa Ezekyele buleta mulangwe’ka mu kufikidila kwabo mu Paladisa? Buleta mulangwe wa amba bantu ba Leza bakekala na pa mfuko mu Paladisa, ntanda ikabanibwa mungya ndudi kadi bya boloke. Bine, kipindi kya Danyele mu Paladisa kifunkila pa bivule, ke katandapo’tu konkakonka. I ne kifuko kyakapebwa mu mpango ya Leza ikatūlwa mwine’mwa. Danyele i mweyekwe kyeya kya kukapalwa mpalo.

25. (a) I byepelo’ka bimobimo bya būmi bwa mu Paladisa byoloedilwe? (b) I kika kinenenwa amba bantu batelelwanga Paladisa?

²⁵ Lelo kipindi kyobe nakyo? Milao imo yonka ikutala ne abe. Yehova usaka bantu ba kikōkeji ‘bakemane’ mwa kutambwila kipindi kyabo, bekale na pa mfuko mu Paladisa. Langa’po bidi! Bine, ikekala nsangaji mikatampe pa kukemona na Danyele  mpala na mpala, pamo ne bana-balume ne bana-bakaji ba kikōkeji bakwabo basekunwinwe mu Bible. Kukekala kadi bantu kebabadika bakasangulwa, bano bonso basakilwa kufundijibwa, nabo mwa kuyukila Yehova Leza ne kumuswa. Wimone kala mokalongolwela ino ntanda kyetu kīkalo, ne mokakwashisha ku mingilo ya kwiyalamuna ke paladisa miyule bintu bya miswelo keibadika, ya dyangi kedidi mpwilo. Langa bidi mobaketufundijija kudi Yehova, witulombola mwa kwikadila mungya mwaādi usakila bantu bekale. (Isaya 11:9; Yoano 6:45) Bine, nobe udi na kifuko mu Paladisa. Eyo, myanda ya Paladisa imweka shayo bu myeni ku bamo dyalelo, ino vuluka amba Yehova wādi kala na mpango ku ngalwilo amba bantu bekale mu kifuko kya uno muswelo. (Ngalwilo 2:7-9) Mu uno muswelo, Paladisa kyo kīkalo kya pano panshi kyendele’mo kwikala midiyala ne midiyala ya bantu. Mo mwabo mobatelelwa. Kutwela’mo kudi pamo bwa kujokela mwetu.

26. Yehova uyukile namani amba kutengela mfulo ya ino ngikadilo ke mwandapo munekene kotudi?

²⁶ Mwene tukunkwanga mpata na mityima ya kufwija’ko pa kuvuluka bino byonso? Le nobe kwabilangapo kukekala’mo?  Nanshi ke kya kutulumukapo shi Batumoni ba Yehova badi na kipyupyu kya kusaka kuyuka kitatyi kikafula ino ngikadilo ya bintu! Kutengela ke mwandapo munekene. Ne Yehova mwine uyukile namino, ke-muntu witukankamika’mba “kunga” kitatyi kya mfulo ‘nansha shi kimweka bu kibaije.’ Pano Yehova usaka’tu kunena amba mungya mumweno wetu tubwanya kumona bu kibaije, o mwanda mu kisonekwa kimo kyonka witukulupija’mba: “Kikāya binebine, kekikejepo, mhm.” (Habakuka 2:3; dingakanya na Nkindi 13:12.) I amo, mfulo ikafika enka pa kitatyi kitungwe.

27. Lelo ufwaninwe kulonga bika pa kusaka ukemane ku meso a Leza nyeke ne nyekeke?

²⁷ Lelo i bika byofwaninwe kukalonga pano penda pafwena mfulo? Abe ūminina nyeke, pamo na mwāūminine Danyele mupolofeto muswedibwe wa Yehova. Wifunde Kinenwa kya Leza na kininga. Wipāne mu milombelo. Pwana biyampe na banabenu betabije. Fundija bakwabo bubinebine na bupyasakane. Sumininwa nyeke kwikala mwingidi wa dikōkeji wa Mwine Mukatakata Mwine, mubingiji mukomokomo wa Kinenwa kyandi, ke-mintu mfulo ya ino ngikadilo ya bintu ai yenda ifwena’nka difuku ne difuku. Kupityidila, ta mutyima ku bupolofeto bwa Danyele! Yehova Mfumwetu Mulopwe ekale kukupa madyese a kukemana kumeso kwandi na nsangaji nyeke ne nyekeke!

[Kunshi kwa dyani]

LE UBAJINGULULA BIKA?

• I bika byākweshe Danyele ōminine kufika ne ku mfulo?

• I kika kinenenwa amba kufwa kekwādipo kuzakaja Danyele?

• Mulao wālaile mwikeulu amba Danyele ‘ukemana kutambula kyandi kipindi’ ukafikidila namani?

• Lelo nobe ubamwena kamweno’ka mu kuta mutyima ku bupolofeto bwa Danyele?

[Bipangujo bya Kifundwa]

 [Kifwatulo pa dyani dituntulu pa paje 307]

[Kifwatulo pa paje 318]

Pamo bwa Danyele, lelo utanga mutyima ku kinenwa kya Leza kya bupolofeto?