Bible kalombwelepo kitatyi kyāshilwile Leza kupanga diulu ne ntanda, nansha kitatyi kyaālongele pa kwibipanga. Bible unena’tu amba: “Ku ngalwilo Leza wāpangile madiulu ne ntanda.” (Ngalwilo 1:1) Bible kashintulwilepo kitatyi kine kyāshilwile “ngalwilo.” Inoko myanda ilembelwe mu Ngalwilo ilombola’mba i kumeso kwa bitatyi bisamba nansha amba “mafuku asamba” a bupangi.

•  Le mafuku asamba a bupangi ādi’tu enka ano mafuku a mansá 24?

•  Le i bika byālongekele mu mafuku asamba a bupangi?

•  Le mānga idi mu Ngalwilo i mitane na binena sianse?

•  Le dyuba, kweji ne ñenyenye byāpangilwe kitatyi’ka?

•  Mungya Bible, le ntanda ke milāle myaka inga?

 Aa. Mu Bible, kishima “difuku” kibwanya kwikala na bula bwishileshile bwa bitatyi, mungya myanda īsambilwa’po. Kimfwa, kipindi kimo kya mu ino mānga kitela kitatyi kyonso kya bupangi bu difuku dimo.—Ngalwilo 2:4.

 Leza wālongolwele ntanda yādi “bitupu kadi misalakane,” ke umbuo wa kwikala’po. (Ngalwilo 1:2) Kupwa wāpanga būmi pano pa ntanda. Bible ulombola bintu bisamba byālongekele mu mafuku, nansha bitatyi bya bupangi uno muswelo:

•  Difuku 1: Leza wāletele kitōkeji pa ntanda, kwaikala dyuba ne bufuku.—Ngalwilo 1:3-5.

•  Difuku 2: Leza wālongele lwelēle, na kukalañanya mema a pa ntanda na mema a peulu pa ntanda.

•  Difuku 3: Leza wāmwekeje ntanda myūmu. Kadi wāpangile ne munamuna.—Ngalwilo 1:9-13.

•  Difuku 4: Leza wāpanga bimuni bishileshile, dyuba, kweji ne ñenyenye bya kumunika pano pa ntanda.—Ngalwilo 1:14-19.

•  Difuku 5: Leza wāpanga bipangwa bya mu mema ne bipangwa bitumbuka.—Ngalwilo 1:20-23.

•  Difuku 6: Leza wāpanga banyema ba pa ntanda ne bantu.—Ngalwilo 1:24-31.

 Pa kupwa kwa ano mafuku asamba, Leza wākōkolokwa ku mingilo yandi, nansha amba wāleka’byo kupanga.—Ngalwilo 2:1, 2.

 Mānga ya bupangi bwa ntanda idi mu Bible keitenepo kamo ne kamo na binena sianse. Inoko, īsambila pa bupangi mu muswelo ubwanya batangi nansha ke ba mu bitatyi byāsonekelwe Bible bevwanije biyampe mwilondela binkumenkume. Mānga ya bupangi keipatanangapo na myanda ya bine ya sianse. Robert Jastrow, mwifundi umo wa imbuo walembele amba: “Myanda mikatampe ya mu bwifundi bwa imbuo i mītane na mānga ya bupangi idi mu Ngalwilo, nansha byokudi kwishila mu tumyanda tutyetutye; myanda yālongekele pa kwikala’ko kwa muntu yāshilwile mu kitulumukila kadi pa kitatyi kifwaninwe.”

 Dyuba, kweji ne ñenyenye byādi’ko tamba “ku ngalwilo” pāpangilwe “madiulu.” (Ngalwilo 1:1.) Inoko, kitōkeji kyabyo kekyādipo kifika pa ntanda mwanda wa mutyika mukatampe wādi wibikalañenye nayo. (Ngalwilo 1:2) Nansha byāmwekele kitōkeji kibumbudima mu difuku dibajinji, byādi bikomo kumona kwine kwādi kutamba kino kitōkeji. Mobimwekela mu difuku dya buná, kwākenguka. Bible unena’mba dyuba, kweji, ne ñenyenye byāshilula “kumunika pa ntanda,” kintu kine kilombola’mba kitōkeji kyāmonwa pano pa ntanda.—Ngalwilo 1:17.

 Bible kanenenepo kintu pa myaka ke milāle ntanda. Ngalwilo 1:1 unena’tu amba diulu ne ntanda bidi na ngalwilo. Bino binenwa kebipatanyapo misoñanya miyampe ya sianse nansha byobya binena befundi ba sianse pa myaka ke milāle ntanda.