MAKATOLIKA babañata mwa lifasi kaufela, baanga taelo yenefilwe ki ba katengo kapili ka Vatican Council ka silimo sa 1870, kuba yona tuto yetuna yetokwa kulatelelwa ki mutu kaufela mwa keleke yabona. Kono puzo yelutokwa kuipuza ki yakuli, kana tuto yeo izwa mwa Bibele? Puzo yeñwi hape ki yakuli, kana luli Papa Francis naayolile muapositola Pitrosi? Mi kana Pitrosi neliyena papa wapili?

Taelo ya ba katengo ka Vatican Council yenefilwe ka silimo sa 1870, sihulu neitomile fa kutwisiso yabona ya liñolo la Mateu 16:16-19 ni la Joani 21:15-17. Ngambolo ya Jesu ni Pitrosi yelubala mwa mañolo ao ni mwa makande amañwi a mwa Bibele, ibonisa kuli muapositola Pitrosi naanani musebezi wabutokwa hahulu mwa puteho ya Sikreste ya kwamakalelo. Mane Jesu hanaakopani ni Pitrosi lwapili, naabulezi kuli, Pitrosi naaka bonisa mikwa yeswana sina licwe mwa bupilo bwahae. (Joani 1:42) Kono kana Kreste naafile Pitrosi maata amatuna?

Kwa liñolo la Mateu 16:17, 18, kunani manzwi anaabulezi Jesu ku Pitrosi ali: “Mi na, ni ku bulela, ni li: u licwe, wena Pitrosi, mi ku lona licwe leo ni ka yaha fateñi Keleke ya ka.” * Kana Jesu naatalusa kuli “keleke” kamba puteho yahae, neika tomiwa ku Pitrosi kasibili? Kana Pitrosi naaka ba yena toho ya balateleli ba Jesu kaufela? Baapositola babañwi bane baliteñi ka nako yeo, nebautwisisize cwañi manzwi a Jesu ao? Libuka za Evangeli libonisa kuli nakonyana kuzwa fo, baapositola nebakananisananga hañata ka za kuli ki mañi yanaali yomuhulu mwahalaa bona. (Mateu 20:20-27; Mareka 9:33-35; Luka 22:24-26) Haiba Jesu nasafile kale Pitrosi maata amatuna kamba buhulu, kana baapositola nebasa tokwa kuziba kuli yomuhulu mwahalaa bona ki mañi?

Pitrosi yena naautwisisize cwañi manzwi a Jesu? Ka kuba Muisilaele, Pitrosi naaizibela hande bupolofita bobuñata bwa Siheberu bobubulela za “licwe”  kamba “mutomo.” (Isaya 8:13, 14; 28:16; Zakaria 3:9) Pitrosi hanaaitusisize leliñwi la manzwi a fumaneha mwa mañolo ao a bupolofita mwa liñolo lanaañolezi balumeli ka yena, naatalusize kuli “mutomo” one upolofitilwe, neli Mulena Jesu Kreste, yena Mesia. Pitrosi naaitusisize linzwi la Sigerike la pe’tra (ili linzwi leliswana lanaaitusisize Jesu kwa liñolo la Mateu 16:18) leliyemela Kreste ka sibili.—1 Pitrosi 2:4-8.

Muapositola Paulusi neli yomuñwi wa balateleli babasepahala ba Jesu. Kana Paulusi naalumela kuli Jesu naafile Pitrosi maata amatuna? Kakulemuha musebezi wanaanani ona Pitrosi mwa puteho ya Sikreste ya kwa makalelo, Paulusi naañozi kuli Pitrosi neli yomuñwi wa batu “ba ne ba talimwa kuli ki bazamaisi.” Ka mubonelo wa Paulusi, nekunani ‘bazamisi’ babañata isiñi alimuñwi feela. (Magalata 2:9) Kwandaa zeo, haiba Jesu naaketile Pitrosi kuba yena toho ya puteho, ki kabakalañi balumeli ka yena hane ba munga feela sina yomuñwi wa bazamaisi?

Paulusi hanaañola ka za mo Pitrosi naaezezanga batu babañwi, naabulezi ka likute kono ili ka kunonga kuli: “Na mu hanyeza patalaza kakuli naa fosize luli.” (Magalata 2:11-14) Paulusi naasa nahani kuli Kreste naatomile keleke kamba puteho yahae ku Pitrosi kamba ku mutu ufi kamba ufi yasika petahala. Kono naalumela kuli puteho neitomilwe ku Jesu Kreste yena mutomo. Paulusi naautwisisa kuli, “licwe leo ne li Kreste kasibili.”—1 Makorinte 3:9-11; 10:4.

Ka cwalo luswanela kuutwisisa cwañi manzwi ali: “U licwe, wena Pitrosi, mi ku lona licwe leo ni ka yaha fateñi Keleke ya ka”? Kuli luutwisise hande taba yeñwi, lutokwa kuibala kaufela yona. Jesu ni Pitrosi nebaambola ka zañi? Jesu ki hona hanaasa zo buza balutiwa bahae puzo yakuli: “Mi na bo, mu li ki na mañi?” Kusina kuzina-zina, Pitrosi amualaba kuli: “Ki wena Mesia, Mwanaa Mulimu ya pila.” Jesu Kreste ababaza Pitrosi bakeñisa kalabo yahae mi azwelapili kumutaluseza kuli, naaka toma  “keleke,” kamba puteho yahae fa “licwe,” ili leo Pitrosi naasazo bonisa tumelo ku lona, yena Jesu kasibili.—Mateu 16:15-18.

Ka kulumelelana ni taba yeo, buñata bwa “Baeteleli ba Likeleke” nebañozi kuli licwe lelitalusizwe kwa liñolo la Mateu 16:18 ki Kreste. Ka mutala, Augustine yanaapilile mwa lilimo za ma 400 B.C.E., naañozi kuli: “Mulena naaize: ‘Fa licwe le, ni ka toma fateñi Keleke yaka,’ bakeñisa kuli Pitrosi naamubulelezi kuli: ‘Ki wena Kreste, Mwanaa Mulimu ya pila.’ Kacwalo, ki kulona licwe le, leutalusize, fo ni ka yaha Keleke yaka.” Augustine naakuta-kutezi kutalusa kuli “Licwe kamba Petra neli Kreste.”

Ka kuya ka lituto zacwale za Makatolika, Augustine ni batu babañwi nebaka ngiwa kuli ki bahanyezi. Mane Ulrich Luz, muituti wa litaba za bulapeli wa kwa Switzerland naabulezi kuli, tumelelano yebaezize licaziba ba litaba za mwa Bibele fa taba yeo, neika nyaziwa hahulu ki ba katengo ka Vatican Council kane katomilwe mwa silimo sa 1870.

Muapositola Pitrosi naasazibi za lilumbatina la “papa”. Mane lilumbatina leo nelisa itusiswangi ki mabishopu babañata bane basi ba keleke ya Roma konji mwa lilimo za ma 1800. Nihakulicwalo, lilumbatina leo, nelisa itusiswangi hahulu konji kwa mafelelezo a lilimo za ma 1,000. Niteñi, Bakreste ba kwa makalelo nebasa nahani kuli maata amatuna anaangiwa kuli naafilwe ku Pitrosi naakafiwa kwa batu babañwi bane baka muyola. Kacwalo, muituti yomuñwi wa litaba za bulapeli wa kwa German, yabizwa Martin Hengel, naabulezi kuli: “Hakuna litaba za kwamulaho kamba lituto za bulapeli zebonisa kuli kunani mutu yanaafilwe ‘maata amatuna akuba papa.’”

Puzo ya mafelelezo yeluswanela kuipuza ki yakuli: Kana Pitrosi neli yena papa wapili? Kana kunani bane bamuyolile? Kana tuto ya Makatolika yakuli kunani papa yafilwe maata amatuna izwa mwa Bibele? Kalabo yelukile kwa lipuzo zeo kaufele ki batili. Nihakulicwalo, niti ki kuli Jesu naatomile keleke kamba puteho yahae ya niti kuyena muñi. (Maefese 2:20) Kacwalo, mañi ni mañi waluna uswanela kuipuza puzo yabutokwa ye, yeli, kana nifumani puteho yeo ya niti?