ZE EZAHEZI MWA BUPILO
Meeto A bo Jairo —Ki Ona A ba Tusa ku Lapela ni ku Sebeleza Mulimu
Mu nahane feela kuli mu mwa muinelo wa kuli ha mu koni ku sebelisa mubili wa mina, konji feela meeto! Kona butata bo ba talimana ni bona bahulwani ba ka bo Jairo. Nihakulicwalo, ba ikola bupilo. Pili ni si ka talusa kale libaka ha ba ikola bupilo, kashe ni mi taluseze likande la bona.
Bo Jairo ne ba pepilwe inze ba na ni butuku bo buñwi bwa kwa booko, bo bu bizwa spastic quadriplegia. * Butuku bo, bu tahisa kuli ba palelwe ku sebelisa lilama za mubili wa bona. Booko bwa bona ha bu koni ku zamaisa hande litaba mwa linama za mubili wa bona, kacwalo mazoho ni mahutu a bona a bondokile mi a zwelangapili ku njanja. Ka linako ze ñwi, ku nyakaula ku tahisanga kuli bo Jairo ba ikolofaze. Nihaiba batu ba ba inzi bukaufi ni bona ba kona ku holofala haiba ba sa tokomeli. Ka bumai, mazoho ni mahutu a bona a tokwanga ku tamelwa kwa sipula sa bona sa mawili, ilikuli ba si ke ba ikolofaza.
KU HULA KA MAYANDO
Bo Jairo ba hulile ka manyando. Ha ne ba na ni likweli ze taalu, ne ba kalile ku nyakaulanga ni ku welela. Hañata, boma ne ba nanulanga bo Jairo ka maata ni ku ba matiseza kwa sipatela, ka ku hupula kuli mwendi ba shwile.
Bakeñisa ku omelela luñañali, masapo a bo Jairo na fitile fa ku bondoka. Ha ne ba na ni lilimo ze 16, ne ba sikukile noka mi ne ba tokwa ku pazulwa kwa silupi ni kwa noka. Ni sa hupula mo ne ba utwelanga butuku bo Jairo ha ne ba lilanga zazi ni zazi busihu ha ne ba nze ba fola.
Buhole bwa bo Jairo bu tahisa kuli ba itinge hahulu kwa batu ba bañwi kuli ba ba ezezange lika ze ba tokwa ka zazi, ze cwale ka ku ba cisanga lico, ku ba tinisa litino, ni ku ba lobaza fa mumbeta. Boma ni bondate ki bona ba ba ba tusanga ku eza lika zeo. Nihaike kuli bo Jairo ba tokwa ku tusiwa ka nako kaufela, bashemi ba luna ba ba hupulisanga kuli bupilo bwa bona ha bu si ka itinga feela kwa batu kono hape bu itingile ni ku Mulimu.
MUKWA WA KU AMBOLISANA KA ONA U KALISA KU BA TEÑI
Bashemi ba luna ki Lipaki za Jehova, mi ne ba balelanga bo Jairo makande a mwa Bibele, ku zwa feela kwa bumbututu bwa bona. Ne ba ziba kuli bupilo bu kona ku ba bo bunde hahulu haiba mutu u na ni silikani ni Mulimu. Bo Jairo ne ba pepilwe inze ba na ni mubili o fokola, mi ba njanjanga nako kaufela, kono ne ba kona ku ba ni sepo ye nde, ye tiile ya za kwapili. Nihakulicwalo, kamita ne ba ipuzanga haiba bo Jairo ne ba ka kona ku utwisisa Bibele.
Zazi le liñwi bo Jairo ha ne ba sa li banana, bondate ba ba buza kuli: “Jairo, kana wa kona ku ambola ni na?” Kihona ba ekeza ku bulela kuli: “Haiba luli wa ni lata, u ka ambola ni na!” Bondate ha ne ba nze ba kupa bo Jairo kuli ba bulele nihaiba feela linzwi li li liñwi ku bona, bo Jairo ba kala ku lotisa miyoko. Nihaike kuli bo Jairo ne ba likile ku talusa mo ne ba
ikutwela, litaba ze ne ba lika ku bulela ne li sa utwahali. Bondate ne ba ikutwile hahulu bumaswe bakeñisa kuli ne ba tahisize kuli bo Jairo ba lile. Kono ze ne ba ezize bo Jairo ne li bonisize kuli ne ba utwisisize ze ne ba bulezi bondate. Butata feela ne li bwa kuli bo Jairo ne ba sa koni ku bulela.Ne ku si ka fita nako ye telele, bashemi ba luna ba lemuha kuli bo Jairo fokuñwi ne ba zamaisanga meeto a bona ka bubebe ka mulelo wa ku bata ku talusa mo ne ba ikutwela. Bo Jairo ne ba zwafanga ha ne ba lemuhanga kuli kamita ne ku si na ya naa utwisisa ze ne ba talusanga. Kono bashemi ba luna ha ne ba itutile ku ziba ze ne ba talusanga bo Jairo ka ku bona mo ne ba zamaisezanga meeto a bona, ni ha ne ba ba tisezanga ze ba tokwa, bo Jairo ne ba bonahalanga ku ba ni tabo ye tuna. Yeo ne li yona nzila ye ne ba bulelanga ka yona kuli ni itumezi.
Mutu ya naa lutanga bo Jairo ku bulela naa akalelize kuli, kuli ku be ni ku ambolisana ko kunde mwahalaa luna ni bo Jairo, ne lu tokwa ku yemisanga mazoho a luna a mabeli mwahalimu ha lu ba buza puzo ye tokwa kuli ba alabe kuli eni kamba batili. Lizoho la silyo ne li yemela kalabo ya eni, mi la nzohoto ne li yemela kalabo ya batili. Kacwalo, bo Jairo ne ba talusanga ze ba tokwa ka ku talimela kwa lizoho le li swanela.
KU EZAHALA NTO YA BUTOKWA MWA BUPILO BWA BO JAIRO
Halaalu ka silimo, Lipaki za Jehova ba ezanga mikopano ye mituna ni ye minyinyani, ili ko ku fiwanga lingambolo za Bibele inze ku putehani batu ba bañata. Hañata bo Jairo ne ba tabelanga hahulu ha ne ku fiwanga ngambolo ya kolobezo. Bo Jairo ha ne ba na ni lilimo ze 16, zazi le liñwi bondate ba ba buza kuli: “Jairo, kana wa tabela ku kolobezwa?” Hona fo feela, bo Jairo ba talima kwa lizoho la bondate la silyo, ili ku bonisa kuli ba tabela ku kolobezwa. Mi bondate ba ekeza ku ba buza kuli: “Kana u sepisize Mulimu mwa tapelo kuli u ka mu sebeleza ku ya ku ile?” Hape bo Jairo ba lubukela kwa lizoho la bondate la silyo. Ku si na ku kakanya bo Jairo ne ba bonisize kuli ne ba ezize kale buineelo ku Jehova.
Hamulaho wa ku ba ni lipuisano za Bibele li sikai, ne ku bonahezi hande kuli bo Jairo ba utwisisize ze i talusa kolobezo ya Sikreste. Kacwalo, mwa 2004, bo Jairo ne ba alabile puzo ya butokwa ka ku fitisisa, ye ne ba buzizwe ye li: “Kana se mu bakezi libi za mina ni ku ineela ku Mulimu kuli mu eze tato ya hae?” Bo Jairo ne ba alabile puzo yeo ka ku talimela mwahalimu. Ki ona mukwa o ne ba itusisize kwa ku bonisa kuli ba lumezi. Kacwalo, bo Jairo ha ne ba na ni lilimo ze 17, ba kolobezwa sina yo muñwi wa Lipaki za Jehova.
MEETO A TALIMEZI FEELA KWA LIKA ZA MULIMU
Mwa 2011, bo Jairo ne ba kalisize ku itusisa kompyuta kwa ku ambola ni batu. Kompyuta yeo, i lukisizwe ka nzila ye konisa bo Jairo ku bala litaba za fa kompyuta ka ku li talima feela. Bo Jairo ha ba kobya feela ka liito kamba ha ba lubukela feela fa litaba ze fa kompyuta, ku swana inge kuli ba sina fa kapangaliko ka kañwi
ka ka itusiswanga kwa ku kwalula litaba za fa kompyuta. Kompyuta yeo i na ni maswaniso a lukisizwe kuli a tuse bo Jairo ku ambola ni batu. Bo Jairo ha ba talima ku se si ñwi sa maswaniso ao, tukiso ye lukisizwe mwa kompyuta yeo i fetula litaba ze ñozwi ku ba ze utwahala mwa manzwi.Bo Jairo ha ne ba nze ba utwisisa hande Bibele, ba ba ni takazo ya ku tusa batu ba bañwi ku ziba za Mulimu. Ka nako ye lu itutanga Bibele sina lubasi sunda ni sunda, bo Jairo hañata ba talimanga kwamulaho kihona ba ni talima ni ku talima kwa kompyuta ya bona. Ba ezanga cwalo kuli ba ni hupulise ku ñola likalabo ze ba ka yo fa ka nako ya lipuzo ni likalabo kwa mikopano ya luna ya Sikreste.
Kwa mikopano, ba talimisisanga fa kompyuta kuli ba bone fo ku na ni litaba ze swanela, mi kompyuta ya bona i tahisanga kuli baputehi kaufela ba utwe linzwi le li yemela kalabo ye ba fa. Bo Jairo ba menyanga luli, nako kaufela ha ba susuezanga baputehi ka ku fa likalabo ka nzila ye cwalo. Alex, mulikanaa bo Jairo wa mukulwani naa bulezi kuli: “Na susuezwanga kamita ha ni utwanga likalabo ze tomile fa Bibele ze ba fanga bo Jairo.”
Bo Jairo hape ba itusisanga meeto a bona ku bulelela ba bañwi ze ba lumela. Nzila ye ñwi ye ba ezanga cwalo ka yona ki ka ku sina fa siswaniso se si fa kompyuta se si bonisa simu ye nde mo ku na ni lifolofolo ni batu ba mufuta kaufela ba ba pila mwa kozo. Ha ba ezanga cwalo, kompyuta ya bona i utwahalisanga linzwi le li li: “Bibele i sepisa kuli lifasi le, li ka ba paradaisi mo ku si ke kwa ba ni matuku ni lifu, Sinulo 21:4.” Haiba mutu ye ba ambola ni yena a bonisa kuli wa tabela, bo Jairo ba itusisanga kompyuta ya bona ku buza mutu yo kuli: “Kana mwa tabela ku ituta Bibele ni na?” Ne lu komokile hahulu bo kuku a luna ba baana ha ne ba lumezi kupo yeo. Ne ni tabile hahulu ku bona bo Jairo inze ba luta bo kuku Bibele ka ku tusiwa ki Paki yo muñwi! Ka litohonolo, bo kuku ne ba kolobelizwe mwa August ka silimo sa 2014, fa mukopano o mutuna o ne u bezi mwa tolopo ya Madrid.
Baluti ba ne ba lutanga bo Jairo kwa sikolo, ne ba lemuhile kuli bo Jairo ba ineezi ku Mulimu. Bo Rosario, ba bañwi ba batu ba ne ba lutanga bo Jairo ku bulela, ne ba bulezi kuli: “Ha ne ni ka nahana za ku kena bulapeli bo buñwi, ne ni ka tabela ku ba yo muñwi wa Lipaki za Jehova. Ni iponezi mo tumelo ya bo Jairo i ba tuselize ku fumana tabo mwa bupilo ku si na taba ni matata e ba talimana ni ona.”
Bo Jairo ba tabanga hahulu ni ku lutula meeto a bona ha ni ba balelanga sepiso ya mwa Bibele ye li: “Ya toza u ka tula sina lizwii, lilimi la wa satambi li ka opela za tabo.” (Isaya 35:6) Nihaike kuli fokuñwi ba ikutwanga ku zwafa, bo Jairo ki batu ba ba tabile kamita. Nto ye tusa bo Jairo ku ba ba ba tabile kikuli bupilo bwa bona bu itingile ku Jehova ni kwa balikani ba bona ba Sikreste. Ku ba ni mubonelo o munde ni tumelo ye tiile ku tusize bo Jairo ku lemuha kuli ku sebeleza Jehova kwa tabisa ku si na taba ni matata e ba talimana ni ona.
^ par. 5 Cerebral palsy (CP) ki linzwi le li itusiswanga ku talusa butuku bo bu sinya booko ili bo bu tisanga kuli mutu a palelwe ku zamaya. Butuku bo hape, bu kona ku tahisa kuli mutu a nyakaule ni ku welela, ku palelwa ku ca, ni ku sa kona hande ku bulela. Butuku bwa Spastic quadriplegia ki bo buñwi bwa matuku a ku sinyeha kwa booko a tahisanga kuli mutu a omelele luñañali ni ku sa kona ku inula toho.