Lifu ki nto ye sa tabisi. Batu ba bañata ha ba tabelangi ku ambola ka za teñi. Nihakulicwalo, lifu li kona ku taha ka nako ifi kamba ifi. Mi li tahisanga hahulu matomola ni masitapilu a matuna hahulu.

Ha ku na nto ye kona ku lu tusa ku itukiseza ku talimana ni lifu la mushemi wa luna, mutu ye lu nyalani ni yena, kamba mwanaa luna. Kozi i kona ku lu wela ka sipundumukela kamba ku ezahala ka nako ye telele. Kono ku si na taba ni kuli kozi yeo i lu wela ka nzila ifi, ha lu koni ku ambuka butuku bo bu tiswanga ki lifu, lifu ki nto ye maswe hahulu.

Bo Antonio, ba ne ba shwezwi ki bo ndataa bona mwa kozi ya fa mukwakwa, ba talusa kuli: “Ku swana inge mutu ya paka sikwalo sa ndu ya hao ni ku shimba likii. Ha u koni ku kena mwa ndu nihaiba ka nakonyana. U siyala feela inze u hupula ka za teñi. Yeo ki nto ye ezahalanga ili ye sa koni ku twaelwa. Bakeñisa kuli nto yeo i maswe, mutu wa kona ku lika ku i ambuka kono ha ku konahali.”

Bo Dorothy ha ne ba talimani ni muinelo o swana wa ku shwelwa ki bo muunaa bona inze ba na ni lilimo ze 47, ne ba ikatulezi ku ziba niti ka za lifu. Nihaike kuli bo Dorothy ne ba lutanga banana la Sunda kwa keleke mi ka linako ze ñwi ne ba ba lutanga kuli ha lu shwa lwa zwelangapili ku pila, ne ba sa zibi luli se si ezahalanga hamulaho wa lifu. Bo Dorothy ne ba buzize yo muñwi wa baluti mwa keleke ya Anglican kuli: “Kiñi se si ezahalanga ku luna ha lu shwa?” Muluti yo naa alabile bo Dorothy kuli: “Ha ku na ya ziba luli se si ezahalanga fa lifu. Lu tokwa feela ku libelela ni ku bona ze ka ezahala.”

Kana lu taluselizwe feela kuli lu ‘libelele ni ku bona ze ka ezahala’? Kana ku na ni nzila ye ñwi ye kona ku lu tusa ku ziba haiba ku na ni sepo ye ñwi ye li teñi ka za ba ba shwile?