Kana mu Banga ba Pili Mwa ku Kuteka Balumeli ka Mina?

“Mu latane ba bañwi ni ba bañwi ka lilato la mutu ni munyanaa hae, inze mu beyana kwapili ka ku fanana likute.”—MARO. 12:10.

1, 2. (a) Ki kelezo ifi ya naa file Paulusi kwa Maroma? (b) Ki lipuzo lifi ze lu ka nyakisisa?

MWA liñolo la naa ñolezi Maroma, muapositola Paulusi u koñomeka kuli luna ka ku ba Bakreste lu tokwa ku bonisana lilato mwa puteho. U lu hupulisa kuli lilato la luna “li tokwe buikeziso.” Hape u lu bulelela kuli lu swanela ku latana ka lilato le li swana ni “la mutu ni munyanaa hae.”—Maro. 12:9, 10.

² Kono ku ba ni lilato le li cwalo ha ku talusi feela ku ba ni maikuto a mande ku ba bañwi. Maikuto a cwalo a tokwa ku boniswa ka likezo. Kuli ba bañwi ba zibe kuli lu na ni lilato, lu tokwa ku li bonisa. Kacwalo, Paulusi u lu eleza kuli: “Mu [beyane] kwapili ka ku fanana likute.” (Maro. 12:10) Ku talusañi ku bonisa likute? Ki kabakalañi ha ku li kwa butokwa kuli lu be ba pili mwa ku bonisa likute ku ba bañwi? Lu kona cwañi ku eza cwalo?

Ku Talusañi ku Bonisa Likute ku ba Bañwi?

3. Mwa lipuo za pili mo ne i ñozwi Bibele, linzwi la “likute” li talusañi?

³ Linzwi la Siheberu le li tolokiwanga hahulu kuli “likute” li talusa ku nga mutu kuli ki wa butokwa. Mi linzwi la Sigerike le li tolokilwe kuli “likute” mwa Bibele li talusa ku tompeha, ku ba wa butokwa. (Luka 14:10) Kacwalo, be lu kuteka ki ba butokwa hahulu ku luna.

4, 5. Ku talusañi luli ku bonisa likute ku ba bañwi? Mu fe mutala.

⁴ Ku talusañi luli ku bonisa likute ku ba bañwi? Ku bonisa likute ku ba bañwi ku itingile ka mo lu ba ngela. Haiba lu nga mizwale ba luna kuli ba tokwa ku kutekiwa, lu ka ba eza ka likute.

⁵ Mukreste u kona ku bonisa likute la niti kwa balumeli ba bañwi haiba likute leo li zwelela kwa pilu. (3 Joa. 9, 10) Sina simela ha si kona ku hula hande ni ku ina nako ye telele haiba si cezwi mwa mubu o munde, likute ni lona li kona ku ba la niti ni le li ina nako ye telele haiba li zwelela kwa pilu. Haiba lu sa bonisi likute le li cwalo, likute la luna li ka ba la swalelele mi li ka swana sina simela se si cezwi mwa mubu o maswe. Ki lona libaka Paulusi ha naa bulezi cwana, pili a si ka fa kale kelezo ya hae: “Lilato li tokwe buikeziso.”—Maro. 12:9; 1 Pit. 1:22.

Mu Kuteke “ba ba Ezizwe ka Siswaniso sa Mulimu”

6, 7. Ki kabakalañi ha lu swanela ku kuteka ba bañwi?

⁶ Bakeñisa kuli ku bonisa likute ku ba bañwi ku itingile ka mo lu ba ngela, ha lu swaneli ku libala mabaka a bulezwi mwa Mañolo e lu swanela ku kutekela mizwale ba luna kaufela. Kacwalo, ha lu nyakisiseñi mabaka a mabeli e lu swanela ku ezeza cwalo.

⁷ Ka ku shutana ni libupiwa ze ñwi za fa lifasi, batu ne ba “ezizwe ka siswaniso sa Mulimu.” (Jak. 3:9) Kabakaleo, lu na ni tulemeno to tu swana ni twa Mulimu to tu cwale ka lilato, butali, ni ku luka. Ku na ni ze ñwi za lu file Mubupi wa luna. Walisamu naa ize:  “Muñaa Bupilo . . . , wena ya beile bulena bwa hao kwahalimu, ku siya lihalimu . . . [U apesize mutu] mushukwe wa bulena ni wa ku kutekiwa.” (Samu 8:1, 4, 5; 104:1) * Mulimu u apesize batu bote mushukwe wa ku kutekiwa. Kacwalo, ha lu fa mutu yo muñwi likute le li mu swanela, lu bonisa likute ku Jehova, yena ya file batu bote likute. Cwale, haiba lwa swanela ku bonisa likute kwa batu kaufela, u zibe lu tokwa ku bonisa hahulu likute kwa balumeli ka luna!—Joa. 3:16; Magal. 6:10.

Lu Lilama za Lubasi lu li Luñwi

8, 9. Ki libaka lifi la naa bulezi Paulusi le lu swanela ku kutekela balumeli ka luna?

⁸ Paulusi naa bulezi libaka le liñwi ha lu fanana likute. Pili a si ka fa kale kelezo ya kuli lu bonisange likute ku ba bañwi, naa ize: “Mu latane ba bañwi ni ba bañwi ka lilato la mutu ni munyanaa hae.” Linzwi la Sigerike le li tolokilwe kuli “mu latane” li talusa swalisano ye tuna ye mwahalaa lubasi lo lu latana ni ku tusana. Kacwalo, ka ku itusisa pulelo yeo, Paulusi u koñomeka kuli batu ba mwa puteho ba swanela ku swalisana ni ku latana hahulu sina batu ba mwa lubasi. (Maro. 12:5) Hape, mu hupule kuli Paulusi naa ñolezi manzwi ao Bakreste ba ba tozizwe, ili be ne ba añuzwi ki Ndate a li muñwi, yena Jehova. Kabakaleo ne ba li lubasi lo lu swalisani hahulu. Ka mukwa o cwalo, Bakreste ba ba tozizwe ba mwa miteñi ya Paulusi ne ba na ni libaka le lituna le ne ba swanela ku fananelanga likute. Ba ba tozizwe kacenu ni bona ba kutekana ka libaka le li swana leo.

⁹ Ba ba li “lingu ze ñwi” bo? (Joa. 10:16) Nihaike kuli ha ba si ka añulwa kale kuli ba be bana ba Mulimu, ba kona ku bizana kuli ki mizwale ni likaizeli kakuli ba swalisani sina lubasi lu li luñwi lwa Bakreste mwa lifasi lote. (1 Pit. 2:17; 5:9) Kacwalo haiba ba ba li lingu ze ñwi ba utwisisa hande kuli kaufelaa bona ki lubasi lu li luñwi lwa Bakreste mwa lifasi, u zibe ni bona ba na ni libaka le lituna le ba swanela ku kutekela balumeli ka bona.—Mu bale Maheberu 13:1.

Ki Kabakalañi ku Bonisa Likute ha ku li Kwa Butokwa?

10, 11. Ki kabakalañi ku bonisa likute ha ku li kwa butokwa hahulu?

¹⁰ Ki kabakalañi ku bonisa likute ha ku li kwa butokwa hahulu? Kakuli ha lu bonisa likute kwa mizwale ni likaizeli ba luna, lu tusa hahulu ku tiisa puteho ni ku tahisa swalisano.

¹¹ Kaniti, lwa ziba kuli lika ze lu tiisanga hahulu ka ku ba Bakreste ba niti ki ku ba ni silikani se situna ni Jehova ni ku tusiwa ki moya wa hae. (Samu 36:7; Joa. 14:26) Hape lwa susuezwanga, Bakreste ka luna ha ba bonisa kuli lu ba butokwa ku bona. (Liprov. 25:11) Lwa tiiswanga haiba mutu yo muñwi a eza nto ye ñwi kamba ku lu bulelela nto ye bonisa kuli wa lu kuteka. Ku tiiswa ko ku cwalo ku lu fa maata a ku zwelapili ku zamaya ka tabo ni ka tukufalelo mwa nzila ye isa kwa bupilo bo bu sa feli. Mwendi ni mina mwa ikutwanga ku tiiswa ka nzila ye cwalo.

12. Yo muñwi ni yo muñwi ku luna u kona ku tusa cwañi kuli ku be ni lilato mwa puteho?

¹² Bakeñisa kuli Jehova wa ziba kuli lu tokwa ku kutekiwa, wa lu susueza mwa Linzwi la hae kuli lu ‘fanane likute.’ (Maro. 12:10; mu bale Mateu 7:12.) Bakreste kaufela ba ba mamela kelezo yeo ba tusa kuli ku be ni lilato mwa puteho ya Sikreste. Kacwalo, lu swanela ku ipuzanga kuli: ‘Ki lili fo ne ni boniselize likute le li zwelela kwa pilu ku  muzwale yo muñwi kamba kaizeli mwa puteho, ili ka manzwi kamba ka likezo?’—Maro. 13:8.

Kaufelaa Luna lu Swanela ku ba ba Pili Mwa ku Bonisa Likute

13. (a) Ki bo mañi ba ba swanela ku ba ba pili mwa ku bonisa likute? (b) Manzwi a Paulusi a mwa Maroma 1:7 a bonisañi?

¹³ Ki bo mañi ba ba swanela ku ba ba pili mwa ku bonisa likute? Bibele i bonisa kuli maeluda ba swanela ku “ezeza mutapi mutala.” (1 Pit. 5:3) Kaniti, maeluda ba tomanga mutala mwa lika ze ñata. Hape ka ku ba balisana ba mutapi, ba swanela ku ba pili mwa ku kuteka balumeli ka bona—ku beya cwalo ni maeluda ka bona. Ka mutala, maeluda ha ba kopana hamoho kuli ba nyake litaba ze ama puteho, ba bonisana likute ka ku teeleza ka tokomelo ku ze ba bulela maeluda ka bona. Hape, ba bonisa likute ka ku isa pilu kwa mibonelo ni maikuto a maeluda kaufela ba si ka eza kale katulo. (Lik. 15:6-15) Kono hape lu swanela ku hupula kuli liñolo la Paulusi la naa ñolezi Maroma ne li si ka ñolelwa feela maeluda kono ne li ñolezwi puteho mukatumbi. (Maro. 1:7) Kacwalo, kelezo ya kuli ‘mu beyane kwapili ka ku fanana likute’ ya lu ama kaufelaa luna.

14. (a) Mu fe mutala o bonisa shutano ye mwahalaa ku bonisa likute ni ku ba wa pili mwa ku bonisa likute. (b) Ki puzo ifi ye lu kona ku ipuza?

¹⁴ Hape ha mu lemuhe kalulo ye ñwi ya kelezo ya Paulusi. Naa susuelize balumeli ka yena ba mwa Roma kuli ba si ke ba bonisa feela likute kono kuli ba be ba pili mwa ku bonisa likute. Lika zeo li shutana cwañi? Ki wo mutala. Kana muluti wa kona ku susueza baituti ba hae ba ba ziba ku bala ni ku ñola kuli ba itute ku bala? Batili. Ba ziba ku bala ni kale. Kono muluti wa kona ku ba tusa kuli ba balange hande. Ka mukwa o swana, ku latana ku lu susueza ku bonisa likute, mi ku lu zibahaza ni kale kuli lu Bakreste ba niti. (Joa. 13:35) Nihakulicwalo, sina feela baituti ba ba ziba ku bala ni ku ñola ha ba kona ku eza zwelopili ka ku bolosola mubalelo wa bona, ni luna lwa kona ku eza zwelopili ka ku ba ba pili mwa ku bonisa likute. (1 Mates. 4:9, 10) Mañi ni mañi wa luna u swanela ku ba wa pili mwa ku bonisa ba bañwi likute. Lu kona ku ipuza kuli: ‘Kana ni sweli na eza cwalo mwa puteho?’

 Mu Kuteke ‘Babotana’

15, 16. (a) Ha lu kuteka ba bañwi, ki bo mañi be lu sa swaneli ku libala, mi ki kabakalañi? (b) Ki sika mañi se si ka bonisa kuli lu na ni likute luli kwa mizwale ni likaizeli ba luna?

¹⁵ Ha lu kuteka batu mwa puteho, ki bo mañi be lu sa swaneli ku libala? Linzwi la Mulimu li li: “Ya tusa mubotana u cisa Muñaa Bupilo sikoloti; mi Muñaa Bupilo u ka mu kutiseza se si mu lukela.” (Liprov. 19:17) Sikuka se si mwa liñolo leo si kona ku lu tusa cwañi ha lu nze lu ikataza ku ba ba pili mwa ku bonisa likute?

¹⁶ Batu ba bañata ba bonisanga likute ku ba ba na ni litulo ze tuna ku ba fita, kono ba shwaulanga batu be ba nga kuli ba kwatasaa bona. Kono Jehova ha yo cwalo. U li: “Ni kuteka ba ba ni kuteka.” (1 Sam. 2:30; Samu 113:5-7) Jehova u bonisanga likute ku bote ba ba mu sebeleza ni ku mu kuteka. Ha libalangi ‘babotana.’ (Mu bale 1 Samuele 2:8; 2 Makol. 16:9) Kaniti, lu bata ku likanyisa Jehova. Kacwalo haiba lu bata ku ziba nji lwa bonisa likute luli, lu swanela ku ipuza kuli: ‘Ni ezanga cwañi batu ba ba si na buikalabelo mwa puteho?’ (Joa. 13:14, 15) Mo lu alabela puzo yeo ku ka bonisa haiba nji lu na ni likute la niti ku ba bañwi.—Mu bale Mafilipi 2:3, 4.

Lu Bonisa ba Bañwi Likute ka ku Banga ni Nako ya ku Ambola ni Bona

17. Ki ifi nzila ye tuna ye lu kona ku bonisa ka yona kuli lu ba pili mwa ku bonisa likute, mi ki kabakalañi ha ku li cwalo?

¹⁷ Ki ifi nzila ye tuna ye lu kona ku bonisa ka yona kuli lu ba pili mwa ku bonisa likute mwa puteho? Ki ka ku banga ni nako ya ku ambola ni ba bañwi. Ki kabakalañi ha ku li cwalo? Ka ku ba Bakreste, lu patehile, mi lu tandanga nako ye ñata ku peta misebezi ya puteho ye miñata ili ya butokwa. Kabakaleo, lu nga nako ku ba ya butokwa. Hape lwa ziba kuli ha lu swaneli ku libelela kuli mizwale ni likaizeli ba luna ba no banga ni luna ka nako ye telele hahulu. Mi ni luna lwa itebuhanga haiba ba bañwi mwa puteho ba utwisisa kuli ha ba swaneli ku bata kuli lu bange ni nako ye ñata ya ku ina ni bona.

18. Sina mo si boniseza siswaniso se si fa likepe la 18, lu kona ku bonisa cwañi kuli lwa lata ku ambola ni balumeli ka luna?

¹⁸ Kono hape lu swanela ku lemuha kuli haiba lu tuhela hanyinyani ze lu eza ilikuli lu ambole ni balumeli ka luna, lu bonisa kuli lwa ba kuteka, mi ba ba li balisana mwa puteho ki bona sihulu ba ba swanela ku lemuha taba yeo. Ka nzila ifi? Ka ku tuhela misebezi ye lu eza kuli lu ambole ni mizwale ba luna, ku swana inge lu ba bulelela kuli: ‘Mu ba butokwa hahulu ku na, mi ki lona libaka ha ni tuhezi ku eza ze ne ni sweli ku eza ilikuli ni ambole ni mina.’ (Mare. 6:30-34) Kwa neku le liñwi, haiba lu sa lati ku tuhela hanyinyani ze lu eza ilikuli lu ambole ni mizwale ba luna, ba kona ku ikutwa kuli ha lu ba ngi ku ba ba butokwa hahulu. Kono kwa utwahala kuli nako ye ñwi ku banga ni lika ze ñwi ze tokwa ku ezwa kapili ili ze sa konwi ku kaulezwa. Nihakulicwalo, ku tabela ku ambola ni batu ba bañwi kamba ku sa tabela ku ambola ni bona ku bonisa kuli lwa kuteka mizwale ni likaizeli ba luna kamba ku tokwa.—1 Makor. 10:24.

 Mu Tundamene ku ba ba Pili

19. Ki nzila ifi ye ñwi ye lu kona ku bonisa ka yona likute kwa balumeli ka luna kwandaa ku ambola feela ni bona?

¹⁹ Ku na ni linzila ze ñwi za butokwa ze lu kona ku bonisa ka zona likute kwa balumeli ka luna. Ka mutala, ha lu ambola ni bona, hape lu swanela ku ba iseza mamelelo. Mi Jehova hape u lu tomezi mutala mwa taba ye. Walisamu Davida u li: “Meeto a Muñaa Bupilo a talimile ba ba na ni niti, mi lizebe za hae li teeleza mihuwo ya bona.” (Samu 34:15) Lwa kona ku ikataza ku likanyisa Jehova ka ku isa mamelelo ya luna kaufela kwa mizwale ba luna, sihulu ba ba lu kupa tuso. Ka ku eza cwalo, lu ba bonisa likute.

20. Ki lika mañi ze lu swanela ku hupulanga ka za ku bonisa likute ku ba bañwi?

²⁰ Sina mo se lu bonezi, lu bata ku hupulanga mabaka ha lu swanela ku bonisa likute la niti kwa balumeli ka luna. Hape, lu bata ku banga ba pili mwa ku bonisa likute kwa batu bote, ku beya cwalo ni babotana. Ha lu eza cwalo, lu ka tusa kuli lu latane ni ku swalisana hahulu mwa puteho. Kacwalo, kaufelaa luna lu zweleñipili ku bonisa likute ku ba bañwi, mi sihulu lu beyane kwapili ka ku fanana likute. Kana mu ka tundamena ku eza cwalo?

[Litaluso za kwatasi]

Kana Mwa Hupula?

• Ku talusañi ku kuteka ba bañwi?

• Ki kabakalañi ha lu swanela ku kuteka balumeli ka luna?

• Ki kabakalañi ha ku li kwa butokwa ku bonisana likute?

• Ki lifi linzila ze lu kona ku bonisa ka zona likute kwa balumeli ka luna?

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 18]

Lu kona ku bonisa cwañi likute kwa balumeli ka luna?