Mareka—Na “Tusa Hahulu Mwa Musebezi”

PUTEHO ya Antioke ne i bile ni matata a mañwi, kono ku shelana kwa baapositola, bo Paulusi ni Barnabasi, ne ku ikemezi. Baana bao ne ba itukiseza ku tama musipili wa bulumiwa, kono kwa zuha “fapano ye tuna” ha ne ba keta mutu wa ku ya ni bona. (Lik. 15:39) Baana ba babeli bao ba kauhana ni ku ikela. Ne ba kanana ka za mulumiwa wa bulalu—Mareka.

Mareka ne li mañi? Ki nto mañi ye ne tisize kuli baapositola ba babeli ba kanane ka za hae? Kiñi ha ne ba na ni maikuto a shutana hahulu cwalo? Kana maikuto ao ne a cincize? Mi mu kona ku itutañi kwa likande la Mareka?

Ha na li Kwahae Mwa Jerusalema

Ku bonahala kuli Mareka na zwa kwa lubasi lwa Sijuda lo ne lu fumile, mi na hulezi mwa Jerusalema. Lu bala ka za hae lwa pili mwa litaba ze ama puteho ya makalelo ya Sikreste. Ne i bato ba ka silimo sa 44 C.E., muta lingeloi la Jehova ne li ezize makazo ya ku lukulula muapositola Pitrosi mwa tolongo ya Heroda Agripa I, mi  Pitrosi a ya “kwa ndu ya Maria, mahe Joani ya bizwa Mareka, mo ne ku putehezi balumeli ba bañata, inze ba lapela.”—Lik. 12:1-12. *

Kacwalo ku bonahala kuli puteho ya Jerusalema ne i kopanelanga mwa ndu ya bo mahe Mareka. Taba ya kuli “ba bañata” ne ba kopanezi mwa ndu yeo i bonisa kuli ndu yeo ne li ye tuna. Maria naa na ni mutanga wa musizana ya bizwa Roda, ya na izo alaba Pitrosi ha na “ngongota fa sikwalo sa kwa makozwana.” Litaba ze li bonisa kuli Maria ne li musali ya na ipumanela. Mi ndu yeo i bulelwa kuli ne li ndu ya hae, isike ya muunaa hae, mi seo si bonisa kuli ne li mbelwa ni kuli Mareka na sa li mwanana.—Lik. 12:13.

Ka mo ku bonahalela, Mareka na li teñi mwahalaa batu be ne ba kopani ku lapela. Ku bonahala kuli na zibana hande ni balutiwa ba Jesu ni ba bañwi be ne ba iponezi musebezi wa Jesu wa ku kutaza. Mane ku bonahala kuli Mareka ne li yena mucaha ya na apezi liapalo za mwahali feela, ya na likile ku latelela Jesu ha Na sa zo tamiwa, ili mucaha ya na matile ha ne ba batile ku mu swala.—Mare. 14:51, 52.

Misebezi ya na Eza Mwa Puteho

Ku swalisana ni Bakreste ba ba hulile mwa tumelo ne ku tusize Mareka ku eza hande. Na ezize zwelopili mi a lemuhiwa ki mizwale be ne ba na ni buikalabelo. Bo Paulusi ni Barnabasi ne ba izo tabela Mareka ha ne ba isize “lituso” ze ne zwa kwa Antioke ku yo tusa Bakreste be ne ba li mwa lukupwe kwa Jerusalema ibato ba ka silimo sa 46 C.E. Bo Paulusi ni Barnabasi ha ne ba kutezi kwa Antioke ne ba ngile Mareka kuli a ye ni bona.—Lik. 11:27-30; 12:25.

Mutu ya ipalela feela taba ye u kona ku nahana kuli baana ba balalu bao ne ba utwana kabakala kuli ne li Bakreste kaufelaa bona ni kuli bo Paulusi ni Barnabasi ne ba ngile Mareka kuli a ye ni bona kabakala buikoneli bwa hae. Kono le liñwi la mañolo a Paulusi li bonisa kuli Mareka ne li wahabo Barnabasi. (Makolo. 4:10) Taba yeo i lu tusa ku utwisisa litaba ze ne ezahalile hamulaho wa fo ili ze ama Mareka.

Hamulaho wa silimo kamba ku fitelela, moya o kenile ne u laezi bo Paulusi ni Barnabasi ku tama musipili wa bulumiwa. Ba zwa mwa Antioke ni ku ya kwa Sipera. Joani ya bizwa Mareka a ya ni bona inzaa “ba sebeleza.” (Lik. 13:2-5) Mwendi Mareka na ezanga misebezi ye miñwi mwahalaa musipili wo ye ne tusa baapositola kuli ba ise mamelelo ya bona kwa musebezi wa Mulimu.

Bo Paulusi, Barnabasi, ni Mareka ba pazula naha ya Sipera inze ba kutaza mi hasamulaho ba liba kwa Asia Minor. Ha ne ba li mwa Asia Minor, Joani ya bizwa Mareka a eza keto ye ne swabisize Paulusi. Buka ya Likezo i bonisa kuli baana bao ha ne ba fitile mwa Perga, “Joani a kauhana ni bona, a kutela kwa Jerusalema.” (Lik. 13:13) Bibele ha i bonisi libaka Mareka ha na ezize cwalo.

Hamulaho wa lilimo ze bato ba ze peli, bo Paulusi, Barnabasi, ni Mareka ne ba li hape  mwa Antioke. Baapositola ba babeli ne ba lelisana ka za ku tama musipili wa bulumiwa wa bubeli kuli ba yo tiisa batu be ne ba kutalize mwa musipili wa pili. Barnabasi na bata kuli ba ye ni muhabo yena kono Paulusi na sa tabeli kakuli Mareka na ba siile sapili. Nto yeo ki yona ye ne tahisize kañi ye lu bulezi kwa makalelo a taba ye. Barnabasi a yo sebeleza kwa naha ya habo yena ya Sipera hamoho ni Mareka, mi Paulusi yena a ikela kwa Siria. (Lik. 15:36-41) Bo Paulusi ni Barnabasi ne ba boni keto ya pili ya na ezize Mareka ka ku fapahana.

Ku Kutisana Lipilu

Ku si na ku kakanya, taba yeo ne i sisitile Mareka. Nihakulicwalo, na zwezipili ku sebeza ka ku sepahala. Ibato ba hamulaho wa lilimo ze 11 kamba ze 12 ku zwa fa na kauhanezi ni Paulusi, Mareka hape u kutelwa ku bulelwa mwa litaba za Bakreste ba makalelo. Na li ni mañi? Na li ni mutu ye mu sa koni ku nahana kuli na kona ku fumaneha ni yena—ili Paulusi!

Mwa 60-61 C.E., ha na li mwa tolongo ya kwa Roma, Paulusi na lumezi mañolo a mañata a fumaneha cwale mwa Mañolo A Kenile. Mwa liñolo la na ñolezi Makolose, na ize: “Arisitarko ya tamilwe ni na, wa mi lumelisa, ni Mareka muhabo Barnabasi, (ye lu mi laezi kuli mu mu amuhele haiba a taha ku mina) . . . Ba ki bona feela ba ba sebelisana ni na bakeñisa mubuso wa Mulimu, mi ba ni tiisize.”—Makolo. 4:10, 11, NW.

Yeo ne li cinceho ye tuna luli! Kwamulaho Paulusi na nyemezi hahulu Mareka, kono cwale a mu nga sina mutusi ya butokwa. Ku bonahala kuli Paulusi na zibisize Makolose kuli mwendi ne ba ka potelwa ki Mareka. Haiba na ba potezi, u zibe Mareka na bile muyemeli wa Paulusi.

Kana Paulusi na nyazize hahulu Mareka ka nako ye ne ba kauhani? Kana Mareka na amuhezi kalimelo? Kamba kana lika ze peli ze buzizwe zeo ne li ezahezi? Ku si na taba kuli ki sifi se ne si ezahalile, ku kutisana lipilu kwa bo Paulusi ni Mareka ku bonisa kuli ne ba li Bakreste ba ba hulile mwa tumelo. Ne ba si ka buluka sikukune bakeñisa ze ne ezahezi kwamulaho, kono ba kala ku sebelisana hape. Wo ki mutala o munde luli ku mañi ni mañi ya kile a shelana ni Mukreste ka yena!

Mareka na li Muzamai

Ha mu bala ka za misipili ya na tamile Mareka mu ka lemuha kuli ne li muzamai yo mutuna. Na zwile kwa Jerusalema, a ya kwa Antioke, mi a fuluhela kwa Sipera ni kwa Perga. Hasamulaho, a ya kwa Roma. Mi teñi ko, Paulusi na bata ku mu luma kwa Kolose. Mi na ile ni kwa libaka ze ñwi.

Muapositola Pitrosi na ñozi liñolo la hae la pili ibato ba mwa silimo sa 62 C.E. ku isa 64 C.E. Na ñozi kuli: “Keleke ye mwa Babilona . . . hamoho ni Mareka mwana ka, ba mi lumelisa.” (1 Pit. 5:13) Kacwalo Mareka na ile kwa Babilona ku yo sebeza ni muapositola ya na yanga kwa mikopano ya Sikreste ye ne ezezwanga mwa ndu ya bo mahe Mareka lilimo-limo kwamulaho.

Paulusi ha na tamilwe lwa bubeli mwa Roma ibato ba ka 65 C.E., na ñolezi Timotea ya na li kwa Efese kuli a tahe ku yena, mi a li: “U nge Mareka, u tahe ni yena.” (2 Tim. 4:11) Kacwalo Mareka na li mwa Efese ka nako yeo. Ku si na ku  kakanya, Mareka na lumezi ku kutela kwa Roma ni Timotea, sina mwa na mu kupezi Paulusi. Ku zamaya ne ku si ko ku bunolo mwa linako zeo, kono Mareka na itatezi ku tama misipili yeo.

Musebezi O Muñwi O Ipitezi wa na Ezize

Musebezi o muñwi o ipitezi wa na filwe Mareka ne li wa ku ñola Evangeli ka susumezo ya moya wa Jehova. Nihaike kuli Evangeli ya bubeli ha i buleli muñoli wa yona, litaba za kwakale li bonisa kuli Mareka ki yena ya na i ñozi ni kuli litaba za na ñozi ne li zwa ku Pitrosi. Mi mane Pitrosi na iponezi litaba kaufela za na ñozi Mareka.

Batatubisisi ba Evangeli ya Mareka ba lumela kuli na i ñolezi Balicaba; na tolongoshize likezo za Majuda. (Mare. 7:3; 14:12; 15:42) Mareka na tolokile manzwi a Siarami e ne ba si ke ba utwisisa babali ba ba si Majuda. (Mare. 3:17; 5:41; 7:11, 34; 15:22, 34) Na itusisize manzwi a mañata a Silatini mi mane na talusize manzwi a Sigerike a na zibahala ka ku itusisa manzwi a Silatini. Litaba ze kaufela li lumelelana ni litaba za kwakale ze bonisa kuli Mareka na ñolezi Evangeli ya hae mwa Roma.

“U ni Tusa Hahulu Mwa Musebezi”

Ha na li mwa Roma, Mareka na si ka ñola feela Evangeli. Mu hupule za na bulezi Paulusi ku Timotea, ha na ize: “U nge Mareka, u tahe ni yena.” Paulusi na mu batelañi? “Kakuli u ni tusa hahulu mwa musebezi.”—2 Tim. 4:11.

Ka ku ya ka linako ze ne liñozwi libuka za mwa Mañolo, Mareka u bulelwa lwa mafelelezo mwa timana ye, mi i patulula ze ñata ka za hae. Bibele ha i talusa musebezi wa na petile Mareka mwa puteho, ha i buleli kuli ne li muapositola, muzamaisi, kamba mupolofita. Ne li mutu ya na sebelezanga ba bañwi. Mi ka nako yeo, nakonyana Paulusi a si ka timela kale, Paulusi na tokwa hahulu tuso ya Mareka.

Ha lu nyakisisa litaba kaufela ze li teñi ka za Mareka, lu ituta kuli ne li muuna ya na tukufalezwi ku zwisezapili taba ye nde mwa libaka ze shutana-shutana za lifasi, ili muuna ya na tabela ku sebeleza ba bañwi. Kaniti luli, Mareka na ikozi matohonolo a mañata bakeñisa kuli na si ka itulela!

Ka ku swana ni Mareka, luna ka ku ba batanga ba Mulimu kacenu lu tukufalezwi ku kutaza taba ye nde ya Mubuso. Sina Mareka, ba bañwi ku luna ba kona ku tutela mwa libaka ze ñwi, kamba mane kwande a naha ni ku yo zwisezapili taba ye nde. Nihaike kuli ba bañata ku luna ha ba koni ku tutela ku sili sina mwa na ezelize Mareka, kaufelaa luna lwa kona ku mu likanyisa ka nzila ye ñwi ya butokwa. Sina mwa na ikatalelize Mareka ku sebeleza mizwale ba hae ba Sikreste, ni luna lwa lata ku ikataza ku tusa balumeli ka luna kuli ba kone ku zwelapili ku sebeleza Mulimu. Ha lu nze lu eza cwalo, lwa kona ku kolwa kuli lu ka zwelapili ku fuyolwa ki Jehova.—Liprov. 3:27; 10:22; Magal. 6:2.

[Litaluso za kwatasi]

[Mapa/Siswaniso se si fa likepe 8, 9]

(Kuli mu bone mo i hatiselizwe luli, mu bone hatiso)

Litolopo ze Ñwi za na Potezi Mareka

Roma

Efese

Kolose

Perga

Antioke (ya kwa Siria)

Sipera

LIWATE LA MEDITERANEA

Jerusalema

Babilona