Ze Ne Mu Isepisa Ha Li Sa Ezahali

MWA linyalo kwa kona ku ba ni ku shelana, nihaikaba kuli bo munna ni musali ha ne ba batana ne ba utwana hande. Kono ku taha cwañi kuli batu ba ne ba bonahala ku swanelana ba fapahane hasamulaho?

Bibele i bonisa kuli ba ba kena mwa linyalo ba ka ba ni “manyando mwa nama.” (1 Makorinte 7:28) Hañata manyando ao a tiswanga ki ku sa petahala. (Maroma 3:23) Hape a tiswanga ki munna kamba musali kamba mane sibeli sa bona ha ba palelwa ku latelela likuka za Bibele. (Isaya 48:17, 18) Kono fokuñwi batu ba si ka nyalana kale, ba isepisanga lika ze sa konahali. Ka lona libaka leo, ku kona ku zuha butata bo butuna.

Ku Isepisa Lika Ze Sa Konahali

Ha ne mu keni mwa linyalo, ne mu isepisize lika ze ñata sina mo ba ezezanga ba bañata. Ha mu like ku nahana mo ne mu batela ku pilela mwa linyalo. Kana linyalo la mina la shutana ni mo ne mu nahanela? Haiba ki cwalo, mu si nahani kuli butata bwa mina ha bu koni ku tatululwa. Ku latelela likuka za Bibele kwa kona ku mi tusa ku kondisa. * (2 Timotea 3:16) Kono cwale ki hande ha ne mu ka nyakisisa ze ñwi za lika ze ne mu isepisize pili mu si ka kena kale mwa linyalo.

Ka mutala, ba bañwi ne ba nahana kuli ba ka latana ka nako kaufela sina mo ku bonisezwanga mwa makande ni mafilimu. Kamba mwendi ne mu libelela kuli ne mu ka tolanga hamoho ka nako kaufela kamba kuli ne mu ka tatululanga hande matata a mina. Ba bañwi ba nahana kuli mutu ha keni mwa linyalo ha sa tokwa ku ba ni buiswalo. Kono zeo kaufela ki lika ze sa konahali mi kacwalo li tisanga fela maswabi.—Genese 3:16.

Butata bo buñwi ki ku nahana kuli mutu a sa kena fela mwa linyalo, kipeto u ka ba ya tabile. Ki niti kuli linyalo li tisa tabo ye tuna. (Liproverbia 18:22; 31:10; Muekelesia 4:9) Kono kana linyalo la kona ku felisa butata kaufela bo mu na ni? Ba ba nahananga cwalo hañata ba ipumananga mwa maswabi a matuna luli!

Ku Isepisa Lika mwa Pilu

Haki lika kaufela ze ba isepisanga batu ze sa ezahalangi. Ze ñwi za ezahalanga. Kono lika ze ñwi ze ba isepisanga batu li kona ku labula butata. Muelezi yo muñwi wa litaba za manyalo na ize: “Na iponelanga batu ba ba nyalani ha ba shelana bakeñisa kuli yo  muñwi ku bona na libelela kuli nto ye ñwi i ka petiwa, hailf’o yo muñwi yena na sa zibi za teñi ni hanyinyani.” Kuli mu utwisise mo ku kona ku bela cwalo mu nyakisise mutala o latelela.

Bo Inonge ba nyalwa ki bo Lubinda ba ba pila kwa sibaka se si kwahule. Kono pili ba si ka nyalana kale, bo Inonge ba ziba kuli ku ka ba bela t’ata ku tutela kwa sibaka si sili kakuli ba na ni maswabi. Kono ba sepile kuli bo Lubinda ba ka ba tusa ku twaela sibaka seo. Ka mutala, bo Inonge ba libelela kuli bo Lubinda ba ka ba tusa ku twaelana ni balikani ba bona. Kono ze ba libelela bo Inonge ha li ezahali. Bo Lubinda ba bonahala kuli ba hapehile luli mwa lingambolo ni balikani ba bona ba bañata mi ba libala bo Inonge ba ba sa li baenyi mwa sibaka seo. Bo Inonge ba ikutwa ku sa isezwa pilu kamba mane ku yubekwa. Ba kana ba ipuza kuli ‘Bo Lubinda ba kona ku ni libala cwañi cwana?’

Kana bo Inonge ne ba isepisize lika ze sa konahali? Batili. Kono ne ba bata fela kuli bo munn’a bona ba ba tuse ku twaela sibaka se sinca seo. Bo Inonge ba na ni maswabi mi ha ba si ka twaela ku kopana ni batu ba bañata. Kono taba kikuli bo Inonge ne ba si ka taluseza bo munn’a bona maikuto a bona a mwa pilu. Kacwalo bo Lubinda ha ba zibi mo ba ikutwela bo Inonge. Ku kona ku ezahalañi haiba muinelo wo u zwelapili? Bo Inonge ba ka utwa hahulu butuku mi hasamulaho ba ka ikutwa kuli bo munn’a bona ha ba ba isezi pilu.

Mwendi ni mina mu kile mwa swaba ni ku filikana bakeñisa kuli ba ku mina ne ba si ka eza ze ne mu libelela. Haiba ku cwalo, mu swanela ku ezañi?

 Mu Ambolisane

Lika ze ne mu libelela ha li sa ezahali, mwa kona ku zwafa. (Liproverbia 13:12) Kono mwa kona ku eza se siñwi ka za teñi. Lishitanguti la mwa Bibele li li: “Mutu ya butali u kala ku hupula pili a si ka bulela, mi s’a ka bulela s’a kolwisa.” (Mashitanguti 16:23, Bibele ye Kenile, Hatiso ya 1984) Kacwalo haiba nto ye ñwi ye ne mu libelela ha i ezahali, mu ambolisane ni ba ku mina.

Mi ha mu bata ku ba taluseza maikuto a mina, mu like ku keta nako ye swanela mi mu itusise manzwi a mande. (Liproverbia 25:11) Mu ambolisane ka ku iketa ni ka likute. Mu hupule kuli se mu bata fo hasi ku nyaza ba ku mina kono mu bata ku ba taluseza ze mu libelela ku bona ni mo mu ikutwela.—Liproverbia 15:1.

Ki kabakalañi ha mu tokwa ku eza cwalo? Kana mutu ya mi lata luli ha koni ku lemuha ze mu tokwa? Ba ku mina ba kana ba ngela lika mu sili kono ba ka utwisisa ha mu ba taluseza mo mu ikutwela. Ha mu taluseza ba ku mina se mu bata, ha ku talusi kuli kipeto linyalo la mina la fokola mi hape ha ku talusi kuli ba ku mina ha ba mi isezi pilu.

Kacwalo mu si zina-zini ku ambolisana litaba ni ba ku mina. Ka mutala, bo Inonge be se lu bulezi mwa taba ya luna ba kona ku bulelela bo Lubinda kuli: “Ni na ni butata bwa  ku sa twaelana ni batu ba bañata. Kacwalo ni kupa kuli mu ni tuse ku ba twaela.”

‘Mu Teeleze Kapili’

Cwale ha mu nyakisise nto ye ñwi hape ye kona ku ezahala. Lu ngeni kuli ba ku mina ba mi atumela, mi ba bilaezwa ki taba ya kuli ha mu si ka eza nto ye ñwi. Haiba ku ba cwalo, mu ba teeleze! Mu si ikemeli. Kono mu be “ya teeleza kapili, ya liyeha kwa ku bulela, ya liyeha ni kwa ku halifa.” (Jakobo 1:19; Liproverbia 18:13) Muapositola Paulusi na elelize Bakreste kuli: “Ku si ke kwa fumanwa mutu ya ya ka se si mu swanela yena a li nosi, kono a ye ka se si swanela ba bañwi.”—1 Makorinte 10:24.

Mwa kona ku eza cwalo ka ku utwisisa mo ba ikutwela ba ku mina. Bibele i li: “Mina banna, mu pilisane ni [basali ba mina] ka kutwisiso.” (1 Pitrosi 3:7) Kono basali ni bona ba swanela ku utwisisa banna ba bona.

Mu hupule kuli niha mu swanelana ni ba ku mina, mibonelo ya mina ya lika ha i na ku swana luli. (Mu bone taba ye li “Ku Bona Lika Ze Shutana mwa Sibaka Se Si Swana.”) Mi seo sa tusa bakeñisa kuli ku bona lika mwa li bonela yo muñwi ki ko kunde. Mina ni ba ku mina ne mu isepisize lika ze fitana-fitana kabakala mo mu huliselizwe ni sizo sa ko ne mu pila. Kacwalo mwa kona ku latana luli niha mu libelela lika ze shutana.

Ka mutala, Bakreste ba ba nyalani ba ziba hande sikuka sa mwa Bibele sa butoho. (Maefese 5:22, 23) Kono munna u kona ku bonisa cwañi butoho mwa lubasi mi musali u kona ku ipeya cwañi kwatas’a hae? Kana mwa latelela luli sikuka sa mwa Bibele seo?

Hape mu kana mwa ba ni mibonelo ye shutana ka za litaba ze ñwi za bupilo. Ki mañi ya ka ezanga misebezi ye miñwi ya fa lapa? Mu ka yo potelanga lili bahabo mina, mi ki ka nako ye kuma kai? Bo munna ni musali ba Sikreste ba kona ku bonisa cwañi kuli ba bata pili Mubuso mwa bupilo bwa bona? (Mateu 6:33) Ku bunolo ku ba ni likoloti, kacwalo ki ko kunde ku itusisa hande mali. Kono ku itusisa mali hande ku talusañi luli? Litaba ze swana sina ze, li swanelwa ku buhisanwa ka ku sa pata-pata ni ka likute, mi ku eza cwalo ku ka mi tusa.

Ha mu ka buhisananga litaba ze cwalo, mu ka pila hande mwa linyalo la mina, niha neikaba kuli lika ze ñwi ze ne mu isepisize ha li si ka ezahala. Mi mu ka latelela hande kelezo ya muapositola Paulusi ye li: “Mu ezane hande, mi mutu h’a na ni s’a tongoka yo muñwi, mu swalelane.”—Makolose 3:13.

[Litaluso za kwatasi]

[Mbokisi/Siswaniso se si fa likepe 10]

KU BONA LIKA ZE SHUTANA MWA SIBAKA SE SI SWANA

“Lu ngeni kuli bapoti ba buha sibaka se si buheha. Nihaike kuli kaufela bona ba buha sibaka se si swana, yo muñwi ni yo muñwi wa bona u si bonela mu sili. Kabakalañi? Kabakala kuli yo muñwi ni yo muñwi u na ni mubonelo wa hae. Ha ba si ka yema kulokulikuñwi. Ku tuha fo, ha ba si ka talimela fa nto i liñwi. Yo muñwi ni yo muñwi u bona nto ye ñwi ye mu tabisa. Ki mo ku inezi ni mwa linyalo. Batu ba ba nyalani niha ba swanelana hande, ha ba koni ku bona lika ka ku swana.  . . . Ku ambolisana ku ka mi tusa kuli mu utwane niha mu na ni mibonelo ye shutana. Kacwalo mu tokwa ku ba ni nako ya ku ambolisananga.—Tora ya ku Libelela ya August 1, 1993, likepe 4.

[Mbokisi fa likepe 11]

ZE MU KONA KU EZA CWALE

• Mu nyakisise lika ze ne mu isepisize. Kana za kona ku ezahala? Kana lika ze mu libelezi ku ba ku mina ki ze swanela?—Mafilipi 2:4; 4:5.

• Mu cince lika ze ne mu isepisize ze mu bona kuli ha li konahali. Ka mutala, ku fita ku bulela kuli, “ha lu na ku shelananga,” mu ikatulele kuli mu ka tatululanga hande matata a mina.—Maefese 4:32.

• Mu buhisane lika ze mu libelela. Ku ambolisana litaba ku ka mi tusa hahulu ku latana ni ku kutekana.—Maefese 5:33.

[Siswaniso se si fa likepe 9]

Mu ‘teeleze kapili’ ku ze ba bulela ba ku mina