Lipuzo Ze Zwa kwa Babali

Kana mutu wa kona ku zwisiwa mwa puteho ya Sikreste bakeñisa ku ikenya mwa mukwa o masila inge mwa kona ku zwisezwa mutu ya eza buhule kamba bubelete?

Eni, mutu wa kona ku zwisiwa mwa puteho haiba a eza buhule, mikwa ye miñwi ye masila, kamba bubelete inge a sa baki. Muapositola Paulusi n’a pundile lifoso ze talu zeo hamoho ni lifoso ze ñwi ze kona ku zwisisa mutu mwa puteho ha n’a ñozi kuli: “Misebezi ya nama ya zibahala: Ki buhule, ni mikwa ye masila, ni bubelete, . . . na mi bulelela, . . . kuli ba ba eza ze cwalo ha ba na ku ca sanda sa mubuso wa Mulimu.”—Magalata 5:19-21.

Buhule (por·neiʹa mwa Sigerike) bu talusa ku ba ni tobali kwande a linyalo la ka Mañolo. Bu kopanyeleza bubuki, ku eza buhule ka mulelo wa ku bata masheleñi, tobali mwahal’a batu ba ba si ka nyalana, ku beya cwalo ni tobali ya mwahanu ni ya mo ku zwela ze maswe za mutabani, ni ku swala-swala lilama za lupepo za mutu ye si sinyalana. Mutu ya zwelapili ku eza buhule a sa baki h’a swaneli mwa puteho ya Sikreste.

Bubelete (a·selʹgei·a mwa Sigerike) bu talusa  “buitamaeli, kutokwa buiswalo, muzamao o bonisa kutokwa maswabi.” Dikishinary ya The New Thayer’s Greek-English Lexicon i talusa linzwi la Sigerike leo kuli ki “takazo ya tobali ye sa kuyuki, . . . kezo ye komokisa hahulu, kutokwa maswabi, ni kezo ye kashwau.” Ka ku ya ka dikishinari ye ñwi, bubelete ki muzamao o “sa lumelelani ni mupilelo wa batu.”

Sina mo li boniseza lidikishinari zeo, “bubelete” bu ama lika ze peli: (1) ku eza bubelete ki ku loba milao ya Mulimu, mi (2) ya eza bubelete u na ni moya wa kashwau, h’a na likute.

Kacwalo “bubelete” ha bu talusi likezo ze nyinyani fela za muzamao o maswe. Bu ama likezo ze tuna za ku loba milao ya Mulimu ni ze bonisa moya wa ku sa swabela bufosi kamba wa kashwau, ili moya o bonisa kutokwa likute kamba mane ku nyaziseza tamaiso, milao ni likuka. Paulusi n’a bonisize kuli ku eza ze swabisa [bubelete] ku swana ni ku eza buhule. (Maroma 13:13, 14) Bakeñisa kuli bubelete kwa Magalata 5:19-21 bu kolohanyizwe mwahal’a likezo ze maswe ze kona ku palelwisa mutu ku kena mwa Mubuso wa Mulimu, bwa kona ku tahisa kuli mutu a fiwe nyazo mi mwendi ni kuli a zwisiwe mwa puteho ya Sikreste.

Masila (a·ka·thar·siʹa mwa Sigerike) kona linzwi le li na ni litaluso ze ñata kwa manzwi a malalu a tolokilwe sina “buhule,” “masila,” ni “bubelete.” Masila a kopanyeleza ku sa kena kwa mifuta kaufela—ibe mwa litaba za tobali, mwa lipulelo, mwa likezo, ni mwa litaba ze ama masila a kwa moya. “Masila” a kopanyeleza lika ze ñata ze ama bufosi bo butuna.

Sina mo ku ñolezwi kwa 2 Makorinte 12:21, Paulusi u bulela za batu ba ne ‘ba ezize sibi kale, ba ne ba si ka baka, inze ba pila mwa masila, ni buhule, ni litakazo ze maswe (bubelete).’ Bakeñisa kuli “masila” a beilwe mwa mukoloko o swana ni ‘buhule ni litakazo ze maswe’ (bubelete), bufosi bo buñwi bwa masila ne bu ka tokwa kuli ku tomiwe katengo ka buatuli. Kono masila ki linzwi le li ama lika ze ñata le li kopanyeleza cwalo ni litaba ze sa tokwi kuli ku tomiwe katengo ka buatuli. Sina fela ndu ha i kona ku bulelwa kuli i tezi fela hanyinyani masila kamba kuli i tampakani hahulu masila, ni bufosi bwa masila bu cwalo; ku na ni masila a matuna ni masila a manyinyani.

Ka ku ya ka Maefese 4:19, Paulusi n’a bulezi kuli batu ba bañwi ne ba “felezwi ki maikuto kaufela,” ni kuli ne “ba inezi ku pila ka buhule [bubelete], ku eza mikwa ye maswe [ye masila] kaufela ka takazo ye nz’e ekezeha.” Kacwalo Paulusi u beya ‘mikwa ye masila ya takazo ye nze ekezeha’ kwa mukundi o swana ni bubelete. Haiba mutu ya kolobelizwe a eza ‘mikwa ye masila ka takazo ye nze ekezeha,’ wa kona ku zwisiwa mwa puteho ka libaka la kuli u ezize bufosi bwa masila a matuna.

Lu ngeni kuli batu ba ba beelezani ne ba ikenyize hañata-ñata mwa mukwa wa ku swalana-swalana ka nzila ye tahisa takazo ya tobali. Maeluda ba kona ku lemuha kuli nihaike batu bao ne ba si ka bonisa moya wa ku sa swabela bufosi bwa bona, ili ona wa bubelete, ne ba bile hanyinyani ni takazo ye nz’e ekezeha mwa muzamao wa bona. Kacwalo maeluda mwendi ba kona ku toma katengo ka buatuli bakeñisa kuli batu bao ne ba ezize bufosi bwa masila a matuna. Mi mane mwendi nihaiba taba ya mutu ya ambolanga ni mutu yo muñwi makande a buozwa fa luwaile ya kona ku talimwa ka libaka la kuli ki masila a matuna, sihulu haiba mutu y’o n’a kile a fiwa kelezo pili.

Maeluda ba tokwa ku ba ni temuho ha ba eza likatulo ze cwalo. Kuli ba zibe haiba ku lukela ku tomiwa katengo ka buatuli kamba kutokwa, ba lukela ku nyakisisa ka tokomelo bufosi bo bu ezizwe luli ni ku nyakisisa butuna bwa bufosi bo bu ezizwe. Haki taba fela ya ku bulela kuli mutu kaufela ya sa utwi kelezo ya Mañolo kipeto u ezize bubelete; mi hape haki taba ya ku ziba fela kuli mutu u lukela ku eza bufosi hakai pili katengo ka buatuli ka si ka tomiwa kale. Maeluda ba swanela ku nyakisisa ka tokomelo ni ka tapelo taba ye ñwi ni ye ñwi ni ku batisisa ze ne ezahezi ni ku ziba kuli li ezahezi hakai; ba swanela ku ziba mufuta wa muzamao o maswe ni nako ye se u tandile, ni mulelo wa sifosi.

Masila a matuna haki bufosi bo bu ama fela libi za tobali. Ka mutala, mutangana ya kolobelizwe a kana a zuba misanga ya kwai i sikai mwahal’a nako ye kuswani mi hasamulaho ni ku yo ipulela kwa bashemi ba hae. U ikatulela kuli h’a sa tuha a zuba hape. Mukwa wo ki masila, kono ha u si ka fita kale fa ku ba masila a matuna, kamba ‘masila ka takazo ye nz’e ekezeha.’ Taba yeo i swanela ku fezwa ka ku talimwa ki eluda a li muñwi kamba ba  babeli, ba ba ka fa mutangana yo kelezo ya mwa Mañolo hamohocwalo ni tuso ya ka fiwa ki bashemi ba hae. Kono haiba mutangana y’o u zubanga kwai kamita, ku eza cwalo ki ku sa ikenisa kwa masila a nama ka bomu, mi katengo ka buatuli ka ka tomiwa kuli ka talime taba yeo ya bufosi bwa masila a matuna. (2 Makorinte 7:1) Haiba mutangana y’o a sa bakeli mukwa wa hae, u ka zwisiwa mwa puteho.

Bakreste ba bañwi ba ikenyize mwa mukwa wa ku buhanga maswaniso a mapunu. Ku buha maswaniso a mapunu ki ku foseza Mulimu, mi mwendi maeluda ba ka komoka ha ba ka ziba kuli mulumeli ka bona u buhile maswaniso a cwalo. Kono haki ku buha maswaniso a mapunu kaufela ko ku tokwa kuli ku tomiwe katengo ka buatuli. Ka mutala, lu ngeni kuli muzwale yo muñwi hañata-ñata n’a buhanga maswaniso a mapunu e ba twi a bonisa fela mapunu hanyinyani. Kono u ikutwa ku swaba hamulaho, u ipulela bufosi bwa hae ku eluda, mi u ikatulela ku sa buha maswaniso ao hape. Eluda wa kona ku ziba hande haiba mukwa wa hae ne u si ka fita fa ku ba ‘mukwa o maswe o masila wa takazo ye nz’e ekezeha’; ni kuli n’a si ka bonisa moya wa ku sa swabela bufosi bwa hae, ona wa bubelete. Nihaike kuli ha ku na ku tomiwa katengo ka buatuli, masila a cwalo n’a ka tokwa kelezo ya mwa Mañolo ye tiile, mi mwendi maeluda ba ka tokwa ku zwelapili ku tusa yena muzwale yo.

Kono lu ngeni kuli Mukreste ka lilimo-limo n’a buhelanga kwa mukunda maswaniso a mapunu a’ bonisa likezo za tobali ze maswe-maswe, mi u likile ku pata mukwa wa hae ka mwa konela kaufela. Mwendi maswaniso ao n’a bonisanga tobali ya musali a li muñwi ya kubukanezwi ki ñumbili, tobali ya batu ba ba tamilwe, tobali ye situhu, ku nyandisa basali kamba nihaiba banana ba ba li mapunu. Ba bañwi ha ba to ziba za muzamao wa hae, u ikutwa ku swaba hahulu. Nihaike kuli muzwale yo u bonisize moya wa ku swabela bufosi bwa hae, maeluda ba kona ku lemuha kuli u “inezi ku pila” ka mukwa o masila wo mi u ezize ‘mukwa o masila ka takazo ye nz’e ekezeha,’ ili ona masila a matuna. Katengo ka buatuli ka ka tomiwa bakeñisa kuli ku bile ni bufosi bwa masila a matuna. Sifosi n’a ka zwisiwa mwa puteho haiba n’a si ke a bonisa ku baka ka mwa tokwela Mulimu ni ku ikatulela ku sa buha maswaniso a mapunu hape. Haiba sifosi y’o n’a memile ni batu ba bañwi kwa ndu ya hae kuli ba yo buha maswaniso a mapunu, ili ku susueza mukwa wo, b’o neikaba bupaki bo bu bonisa kuli u na ni moya wa ku sa swabela bufosi bwa hae, ili ona wa bubelete.

Linzwi la mwa Bibele la “bubelete” kamita li kopanyelezanga bufosi bo butuna, ili b’o hañata i banga bufosi bwa buozwa. Maeluda ha ba nze ba lika ku lemuha bufosi bwa bubelete, ba swanela ku lemuha haiba ku na ni moya wa ku sa swabela bufosi, kutokwa buiswalo, masila, ni mikwa ye komokisa ye sa lumelelani ni mupilelo wa batu. Kono bufosi bo butuna bwa ku tula mulao wa Jehova bo bu ezwa ki mutu ya swabela bufosi bwa hae bu kana bwa tiswa ki “takazo.” Litaba zeo li swanela ku talimwa ka mabaka a kuli ki litaba ze ama masila a matuna.

Ku fita fa ku ziba haiba mutu u ezize bufosi bwa masila a matuna kamba bubelete ki buikalabelo bo butuna, bakeñisa kuli musebezi wo u ama bupilo bwa batu. Ba ba atula litaba ze cwalo ba swanela ku peta buikalabelo bwa bona ka ku itinga ku Mulimu ka tapelo, ku mu kupa kuli a ba fe moya wa hae o kenile, temuho, ni kutwisiso. Maeluda ba lukela ku bona teñi kuli b’a bukeleza bukeni bwa puteho, mi katulo ya bona i lukela ku toma fa Linzwi la Mulimu ni fa ketelelo ye fiwa ki “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso.” (Mateu 18:18; 24:45) Mi mwa mazazi a maswe a ku fita nako ifi kamba ifi, maeluda ba lukela ku hupulanga manzwi a a li: “A mu itemuhele mo mu ka ezeza; kakuli ha mu atula, ha mu ezezi batu, kono mu ezeza [Muñ’a] Bupilo; mu ka ba ni Yena mwa litaba kaufela ze mu ka atula.”—2 Makolonika 19:6.